Тоқыма өнеркәсібі кәсіпорындарының инновациялық белсенділігі және оны бағалаудың кешенді көрсеткіштері

Мақалада кәсіпорынның инновациялық белсенділік көрсеткіштерін анықтаудың түрлі тәсілдері кеңінен қарастырылған. Зерттеудің мақсаты - отандық тоқыма кәсіпорындарында инновацияның барлық түрін қамтитын инновациялық белсенділіктікті анықтаудың кешенді көрсеткіштерін ұсыну болып табылады. Жұмыстың маңыздылығы инновациялық белсенділікті анықтайтын көрсеткіштердің болуы кәсіпорынның инновациялық дамуын басқару және шешім қабылдау үшін қажет. Зерттеу барысында кәсіпорынның инновациялық белсенділік көрсеткіштеріне арналған отандық және шетелдік ғалымдардың ғылыми еңбектерінде кәсіпорынның инновациялық белсенділігін анықтаудың бірыңғай әдістемесі жоқ екендігі анықталды. Сонымен қатар мемлекеттік статистика органдары тарапынанда кәсіпорынның инновациялық белсенділігін анықтайтын нақты көрсеткіштер бекітілмеген. Қазақстанда бұл мәселе бойынша зерттеулердің жеткіліксіз екендігі белгілі болды. Зерттеуде тaлдaу мен синтездеудің жалпы ғылыми әдістері, сaлыстыру, ғылыми зерттеулер нәтижелерін жaлпылaу, сараптамалық бағалау әдістері қолданылды. Инновациялық белсенділікті бағалау бұл инновациялық қызметті жоспарлаудың және тұтастай кәсіпорынның инновациялық дамуын бағалаудың бастапқы кезеңі болып табылады. Зерттеудің негізгі нәтижесі - кәсіпорынның инновациялық белсенділігін анықтаудың түрлі көрсеткіштерін жан-жақты зерттей отырып, Қазақстандағы тоқыма өнеркәсібі кәсіпорындарының инновациялық белсенділігін анықтайтын кешенді көрсеткіштер ұсынылды. Бұл көрсеткіштерді ұсынуда саланың ерекшелігі ескерілді. Жұмыс практикалық маңызға ие, статистикалық мәліметтерге сәйкес соңғы жылдарда отандық тоқыма кәсіпорындарының өткізген инновациялық өнімдерінің үлесі күрт төмендеп кеткен. Бұл осы саладағы кәсіпорындардың инновациялық белсенділігінің төмендеуімен түсіндіріледі. Сондықтан да тоқыма өнеркәсібі кәсіпорындарының инновациялық белсенділігінің кешенді көрсеткіштерін ескере отырып, оны арттыру шараларын жүзеге асыру қажет.

инновациялық белсенділік көрсеткіштері, тоқыма кәсіпорындары, инновациялық өнім, показатели инновационной активности, текстильные предприятия, инновационная продукция

1. Dziallas M., Blind K. Innovation indicators throughout the innovation process: An extensive literature analysis // Technovation. - 2019. - Vol. 80-81. P. 3-29. doi. org/10.1016/j.technovation.2018.05.005

2. Деревянкин И.А. Разработка комплексной методики оценки инновационной активности предприятий пищевой промышленности // Вестник ВГУИТ. - 2013. - № 3. - C. 217-221. doi. org/10.20914/2310-1202-2013-3-217-221

3. Волков А.Т., Дуненкова Е. Н., Онищенко С. И. Инновационный менеджмент: учебное пособие. - Москва: Издательский дом ГУУ, 2016. - 98 с.

4. Трифилова А.А. Оценка эффективности инновационного развития предприятия. - Москва: Финансы и статистика, 2005. - 167 с.

5. Модульная программа для правление инновациями. Модуль менеджеров. / В.Н.Гунин, pishhevoj promyshlennosti. Vestnik VGUIT, 3, 217-221. doi.org/10.20914/2310-1202-2013-3-217-221 (in Russ.). В.П.Баранчеев, В.А.Устинов и др. - Москва: ИНФРА-М, 1999. - 328 с.

6. Балашов А.И., Рогова Е.М., Ткаченко Е.А. Инновационная активность российских предприятий: проблемы измерения и условия роста: монография. - СПб.: Издательство Санкт-Петербургского государственного политехнического университета, 2010. - 207 с.

7. Кузнецова Е.Н., Аввакумов В.Г. Механизм диагностики инновационной активности предприятия // Вестник Омского университета. Серия Экономика. - 2011. - № 2. - С. 222-226.

8. Oslo Manual Guidelines for colltcting and interpreting innovation data. Third edition. OECD 2005. - 162 p.

9. European Innovation Scoreboard 2019. - Methodology Report. - 37 p.

10. Тигран О. Инновационная тысяча // Стимул. Журнал об инновациях в России. [Электронный ресурс] URL: https://stimul.online/articles/innovatsii/ innovatsionnaya-tysyacha (дата обращения: 25.12.2019).

11. Melisa A. Schilling Strategic management of technological innovation, fifth edition. - Astana, 2019. - 378 p.

12. Cavdar S.C., Aydin A.D. An empirical analysis about technological development and innovation indicators // Procedia - Social and Behavioral Sciences. -2015. - Vol. 195. P. 1486-1495. doi: 10.1016/j.sbspro.2015.06.449

13. Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Статистика комитеті төрағасының 2016 жылғы 6 қазандағы № 232 бұйрығы. www.adilet. zan.kz

14. В Казахстане составят рейтинг инновационных компаний // [Электронный ресурс] URL: https://forbes. kz/news/2018/06/08/newsid_174498 (дата обращения: 15.01.2020).

15. Tudor L. Change in Textile and Clothing Industry // Industria textile. -2018. -Vol. 69, No.1. P. 37-43. doi: 10.35530/IT.069.01.1449

16. Ivanitskaya A.E. Conceptual foundation for managing the innovative activity of textile factories // Textile Industry Technology. - 2014, No.4 (352), р. 62-68.

17. Wadho W., Chaudhry A. Innovation in the Textiles Sector: A Firm-Level Analysis of Technological and Nontechnological Innovation // The Lahore Journal of Economics. - 2016. - 21: SE (September 2016). P. 129- 166. https://doi.org/10.35536/lje.2016.v21.isp.a6

18. Utkun E., Atilgan T. Marketing Innovation in the Apparel Industry: Turkey // Fibres&textiles in Eastern Europe. -2010. - Vol. 18, No. 6 (83). P. 26-31.

19. Lalic B., Rakic S., Marjanovic U. Use of Industry 4.0 and Organisational Innovation Concepts in the Serbian Textile and Apparel Industry // Fibres&textiles in Eastern Europe. -2019. -Vol. 27, No.3(135). P. 10-18. doi: 10.5604/01.3001.0013.0737

20. Ab Rahman Z.N., Ismail N., Rajiani I. Challenges for managing non-technological innovation: a case from Malaysian public sector // Polish journal of management studies. -2018. -Vol.17 No.1. P. 7-16. doi: 10.17512/ pjms.2018.17.1.01