Қазақстан халқының әлеуметтік-экономикалық әлауқаты: жалақыдағы гендерлік айырмашылықтарды бағалау және талдау

Қазақстанның еңбек нарығы үшін, сондай-ақ барлық әлем елдері үшін гендерлік теңсіздік мәселесі өзекті болып табылады. Бұл зерттеудің мақсаты Қазақстан Республикасының аймақтарындағы ерлер мен әйелдердің жұмыспен қамтылуының ағымдағы деңгейін талдау болып табылады. Зерттеу мақсатына жету үшін келесі міндеттер қойылды: гендерлік тұрғыдан аймақтық аспектіде жұмыспен қамту құрылымын зерттеу; халықаралық еңбек ұйымы ұсынған есептеу әдісі негізінде ерлер мен әйелдердің орташа жалақысын төлеудегі алшақтықты талдау; жұмыс істейтін ерлер мен әйелдердің үлесі және орташа жалақы мөлшері бойынша экономикалық қызмет түрлерін талдау; ең жоғары жалақы алатын экономикалық қызмет салаларын қарастыру. Гендерлік айырмашылықтар факторын зерттеу мен талдауда теориялық және эмпирикалық талдауы қолданылды. Жергілікті және халықаралық зерттеулердің әртүрлі көздерінің аналитикалық ақпараты зерттелді. Жалпы республика бойынша демография, әлеуметтік-экономикалық даму және адами даму бойынша ұлттық статистика, гендерлік теңдік және әйелдердің құқықтарын кеңейту саласындағы халықаралық және өңірлік салыстырмалы статистика мен көрсеткіштер зерделенді. Әйелдер мен ерлердің орташа жалақысы деңгейінің олар тартылатын экономикалық қызмет түріне тәуелділігі туралы қорытынды ұсынылады. Бұл зерттеудің нәтижелері Қазақстан Республикасындағы ерлер мен әйелдердің жұмыспен қамтылуының және жалақысының қазіргі жағдайын негіздеуге мүмкіндік береді.

1. Almasifard, M. (2018). Gender wage gap in selected developing upper-middle income countries. International Journal of Development Issues, 17(2), 142-156. https://doi.org/10.1108/IJDI-07-2017-012

2. Boniol, M., McIsaac, M., Xu, L., Wuliji, T., Diallo, K., & Campbell, J. (2019). Gender equity in the health workforce: analysis of 104 countries (No. WHO/HIS/HWF/Gender/WP1/2019.1). World Health Organization. [cited January 5, 2023]. Available: https://apps.who.int/iris/handle/10665/311314.

3. Bureau of National Statistics (2022). Agency for Strategic Planning and Reforms of the Republic of Kazakhstan [cited January 13, 2023]. Available: https://www.stat.gov.kz/

4. Bustelo, M., Flabbi, L., & Viollaz, M. (2019). The gender labor market gap in the digital economy (No. IDB-WP-1056). IDB Working Paper Series. https://doi.org/10.18235/0001941

5. Cotofan, M., De Neve, J. E., Golin, M., Kaats, M., & Ward, G. (2021). Work and well-being during COVID-19: Impact, inequalities, resilience, and the future of work. World happiness report, 153-190.

6. DeHart-Davis, L., Hatmaker, D., Nelson, K. L., Pandey, S. K., Pandey, S., & Smith, A. E. (2020). Gender imbalance in public sector leadership. Cambridge University Press.

7. García, G. A., Gonzales-Miranda, D. R., Gallo, Ó., & Calderon, J. P. R. (2022). Millennials and the gender wage gap: do millennial women face a glass ceiling? Employee Relations: The International Journal, 45(2), 366-386. https://doi.org/10.1108/ER05-2021-0179

8. Kireyeva, A. A., & Satybaldin, A. A. (2019). Analysis of gender pay gap in different sectors of the economy in Kazakhstan. The Journal of Asian Finance, Economics and Business, 6(2), 231-238. https://doi.org/10.13106/JAFEB.2019.VOL6.NO2.231

9. Markowsky, E., & Beblo, M. (2022). When do we observe a gender gap in competition entry? A meta-analysis of the experimental literature. Journal of Economic Behavior & Organization, 198, 139-163. https://doi.org/10.1016/j.jebo.2022.03.030

10. Matysiak, A., & Cukrowska-Torzewska, E. (2021). Gender and labour market outcomes. In Research Handbook on the Sociology of the Family (pp. 329-341). Edward Elgar Publishing.

11. Mckee, J.P., & Sherriffs, A.C. (1957). The differential evaluation of males and females. Journal of Personality, 25, 356-71. https://doi.org/10.1111/J.1467-6494.1957.TB01533.X

12. Hatayama, M., Viollaz, M., & Winkler, H. (2020). Jobs’ amenability to working from home: Evidence from skills surveys for 53 countries. World Bank policy research working paper, 9241-9273.

13. Nguyen, D.D., Zhang, X. & Nguyen, T.H. (2022). The gender wage gap and the presence of foreign firms in Vietnam: evidence from unconditional quantile regression decomposition. Journal of Economic Studies, 49(3), 489-505. https://doi.org/10.1108/JES-10-2020-0506

14. Neumark, D., & Vaccaro, G. (2023). The Career Evolution of the Sex Gap in Wages: Discrimination Versus Human Capital Investment. In 50th Celebratory Volume (Vol. 50, pp. 117-150). Emerald Publishing Limited. https://doi.org/10.1108/S0147-912120230000050004

15. ILO (2020). Report “Measuring The Gender Wage Gap. Turkey Case”. [cited January 10, 2023]. Available: https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---europe/---ro-geneva/---ilo-ankara/documents/ publication/wcms_756660.pdf

16. UN (2022). International Equal Pay Day. United Nations (un.org). [cited January 10, 2023]. Available: https://www.un.org/en/observances/equalpay-day

17. Lippman W., (1922) Public Opinion. New York, Macmillan.

18. Mukhanova, G., Nazikova, Z., Zhulanov, E., & Tokareva, Y. (2019). Implementation Tendencies of Gender Equality in the Modern Kazakhstan Society. Central Asian Economic Review, 6, 107-117.

19. Preston, J. A. (1999). Occupational gender segregation trends and explanations. The Quarterly Review of Economics and Finance, 39(5), 611- 624. https://doi.org/10.1016/S1062-9769(99)00029-0

20. Sandor, A. (2021). What the First COVID-19 Lockdown Meant for People in Insecure, Poor-Quality Work. Briefing. London: Joseph Rowntree Foundation, 29.

21. Strategy Kazakhstan-2050 (2012). Message from Nazarbayev N.A. «Strategy Kazakhstan-2050 - New political course of the established state». [cited January 10, 2023]. Available: http://adilet.zan.kz/rus/docs/K1200002050

22. Togaibaeva, L. I., Vechkinzova, E. A., & Baikenova, D. H. (2020). Current trends in gender equality in employment and poverty in Kazakhstan. Labor Economics, 7(12), 1201-1216.

23. World Economic Forum (2020). The Global Gender Gap Report. [cited January 10, 2023]. Available: https://www.weforum.org/reports/theglobal-gender-gap-report

24. Zhou, M., Hertog, E., Kolpashnikova, K., & Kan, M. Y. (2020). Gender inequalities: Changes in income, time use and well-being before and during the UK COVID-19 lockdown. 1-16.