ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ЖЕРГІЛІКТІ ӨЗІН-ӨЗІ БАСҚАРУ ЖҮЙЕСІ: ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙДАҒЫ ТРАНСФОРМАЦИЯСЫ ЖӘНЕ ДАМУ ПЕРСПЕКТИВАЛАРЫ

Мақала Қазақстанның 30 дамыған ел қатарына енуі жолындағы бір бағыт болып табылатын билікті орталықсыздандыру мәселесі - жергілікті өзін-өзі басқару жүйесінің даму сұрақтарына арналған. Жергілікті өзін-өзі басқару - бұл халықтың билік ету формасы. Ол тұрғындардың жергілікті маңызы бар мәселелерді өз жауапкершілігіне алып, өз бетінше еркін шешуді ұйымдастыруды білдіреді. Жергілікті өзін-өзі басқару жүйесінің шетелдік тәжірибесіне шолу жасалған, бүгінгі ахуалы сипатталған, негізгі басым бағыттары айқындалған.Ғылыми мақаланың мақсаты Қазақстандағы жергілікті өзін-өзі басқару жүйесін дамыту бағыттарын Ақтөбе облысы мысалында айқындау болып табылады. Мақаланы жазу барысында ғылыми зерттеудің талдау және салыстыру әдістері қолданылды. Зерттеу нәтижесі Қазақстандағы 4-деңгейдегі бюджетке көшкен мекендердің салықтық және салықтық емес түсімдерін арттыру мүмкіндіктері, ол үшін аудандық маңызы бар қалалар, ауылдар, кенттер мен ауылдық округтер әкімдерінің жобалық ойлау машықтары болып табылады.Зерттеу нәтижелерін қолдану саласы облыстық, аудандық және селолық әкімдіктер, кәсіпкерлік, экономика және бюджеттік жоспарлау, қаржы басқармалары мен бөлімдері болып табылады.Зерттеу нәтижелері «Қазақстан-2050» Стратегиясы бойынша жергілікті өзін-өзі басқару жүйесін дамыту арқылы демократиялық қоғамды дамытуға, «Стратегия-2025» орта мерзімді стратегиялық даму жоспарының«Мықты өңірлер және урбандалу» атты 5-реформасын табысты жүзеге асыруға, «100 нақты қадам» Ұлт жоспарын табысты жүзеге асыруға ықпал етеді. Бұл реформаның мақсаты қолда бар ресурстарды тиімді пайдалануды қамтамасыз ете отырып өңірлердің экономикалық өсімі есебінен жалпы ішкі өнімді арттыруға бағытталған.

ЖЕРГІЛІКТІ ӨЗІН-ӨЗІ БАСҚАРУ, АЗАМАТТЫҚ ҚОҒАМ, ОРТАЛЫҚСЫЗДАНДЫРУ, ДЕМОКРАТИЯЛАНДЫРУ, ЖАЛПЫ ӨҢІРЛІК ӨНІМ, МЫҚТЫ ӨҢІР, ЖОБАЛЫҚ МЕНЕДЖМЕНТ, МЕСТНОЕ САМОУПРАВЛЕНИЕ, ГРАЖДАНСКОЕ ОБЩЕСТВО, ДЕЦЕНТРАЛИЗАЦИЯ, ДЕМОКРАТИЗАЦИЯ, ВАЛОВЫЙ РЕГИОНАЛЬНЫЙ ПРОДУКТ, СИЛЬНЫЙ РЕГИОН, БЮДЖЕТ 4-ГО УРОВНЯ, ПРОЕКТНЫЙ МЕНЕДЖМЕНТ

1. Бримбетова Н.Ж. Механизмы стимулирования развития местного самоуправления в Казахстане. Алматы: ИЭ МОН РК, 2016.

2. Система муниципального управления: Учебник для вузов / Под ред. В.Б.Зотова. - СПб: Питер Пресс, 2007.

3. Sayimova M., Yesbergen R., Baimukasheva Z., Turganbaev M., Dzhusibalieva A. (2017) Features of social and economic development of the small city of Kandyagash. International Journal of Economic perspectives. Turkey, 4 (11), 125-130.

4. Trpin G. (2003) Local Government Reform in Slovenia. From socialist self-management to local self-government. In: Baldersheim H., Illner M., Wollmann H. (eds) Local Democracy in Post-Communist Europe. Urban Research International, vol VS Verlag für Sozialwissenschaften, Wiesbaden, 157-180.

5. Kroukamp H., Lues L. (2008) Improving Local Management. In: de Vries M.S., Reddy P.S., Haque M.S. (eds) Improving Local Government. Governance and Public Management Series. Palgrave Macmillan, London.

6. Zhikharevic B. (2012) Stability factors in Russia’s municipal strategic planning systems. Regional Research of Russia, vol 2, 241-254.

7. Albert K. Chernenko (1996). Problems of Legal Regulation of Local Self-Government and of Using Natural Resources. Management, Technology and Human Resources Policy in the Arctic (The North), vol 5, pp. 113-116.

8. Ivan Lexin (2016). Institutional Foundations of Local Self-Government, Russia. In: Farazmand A. (eds) Global Encyclopedia of Public Administration, Public Policy, and Governance. Springer, Cham. pp. 25-49

9. Lankina, Tomila, (2000) Local self- government and ethnic mobilisation in the Russian Federation, 1990-1999, PhD, Oxford U.

10. Wollmann H., Butusova N. (2003) Local self-government in Russia: Precarious trajectory between power and law. In: Baldersheim H., Illner M., Wollmann H. (eds) Local Democracy in Post- Communist Europe. Urban Research International, vol 2. VS Verlag für Sozialwissenschaften, Wiesbaden.

11. Lankina T.V., Hudalla A., Wollmann H. (2008) Intergovernmental Setting and Local Performance. In: Local Governance in Central and Eastern Europe. St Antony’s Series. Palgrave Macmillan, London

12. Wollmann H., Lankina T. (2003) Local Government in Poland and Hungary: from post-communist reform towards EU accession. In: Baldersheim H., Illner M., Wollmann H. (eds) Local Democracy in Post-Communist Europe. Urban Research International, vol 2. VS Verlag für Sozialwissenschaften, Wiesbaden

13. Fábián A. (2017) Local Self-Government in Hungary: The Impact of Crisis. In: Nunes Silva C., Buček J. (eds) Local Government and Urban Governance in Europe. The Urban Book Series. Springer, Cham

14. Sakowicz M. (2017) Rebirth of Local Government in Poland: 25 Years of Decentralization Reform. In: Ruano J., Profi M. (eds) The Palgrave Handbook of Decentralisation in Europe. Palgrave Macmillan, Cham

15. Bhuiyan, SH. (2010) Decentralization and local governance in Kazakhstan. International Journal of Public Administration.

16. Duvanova, D. (2017) Delegation of Political Authority to Bureaucratic Agencies in an Authoritarian Regime: An Analysis of Regional Economic Regulation in Kazakhstan. Studies in Comparative International Development. Volume 52, Issue 1, pp 87-114.

17. Жанузакова Л.Т. Правовые основы местного управления в Республике Казахстан и зарубежных странах: учебное пособие. - Алматы: СаГа, 2008.

18. Смагулов Г.С. Аймақтық экономиканы басқару. Алматы, «Қазақ университеті», 2016

19. Нурланова Н.К., Бримбетова Н.Ж., Бурлаков Л.Н., Дауранов И.Н., Кенжебаева А.А., Киреева А.А. Формирование системы местного самоуправления в Казахстане: особенности и перспективы. Монография. - Алматы: ИЭ МОН РК, 2015

20. Nurlanova N.K. (2010). Regional paradigm of sustainable development of Kazakhstan: problems of theory and practice. Almaty: Institute of Economics CS MES RK, 328

21. Интыкбаева С.Ж. Государственные финансы: учебник. - Алматы: Эверо, 2015.