ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ТАМАҚ ӨНЕРКӘСІБІ КӘСІПОРЫНДАРЫНЫҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ДАМУЫ: ПРОБЛЕМАЛАРЫ МЕН ПЕРСПЕКТИВАЛАРЫ

Қазіргі таңда, әлемде орын алған үлкен бәсекелестік және ұлттық экономиканың қауіпсіздігін қамта- масыз ету жағдайында елді жоғары сапалы азық-түлік өнімдерімен қамтамасыз ету мәселесі өте өзекті болып отыр. Дәл сол себепті тамақ өнеркәсібі кәсіпорындарының инновациялық дамуы мәселесіне ерекше назар аудару қажет, себебі бүгінде инновациялар экономиканың барлық салаларында бәсекелестік тұрғысында жетістікке жетуінің маңызды драйвері болып табылады. Шетелдік бәсекелестік отандық тамақ өнеркәсібі кәсіпорындарына үнемі өндіріске инновациялар енгізу арқылы өнімдерді жетілдіру қажеттілігін тудырады. Жаңа өнімдерді енгізу кәсіпорындарға өзінің пайдасын сақтап қалуға, ал инновациялық дамуға құйған инвестициялар кәсіпорын шығындарын азайтуға мүмкіндік береді.Мақалада авторлар инновациялардың елдің бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз етудегі және экономиканың дамуындағы маңызын, олардың тамақ өнеркәсібіндегі негізгі рөлін айқындаған. Аграрлық сектор мен тамақ өнеркәсібі саласындағы инновация түрлері қарастырылған және олардың негізгі ерекшеліктері сараланған. Авторлар Қазақстанның тамақ өнеркәсібі кәсіпорындарындағы инновациялық қызметтің қазіргі жағдайына талдау жасаған, еліміздің тамақ өнеркәсібі бойынша жүзеге асырылып жатқан жобаларды қарастырған. Сонымен қатар тамақ өнеркәсібін қолдау бойынша негізгі мемлекеттік бағдарламаларға талдау жасалған. Тамақ өнеркәсібі кәсіпорындарының инновациялық белсенділігінің бағыттары мен олардың инновациялық дамуына ықпалын тигізетін негізгі факторлар анықталды, сала кәсіпорындарының инновациялық белсенділігін арттыру бойынша шаралар кешені ұсынылды. Жүргізілген зерттеу нәтижесінде тамақ өнеркәсібі кәсіпорындарының инновациялық дамуы үшін тиімді инфрақұрылым құруға мүмкіндік беретін инновациялық нарық қатысушыларының өзара байланыс механизмін енгізу қажеттілігі айқындалды.

ИННОВАЦИЯ, ИННОВАЦИЯЛЫҚ БЕЛСЕНДІЛІК, ИИНОВАЦИЯЛЫҚ ДАМУ, ТАМАҚ ӨНЕРКӘСІБІ, ИННОВАЦИЯ, ИННОВАЦИОННАЯ АКТИВНОСТЬ, ИИНОВАЦИОННОЕ РАЗВИТИЕ, ПИЩЕВАЯ ПРОМЫШЛЕННОСТЬ

1. Gertner J. (2008). “Mad Scientist.” Fast Company.

2. Brown J. S. and E. Olmsted Teisberg (2003). “Options Thinking for Leading Innovation.” University of Virginia, Darden School of Business.

3. Iyer B. and T.H. Davenport (2008). “Reverse Engineering, Google’s Innovation Machine.” Harvard Business Review, April 2008: 59-68.

4. The Boston Consulting Group (2006). “Innovation 2006. Senior Management Survey”, The Boston Consulting Group: 1-30.

5. Barsh J., M. Capozzi, and J. Davidson (2008) “Leadership and Innovation.” The McKinsey Quarterly, 1: 37-47.

6. Graff G., A. Heiman C. Yarkin and D. Zilberman (2003) “Privatization and Innovation in Agricultural Biotechnology.” Giannini Foundation of Agricultural Economics.

7. Gray A., M. Boehlje V. Amanor-Boadu, and J. Fulton (2004). “Agricultural Innovation and New Ventures: Assessing the Commercial Potential.” American Journal of Agricultural Economics, 86-5: 1322-1329.

8. Michael Boehlje, Stefanie Bröring, and Maud Roucan-Kane. (2009) “Innovation in the Food and Agricultural Industries: A Complex Adaptive System” Working Paper #09-19. Dept. of Agricultural Economics. Purdue University, pp. 2-5.

9. Anahita Baregheh, Jennifer Rowley, Sally Sambrook, Dafydd Davies, (2012) “Food sector SMEs and innovation types”, British Food Journal, Vol. 114 Issue: 11, pp.1640-1653.

10. Ettlie J.E. (1983) Policy implications of the innovation process in the U.S. food sector. Research Policy 12(5): 239-267.

11. Fitjar R.D., Rodríguez-Pose, A., 2013. Firm collaboration and modes of innovation in Norway. Research Policy 42 (1), 128-138.

12. Pavitt K., 1984. Sectoral patterns of technical change: towards a taxonomy and a theory. Research Policy 13, 343-373.

13. Robertson P., Smith K., von Tunzelmann N., 2009. Innovation in low-and

14. Hatzichronoglou T., 1997. Revision of the High-Technology Sector and Product Classification. STI Working Papers 1997/2. OECD, Paris.

15. Hirsch-Kreinsen H., Jacobson D., Robertson P.L., 2006. ‘Lowtech’ Industries: Innovativeness and Development Perspectives-A Summary of a European Research Project. Prometheus 24 (1), 3-21.

16. OECD. (2002). The measurement of scientific and technical activities: Proposed standard practice for surveys of research and development. Paris: OECD Publications.

17. Kuhne B., Gellyncx X., Weaver R.D., 2015. Enhancing Innovation Capacity Through Vertical, Horizontal, and Third-Party Networks for Traditional Foods. Agribusiness 31 (3), 294-313.

18. Karantininis K., Sauer J., Furtan W.H., 2010. Innovation and integration in the agrifood industry. Food Policy 35, 112-120.

19. Devaux A., Horton D., Velasco C., Thiele G., Lopex G., Bernet T., Reinoso I., Ordinola M., 2009. Collective action for market chain innovation in the Andes. Food Policy 34, 31-38.

20. Fritz M., Schiefer G., 2008. Food chain management for sustainable food system development: a European research agenda. Agribusiness 24 (4), 440- 452.

21. Menrad K., 2004. Innovations in the food industry in Germany. Research Policy 33 (6), 845-878.

22. Avermaete T., Viaene J., Morgan E.J., Pitts E., Crawford N., Mahon D., 2004. Determinants of product and process innovation in small food manufacturing firms. Trends in Food Science & Technology 15, 474-483.

23. Lundvall B.-A. (Ed.), 1992. National Systems of Innovation: Towards a Theory of Innovation and Interactive Learning. Pinter Pub Ltd.

24. Nonaka I., Hirotaka T., 1995. The Knowledge-creating Company: How Japanese Companies Create the Dynamics of Innovation. Oxford University Press.

25. Jensen M B, Björn Johnson, Edward Lorenz, Bengt Åke Lundvall (2007) Forms of knowledge and modes of innovation, Research Policy, Volume 36 5, 680-693.

26. Dewar R.D. and Dutton J.E. (1986), “The adoption of radical and incremental innovations: an empirical analysis”, Management Science, Vol. 32 No. 11, pp. 1422-33.

27. Ray Winger Gavin Wall.(2006) “Food product innovation - a background paper”. Food And Agriculture Organization Of The United Nations. Rome, pp. 6-7.

28. Қазақстанның ғылым және инновациялық қызметі. 2013-2017/Статистикалық жинақ/ қазақ және орыс тілдерінде.- 2018. Астана. 69 бет.

29. Қазақстанның ғылым және инновациялық қызметі. 2012-2016 /Статистикалық жинақ/ қазақ және орыс тілдерінде - 2017. Астана. 66 бет.

30. Идрисова К.М. Отраслевой организационно-экономический механизм инновационной деятельности предприятий пищевой промышленности // Transport Business In Russia. - 2016. - № 5. - С. 13-16

31. Проекты АО «Фонд науки» В АПК и пищевом производстве [Электронный ресурс]. - 2018. - URL: https://foodindustry.kz/proekty-ao-fond-nauki-v-apk-i-pishhevom-proizvodstve/ (дата обращения: 29.10.2018)

32. Инновации в пищевой промышленности [Электронный ресурс]. - 2018. - URL: http:// kazakh-tv.kz/testing/ru/view/hi-tech/page_194792_ zhezkazhan-nan-zauytyndahy-akyldy-tekhnologiya (дата обращения: 28.10.2018)

33. Ишекенова М. Обзор пищевой промышленности РК по итогам 11 месяцев 2017 года. [Электронный ресурс]. - 2018. - URL: www. rfcaratings.kz

34. Зяблов А.А. Инновационное развитие пищевой промышленности России: возможности и ограничения // Economics: Yesterday, Today and Tomorrow - 2016. - № 2. - С. 136-149.