Қазақстандағы қоғамдық сенім және энергетика: мемлекеттік органдардың рөлін бағалау

Бүгінгі таңда Қазақстан Республикасының Үкіметі елімізде атом электр станциясын салуға қатысты маңызды шешім қабылдаған болатын. Атом энергетикасын дамыту саясатын жүзеге асыру мәселелерінде мемлекет жиі қоғам тарапынан қатты скептицизмге немесе сенімсіздікке тап болуда. Сондықтан билік қоғамды атом станциясының мақсаты мен маңыздылығымен таныстырып, қоғамның алаңдаушылығын және атом энергиясының қолайлылығын түсідіру қажет. Аталмыш жұмыс Қазақстан Республикасындағы атом электр станциясының құрылысына қатысты жүргізіліп жатқан мемлекеттік саясат шеңберінде халықтың хабардарлығын, мемлекеттік органдардың ашықтығын зерттейді. Бұл зерттеудің мақсаты – қоғамның мемлекетпен жүргізіліп жатқан энергетикалық саясатын қабылдауы мен дайындығын талдау, аталмыш саясатты жүзеге асыратын мемлекеттік органдарға сенімін талдау және Қазақстан Республикасында атом электр станциясын салудың қолайлылығын талдау болып табылады. Зерттеу аясында авторлар талдаудың сандық және сапалық әдістері сияқты зерттеу әдістерін қолданды, сауалнама және SWOT талдаулар жүргізді. Сонымен қатар, мақалада мемлекеттік мекемелердің ақпараттық материалдары, ақпараттық және жаңалықтар мақалалары ұсынылған, сондай-ақ атом энергетикасы саласындағы халықаралық тәжірибеге шолу жасалды. Сауалнама нәтижелері көрсеткендей, қазіргі уақытта мемлекет атом энергетикасын дамыту мақсатында кең қоғамдық қолдау алу үшін шаралар қабылдауы қажет, өйткені халықтың атом электр станциясын пайдаланудың пайдасы туралы түсінігі мүлдем басқа. Зерттеу нәтижесінде елімізде жүргізіліп жатқан энергетикалық саясат туралы ақпараттандырудағы олқылықтар және халықтың билікке деген төмен сенімділіге анықталған болатын. Сондай-ақ, SWOT-талдау нәтижесінде энергетикалық саясатты жүзеге асырудағы «әлсіз» тұстары және проблемалары анықталды.

1. Akorda.kz. (2022). The head of state held a meeting on the development of the electric power industry -official website of the President of the Republic of Kazakhstan. [cited April 9, 2023]. Available: https://akorda.kz/ru/glava-gosudarstvaprovel-soveshchanie-po-voprosam-razvitiyaelektroenergeticheskoy-otrasli-2641240 (In Kaz.)

2. Alzahrani, S. M., Alwafi, A. M., & Alshehri, S. M. (2023). A framework of examining the factors affecting public acceptance of Nuclear Power Plant: Case Study in Saudi Arabia. Nuclear Engineering and Technology, 55(3), 908–918. https://doi.org/10.1016/j.net.2022.11.009

3. Berry, T., Morgaine, B., Landau, C., Koharchick, B., & Lisa Furgison. (2020). How to do a SWOT analysis for better strategic planning: Bplans. Bplans Blog. [cited August 18, 2022]. Available: https://articles.bplans.com/how-to-performswot-analysis/

4. Demoscope (2021). The attitude of Kazakhstanis to the construction of nuclear power plants. Demoscope. [cited January 26, 2023]. Available: https://demos.kz/otnoshenie-kazahstancev-k-stroitelstvu-ajes/ (In Russ.)

5. Demoscope. (2022). Perception and dissemination of disinformation in Kazakhstani media and social networks. Demoscope. [cited January 28, 2023]. Available: https://demos.kz/vosprijatie-irasprostranenie-dezinformacii-v-kazahstanskih-mediai-socsetjah-2/ (In Russ.)

6. Gubarev, V. (2004). Ulba: Uranium, Berrillium and Tantalum. Science and life. [cited January 26, 2023]. Available: https://www.nkj.ru/archive/articles/2643/ (In Russ.).

7. Gupta, K., Nowlin, M. C., Ripberger, J. T., Jenkins-Smith, H. C., & Silva, C. L. (2019). Tracking the nuclear ‘mood’ in the United States: Introducing a long-term measure of public opinion about nuclear energy using aggregate survey data. Energy Policy, 133, 110888. https://doi.org/10.1016/j.enpol.2019.110888

8. IAEA (2016). Stakeholder engagement: Nuclear energy. [cited April 10, 2023]. Available: https://www.iaea.org/topics/stakeholder-engagement

9. Janssen, M., Charalabidis, Y., & Zuiderwijk, A. (2012). Benefits, adoption barriers and myths of open data and open government. Information Systems Management, 29(4), 258–268. https://doi.org/10.1080/10580530.2012.716740

10. Levashova, Yu. (2015). Information openness of public authorities as a technology of interaction between authorities and society. elar.urfu.ru. [cited January 28, 2023]. Available: https://elar.urfu.ru/bitstream/10995/38849/1/dn_2015_02_30.pdf (In Russ.).

11. Nguyen, V. P., & Yim, M. S. (2018). Examination of different socioeconomic factors that contribute to the public acceptance of nuclear energy. Nuclear Engineering and Technology, 50(5), 767–772. https://doi.org/10.1016/j.net.2018.02.005

12. Park, E. (2019). Positive or negative? public perceptions of nuclear energy in South Korea: Evidence from big data. Nuclear Engineering and Technology, 51(2), 626–630. https://doi.org/10.1016/j.net.2018.10.025

13. Sugiawan, Y., & Managi, S. (2019). Public acceptance of nuclear power plants in Indonesia: Portraying the role of a multilevel governance system. Energy Strategy Reviews, 26, 100427. https://doi.org/10.1016/j.esr.2019.100427

14. Van de Walle, S., & Bouckaert, G. (2003). Public service performance and trust in government: The problem of causality. International Journal of Public Administration, 26(8-9), 891–913. https://doi.org/10.1081/pad-120019352

15. World Nuclear Association. (2023). Nuclear Power in France. Nuclear Power in France | French Nuclear Energy - World Nuclear Association. [cited January 28, 2023]. Available: https://world-nuclear.org/information-library/country-profiles/countries-a-f/france.aspx

16. Xenos, M., Vromen, A., & Loader, B. (2014). The great equalizer? Patterns of social media use and youth political engagement in three advanced democracies. Information, Communication & Society, 17(2), 151-167. http://dx.doi.org/10.1080/1369118X.2013.871318