Сыбайлас жемқорлықтың адам дамуының көрсеткішіне әсерін салыстырмалы зерттеу

Мемлекеттік органдардағы сыбайлас  жемқорлық мәселесі экономиканың сапалы дамуы тұрғысынан негізгі мәселелердің бірі болып қала береді. Мұның себебі – бұл құбылыстың азаматтардың өмір сүру деңгейіне және мемлекеттік органдар қызметінің тиімділігіне елеулі кері әсері. Алайда мұндай өзара әрекеттестіктің күші елге және оның мемлекеттік аппараты қызметкерлерінің өз жұмысын қаншалықты адал атқаратынына байланысты әртүрлі болуы мүмкін. Осылайша, осы зерттеу аясында адам дамуының индексі ретінде анықталған сыбайлас жемқорлықтың азаматтардың өмір сүру деңгейіне әсерін талдау өзекті болып табылады. Жұмыс барысында ғылыми әдістердің айтарлықтай саны қолданылды: талдау, дедукция, абстракция. Зерттеу аясында сыбайлас жемқорлықтың денсаулық сақтау, білім беру және басқа кейбір маңызды әлеуметтік салаларға, сондай-ақ азаматтардың кіріс деңгейіне және көлеңкелі экономиканың дамуына кері әсері талданды. Сыбайлас жемқорлықтың адам дамуы индексінің көрсеткіштеріне және оның жекелеген құрамдас бөліктеріне әсері бағаланды. Кейіннен бұл айнымалылар арасында шынымен де белгілі бір өзара әрекеттестік бар екені көрсетілді, бұл елдегі сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрестің рөлін тағы бір рет көрсетеді. Сондай-ақ, Қазақстандағы мемлекеттік қызметшілердің әділетсіз мінез-құлқына қарсы күрестің жай-күйіне баға бере отырып, бұл құбылысқа қарсы тұру бойынша ұсыныстар дайындалды. Бұл жұмыс сыбайлас жемқорлықтың елдің және оның азаматтарының дамуына әсерін бағалау тұрғысынан жаңа білім әкеледі.

1. Akhmetzharov, S., & Orazgaliyev, S. (2021). Labor unions and institutional corruption: The case of Kazakhstan. Journal of Eurasian Studies, 12(2), 133-144. https://doi.org/10.1177/18793665211041198

2. Amini, C., & Douarin, E. (2020). Corruption and Life Satisfaction in Transition: Is Corruption a Social Norm in Eastern Europe? Social Indicators Research, 151, 723–766. https://doi.org/10.1007/s11205-020-02389-6

3. Bahoo, S., Alon, I., & Paltrinieri, A. (2020). Corruption in international business: A review and research agenda. International Business Review, 29 (4), 1-24. https://doi.org/10.1016/j.ibusrev.2019.101660

4. Ceschel, F., Hinna, A., & Homberg, F. (2022). Public Sector Strategies in Curbing Corruption: A Review of the Literature. Public Organization Review, 22, 571–591. https://doi.org/10.1016/j.ibusrev.2019.101660

5. Choi, J.P., & Thum, M. (2005). Corruption and the Shadow Economy. International Economic Review, 46 (3), 817-836.

6. Dreher, A., & Schneider, F. (2010). Corruption and the shadow economy: an empirical analysis. Public Choice, 144, 215–238. https://doi.org/10.1007/s11127-009-9513-0

7. Figus, A., & Shaikin, D. N. (2019). Kazakhstan: Socio-Economic Development, Research and Innovation. Academic Journal of Interdisciplinary Studies, 8(4), 27-39

8. Gupta, S., Davoodi, H., & Alonso-Terme, R. (2001). Does corruption affect income inequality and poverty? Economics of Governance, 3, 25-42

9. Hassan, A. M. (2020). The impact of corruption on the human security of societies in transition (Iraq case study since 2003). https://doi.org/10.1108/REPS-06-2019-0092

10. Human Development Reports. (2023). [cited March 26, 2023]. Available at: https://hdr.undp.org/data-center/human-development-index#/indicies/HDI

11. Kalyuzhnova, Y., & Belitski, M. (2019). The impact of corruption and local content policy in on firm performance: Evidence from Kazakhstan. Resources Policy, 61, 67-76. https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2019.01.016

12. Khan, A. R., Abedin, S., Rahman, M. M., & Khan, S. (2022). Effects of corruption and income inequality on the reported number of COVID-19 cases and deaths: Evidence from a time series cross-sectional data analysis. POS Global Public Health, 2(11), e0001157. https://doi.org/10.1371/journal.pgph.0001157

13. Law «On Public Procurement». (2015). [cited March 26, 2023]. Available at: https://adilet.zan.kz/rus/docs/Z1500000434

14. Law «On Combating Corruption». (2015). [cited March 26, 2023]. Available at: https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=33478302

15. Ma, J., Guo, B., & Yu, Y. (2022). Perception of Official Corruption, Satisfaction with Government Performance, and Subjective Wellbeing – An Empirical Study from China. Frontier in Psychlogy, 13, 1-9. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2022.748704

16. Meier, B. (2004). Corruption in the Education Sector: An Introduction. Bergen: Christian Michelsen Institute.

17. Naher, N., Hoque, R., Hassan, M. S., Balabanova, D., Adams, A. M. & Ahmed, S. M. (2020). The influence of corruption and governance in the delivery of frontline health care services in the public sector: a scoping review of current and future prospects in low and middle-income countries of south and southeast Asia. BMC Public Health, 1, 1-16. https://doi.org/10.1186/s12889-020-08975-0

18. Naz, V. H., Nguyen, M. N., Nguyen, D. A., & Luu, H. N. (2022). The impact of corruption on economic growth in developing countries and a comparative analysis of corruption measurement indicators. Cogent Economics & Finance, 10 (1), 1-30. https://doi.org/10.1080/23322039.2022.2129368

19. Nemec, D., Kotlanova, E., Kotlan, I., & Machova, Z. (2021). Corruption, Taxation and the Impact on the Shadow Economy. Economies, 9(1), 1-16. https://doi.org/10.3390/economies9010018

20. Nguyen, D. B., & Duong, M. T. H. (2021). Shadow Economy, Corruption and Economic Growth: An Analysis of BRICS Countries. The Journal of Asian Finance, Economics and Business, 8(4), 665-672.

21. Ruzanov, R. M., & Zharlygasinov, T. M. (2021). Corruption in healthcare during the Covid-19 pandemic: causes, consequences and countermeasures. Economics: strategy and practice, 16(3), 217-226. https://doi.org/10.51176/1997-9967-2021-3-217-226

22. Sadyrova, M., Yusupov, K., & Imanbekova, B. (2021). Innovation processes in Kazakhstan: development factors. Journal of Innovation and Entrepreneurship, 10, 1-13. https://doi.org/10.1186/s13731-021-00183-3

23. Sabic-El-Rayess, A. & Heyneman, S. P. (2022). Corruption and Education. New York, Columbia University. https://doi.org/10.1093/acrefore/9780190264093.013.1637

24. Strategy «Kazakhstan-2050». (2012). [cited March 26, 2023]. Available at: https://primeminister.kz/assets/media/strategiya-kazakhstan-2050.pdf

25. Transparency International. The global coalition against corruption. (2022). [cited March 26, 2023]. Available at: https://www.transparency.org/en/cpi/2022