Әлеуметтік кәсіпкерлікті дамыту принциптері: шетелдік тәсілдер және Қазақстан

Қоғамның әлеуметтік кәсіпкерлікке ғылыми зерттеулердің жаңа бағыты ретінде, қызметтің практикалық түрі ретінде де қызығушылығы айтарлықтай өсуде. Әлеуметтік кәсіпкерлік деп экономикалық агенттердің коммерциялық қызметін дамыту арқылы әлеуметтік проблемаларды шешуге бағытталған өзара байланысты қызмет түрлерінің жиынтығы түсініледі. Мақалада Еуропа, АҚШ-ты, Азия елдерін қоса алғанда, әлемдік кеңістікте әлеуметтік кәсіпкерлікті дамыту критерийлері қарастырылған, әлеуметтік бағдарланған қызметтің драйверлері айқындалған, сондай-ақ қазақстандық экономикадағы әлеуметтік кәсіпкерлікті дамытудың мүмкін жолдары көрсетілген. Жүргізілген салыстырмалы талдау негізінде әлемдік кеңістікте әлеуметтік кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдаудың ерекшеліктері анықталды және әлеуметтік кәсіпкерліктің пайда болуы мен дамуына ықпал ететін негізгі қозғаушы күштердің сипаттамасы ұсынылған. Әлемнің әр түрлі елдерінде әлеуметтік кәсіпкерліктің қалыптасуы мен дамуы біркелкі емес сипатқа ие екендігі көрсетілген. Оның ерекшеліктері қолданыстағы институционалдық ортаға ғана емес, сондай-ақ кәсіпкерліктің осы түрі қалыптасатын тарихи жағдайларға да байланысты. Сонымен қатар, әлеуметтік бағдарланған ұйымдарды құру үшін мұндай ұйымдарды құруға мүмкіндік беретін саяси және құқықтық орта қажетті шарт болып табылады, ал олардың табысты жұмыс істеуі мен дамуы үшін әлеуметтік-мәдени жағдайлар және әлеуметтік кәсіпкерлікті зерттеумен, оқытумен және қолдаумен айналысатын институттардың болуы маңызды. Бұл зерттеудің теориялық маңыздылығы әлемдік кеңістікте әлеуметтік кәсіпкерлікті дамыту бөлігінде зерттеулерді жүйелендіруден тұрады. Практикалық маңыздылығы әр түрлі елдерде әлеуметтік кәсіпкерлікті енгізу тәжірибесін талдау болып табылады. Алынған зерттеу нәтижелері Қазақстан экономикасында әлеуметтік кәсіпкерлікті дамыту бағдарламаларын әзірлеу кезінде пайдалануға ұсынылған.

әлеуметтік кәсіпкерлік, модель, мемлекеттік қолдау, социальное предпринимательство, модель, государственная поддержка

1. Social Enterprise Uk. What makes a social enterprise a social enterprise? [Электронный ресурс] URL: https://www.socialenterprise.org.uk/wp-content/uploads/2019/02/What_makes_a_social_enterprise a social_enterprise _April_ 2012-1.pdf (Дата обращения: 01.02.2020)

2. Stryjan Y. The practice of social entrepreneurship: Notes toward a resourceperspective. In Entrepreneurship as social change: A third movements in entrepreneurship book / ed. C. Steyaert, D. Hjorth. Cheltenham and Northampton: Edward Elgar, Publishing, 2006. - P. 35-55.

3. Weerawardena J., Mort G.S. Investigating social entrepreneurship: A multidimensional model // Journal of World Business. - 2006. - Vol. 41. - No. 1. - P. 21-35.

4. Nicholls A. Social entrepreneurship: New models of sustainable social change. Oxford: Oxford University Press, 2008. - 512 р.

5. European Commission. The social situation in the European Union. - 2004. - 44 р.

6. Баринова В. Зарубежный опыт развития социального предпринимательства и возможность его применения в России // Научные труды. - 2018. - С. 174.

7. Thompson J. The world of the social entrepreneur // International Journal of Public Sector Management, 2002. - Vol. 15, Iss. 5. - P. 412-431.

8. Вайда М. Гражданское общество и социальное предпринимательство. [Электронный ресурс] URL: https://camonitor.kz/34379-grazhdanskoe-obschestvo-i-socialnoe-predprinimatelstvo.html (Дата обращения: 01.02.2020).

9. Волкова М.С. Становление социального предпринимательства // Вестник ТГУ им. Г.Р. Державина. - 2015. - № 5. - С.24-29.

10. The best countries to be social entrepreneur. [Электронный ресурс] URL: https://poll2019.trust.org/ (дата обращения: 01.02.2020)

11. Социализация предпринимательства на примере Великобритании и США: зарубежный опыт / НП «Московский центр развития предпринимательства», 2008 / Информационный портал Внеш-маркет.ру. [Электронный ресурс] URL: http://www. vneshmarket.ru/content/document_r_CCB010CA-DAEC-40C2-9BB4-C0462737937D.html (Дата обращения: 01.02.2020).

12. Керлин Дж. А. Социальные предприятия в США и Европе: понять различия и извлечь из них уроки. [Электронный ресурс] URL: http://nb-forum. ru/news/laws/sotsialnye-predpriyatiya-v-ssha-i-evrope- ponyat-razlichiya-i-izvlech-iz-nih-uroki (Дата обращения: 01.02.2020).

13. Европейская модель социального развития // Информационно-аналитический журнал «Политическое образование». [Электронный ресурс] http://lawinrussia.ru/content/evropeyskaya-model-socialnogo-razvitiya (Дата обращения: 01.02.2020)

14. Thompson J.L. The world of the social entrepreneur // International Journal of Public. Sector Management, 2002. - Vol. 15. - № 5. - P. 412-431.

15. Perrini F. A process-based view of social entrepreneurship: From opportunity identification to scaling-up social change in the case of San Patrignano // Entrepreneurship & Regional Development, 2010. - Vol. 22. - № 6. - P. 515-534.

16. Арай Ю.Н. Специфика бизнес-моделей в социальном предпринимательстве // Российский журнал менеджмента. - 2014. - T. 12. - № 4. - С. 55-78.

17. Alter K. Social Enterprise Typology. Virtue Ventures LLC. 2007. (revised vers Nov. 27, 2007). [Электронный ресурс] URL:https://www.globalcube.net/ clients/philippson/content/medias/download/SE typology. pdf (Дата обращения: 01.02.2020).

18. Nyssens M., Defourny J. Conceptions of Social Enterprise and Social Entrepreneurship in Europe and the United States: Convergences and Divergences // Journal of Social Entrepreneurship. 2010. - Vol. 1 (1). - P. 32-53.

19. Карта социального предпринимательства Европы. Поддержка и риски // Портал «Новый бизнес: социальное предпринимательство» [Электронный ресурс]. URL: http://nb-forum.ru/interview/experts/ karta-socialnogo-businessa-evropy-3 (Дата обращения: 01.02.2020).

20. Законодательство Великобритании // Портал «Новый бизнес: социальное предпринимательство». [Электронный ресурс]. URL: http://www.nb-forum.ru/ social/low_world/ (Дата обращения: 01.02.2020).

21. Гришина Я.С. Сравнительно-правовое исследование социального предпринимательства в странах Америки и Европы // Вестник Пермского университета. - 2012. - № 2 (16). - С. 111-122.

22. Закон «Об общественно полезной деятельности и волонтерстве» (от 24 апреля 2003 г.); Закон «О социальной занятости» (от 13 июня 2003 г.); Закон «О развитии занятости и структур рынка труда» (от 20 апреля 2004 г.) (Аларичева М. Социальное предпринимательство: опыт Польши // Информационно-аналитический портал «Когита. Ру». Общественные новости Северо-Запада. 2010. 8 июля).

23. Soсiаl Еntеrprisе Initiаtivе. Hаrvаrd Businеss Sсhool [Электронный ресурс]. URL: http://www.hbs. еdu/soсiаlеntеrprisе/аbout/historу.html (Дата обращения 01.02.2020).

24. Гульбекян М., Вайнер В. Опыт развития социального предпринимательства в США: аналитический отчет. М.: Центр рекламных исследований Grand Prix. - 2014. - 14 с.

25. Опыт США по развитию и поддержки социального предпринимательства // Портал «Банк социальных идей» [Электронный ресурс]. URL: http://www.social-idea.ru/montlyNews/Opyht-SSHA-po-razvitiyu-i-podderzhki-social-nogo-predprinimatel-stva-Obzor-4 (Дата обращения: 01.02.2020).

26. Баталина М.Л., Московская А. А., Тарадина Л.Д. Обзор опыта и концепций социального предпринимательства с учетом возможностей его применения в современной России. Препринт WP1/2008/02. - М.: ГУ ВШЭ, 2008. - 84 с.

27. Социализация предпринимательства на примере Великобритании и США: зарубежный опыт / НП «Московский центр развития предпринимательства», 2008 / Информационный портал Внешмар-кет.ру [Электронный ресурс]. URL: http://www.vneshmarket.ru/content/document_r_ CCB010CA-DAEC-40C2-9BB4-C0462737937D. html. С. 10 (Дата обращения: 01.02.2020)

28. Tan W.L., Williams J.N., Tan T.M. Defining the ‘Social’ in ‘Social Entrepreneurship’: Altruism and Entrepreneurship // International Entrepreneurship and Management Journal, 2005. - Vol. 1. - № 3. - P 353-365.

29. Опыт поддержки и развития социального предпринимательства в Республике Корея // Портал «Банк социальных идей» [Электронный ресурс]. URL: http://www.social-idea.ru/montlyNews/Kratkij-obzor-opyht-podderzhki-i-razvitiya-social-nogo-predprinimatel- stva-v-respublike-Koreya-EZHEMESYACHNYHJ-OBZOR-2-14 (Дата обращения: 01.02.2020).

30. Swanson L.A, Zhang D. The Social Entrepreneurship Zone // Journal of Nonprofit & Public. Sector Marketing. 2010. - Vol. 22. - № 2. - P. 71-88

31. Bidet E., Eum H., Ryu J. A typology of social enterprise models in South Korea // International Society for Third-Sector Research [Электронный ресурс]. URL: https://cdn.ymaws.com/www.istr.org/resource/resmgr/ WP_Stockholm/10172016/TYPOLOGY_OF_SEs_in_ SK_revise.pdf (Дата обращения: 01.02.2020).

32. Опыт поддержки и развития социального предпринимательства в Республике Корея // Портал «Банк социальных идей» [Электронный ресурс]. URL: http://www.social-idea.ru/montlyNews/Kratkij-obzor- opyht-podderzhki-i-razvitiya-social-nogo-predprinimatel-stva-v-respublike-Koreya-EZHEMESYACHNYHJ- OBZOR-2-14 (Дата обращения: 01.02.2020).

33. Карпутина М.А., Савинова С.Ю., Шубнякова Н.Г. Формирование молодежного предпринимательского сообщества как инструмент повышения предпринимательской активности в России // Современные проблемы науки и образования. - 2014. - № 2. [Электронный ресурс]. URL: https://science-education.ru/pdf/2014/2/126.pdf (Дата обращения: 01.02.2020).

34. Общественное телевидение России. Интервью: «Владимир Вайнер: Если социальное предпринимательство продвигать и поддерживать с помощью рекламы, будут действительно заметны изменения», 6 июля 2017 г. [Электронный ресурс]. URL: https://otr-online.ru/programmi/bolshaya-strana/--70887. htm (Дата обращения: 01.02.2020)

35. Бизнес России. Интервью: «Вагит Алекперов: социальные предприниматели хотят изменить мир к лучшему» [Электронный ресурс]. URL: http:// businessofrussia.com/component/k2/item/194-vagit- alekperov.html (ДАта обращения: 01.02.2020)

36. Жураковский В. Правовое регулирование социального предпринимательства в Республике Беларусь и за рубежом. Сборник материалов. - Минск, 2017. - C. 23

37. Притворова Т.П., Гелашвили Н.Н., Жуманова Б.К. Социальное предпринимательство в Республике Казахстан: проблемы и перспективы развития // Kреативная экономика. - 2019. - Том 13. - № 2. - С. 231-238. - doi: 10.18334/ce.13.2.39919

38. Гражданское общество и социальное предпринимательство [Электронный ресурс]. URL: / https://camonitor.kz/34379-grazhdanskoe-obschestvo-i-socialnoe-predprinimatelstvo.html (Дата обращения: 01.02.2020)