Қазақстан аймақтарының әлеуметтік-экономикалық даму тенденцияларын анықтау

Қазақстанның аймақтық дамуының ерекшеліктері, жекелеген аймақтардағы өндірістің, ресурстардың бастапқы деңгейінің әртүрлілігі, нарықтық экономикадағы әртүрлі реформалар Қазақстанның аймақтарының тең емес жағдайда дамуына әкеліп соқты. Аймақ немесе аймақтық экономика «ұлттық экономика» макрожүйесінің ішкі жүйесі болып табылады. Ал ұлттық экономика болса әлемдік экономиканың ішкі жүйесі болып табылады. Аймақтық даму дегеніміз - бұл өзара байланысты тұрақтылық, пропорционалдылық және әлеуметтік бағдар секілді үш сипаттама мен қасиеттерге негізделген даму болып табылады. Негізі жекелеген аймақты тиімді түрде дамыту дегеніміз нарықтық экономикада құндылық жасау арқылы жекелеген факторлар мен әлеуеттерді қолдану деген сөз. Алайда барлық аймаққа ортақ даму стратегиясы болуы мүмкін емес. Себебі әр аймақтың өзіндік даму шарттары, экономикалық және әлеуметтік әлеуеті ерекше болып келеді. Сондықтан аймақтық экономиканы дамытуда осы факторларды ескерген жөн. Қазақстанның аймақтық саясатының басты міндеті аймақтың нарықтық экономика жағдайында бәсекеге қабілеттілігін арттыру, оның өндірістік және ресурстық потенциалын толығымен қолдану арқылы аймақ халқын жұмыспен қамтамасыз ету және өмір сүру деңгейін арттыру болып табылады. Бұл мақаланың мақсаты Қазақстан аймақтарының әлеуметтік- экономикалық даму тенденцияларын айқындау болып табылады. Мақалада аймақ, аймақтық даму тұжырымдамалары жүйе ретінде анықталып, негізгі сипаттамалары берілді. Қазақстан аймақтары әлеуметтікэкономикалық көрсеткіштерге негізделіп топтастырылып,статистикалық деректер мен фактілер талдана отырып, Қазақстан аймақтарының әлеуметтік- экономикалық даму тенденциялары анықталды. Қорытқанда Қазақстанның аймақтарының әлеуметтік-экономикалық дамуы жоғары екені көрсетілді. Қазіргі таңдағы Қазақстан аймақтарының әлеуметтік-экономикалық дамуы өткен жылдарға қарағанда едәуір жоғарылаған. Ал бұл дегеніміз, жекелеген аймақтардың дамуы халықтың өмір сүру сапасының жоғарылауы, жұмыспен қамтудың артуы, ел экономикасының өсуін білдіреді.

1. Текенов У.А. О ФОРМИРОВАНИИ КОНЦЕПЦИИ СОЦИАЛЬНО-ЭКОНОМИЧЕСКОГО РАЗВИТИЯ РЕГИОНОВ КАЗАХСТАНА // ҚазЭУ хабаршысы»–«Вестник КазЭУ. – 2017. – С.23-25.

2. Кондырбаева С.К. Қазақстан Республикасындағы тұрғын үй саясатының жаңа бағыттары–әлеуметтік-экономикалық дамудың негізі. Новые направления жилищной политики Республики Казахстан – основа социально-экономического развития. // Вестник КазНУ. Серия Экономическая, 97(3), – 2013. – С.122-131.

3. Агабекова, Г. Н. Қазақстанның аймақтарын тұрақты дамуын қамтамасыз ету мәселелері. // «ТҰРАН» УНИВЕРСИТЕТІНІҢ ХАБАРШЫСЫ. Ғылыми журнал. – 2017. – С.46.

4. Доскеева Г.З, Кузембекова Р. А. Тенденция социально-экономического развития регионов Казахстана. //Вестник КазНУ. Серия Экономическая. – 2014. - С. 22-30.

5. Корабаева Н. Б.,Рысханова А. А. ӘОЖ 330. ҰЛТТЫҚ ЭКОНОМИКА ЖАҒДАЙЫНДА АЙМАҚТАРДЫҢ БӘСЕКЕГЕ ҚАБІЛЕТТІЛІК МӘСЕЛЕЛЕРІ. // Ғылыми журнал I. Жансүгіров атындағы Жетісу мемлекеттік университетінің. – 2018. – С.56.

6. Нурланова Н.К. Города как точки роста экономического пространства Казахстана: тенденции и перспективы развития. // Проблемы развития территории. – 2016. - С. 85-97.

7. Асылбаев К., Асылбаев А. & Ниязалиева К. Диагностика несбалансированного развития регионов Казахстана и анализ их сходимости с использованием конвергенции // Актуальні проблеми економіки. – 2018.- С. 231-245.

8. Айдарханов А.Г. Вопросы сближения регионов Казахстана по уровню социальноэкономического развития. // Экономические, экологические и социокультурные перспективы развития России, стран СНГ и ближнего зарубежья. – 2014. - С. 229-234.

9. Мукашева А.М., Салимжанова Б.Б. СТРАТЕГИЧЕСКОЕ ПЛАНИРОВАНИЕ КАК ФАКТОР РЕГИОНАЛЬНОГО РАЗВИТИЯ. // Редакционная коллегия – 2018. – С. 44.

10. Киреева А.А. Дифференцированные организационно-экономические механизмы индустриально-инновационной модернизации регионов Казахстана. // Экономические и социальные перемены: факты, тенденции, прогноз. – 2017. – С.37.

11. Турганбаев Е.М., Козлова М.В. Кластеризация регионов Казахстана с учетом факторов экономического роста. // Управление большими системами: сборник трудов. – 2007. – С. 18.

12. Умаралиев Р., Хетагурова, В.Ш., Моуро, Р., Низамиев, А. Центральная Азия: вопросы социально-экономического развития. // Энергия: экономика, техника, экология, (9). –2012-C. 56-61.

13. Кожахметова Г.А., Лашкарева О.В. СОЗДАНИЕ И РАЗВИТИЕ РЕГИОНАЛЬНЫХ ИННОВАЦИОННЫХ СИСТЕМ В РЕСПУБЛИКЕ КАЗАХСТАН // Статистика, учет и аудит. 2020. – C. 178-184.

14. Нурашева К.К., Ибраимова С.С., Айменов А.Ж., Турмаханова Р.Е. ЭКОНОМИЧЕСКАЯ МОДЕРНИЗАЦИЯ РЕГИОНОВ КАЗАХСТАНА В СОВРЕМЕННЫХ УСЛОВИЯХ // Управление социально-экономическими системами: теория, методология, практика. – 2017. - С. 98-105.

15. Габдуллин Р.Б. Методический базис экономического развития Казахстана на современном этапе. //Актуальные проблемы экономики и права. – 2011- С.18-23.

16. Официальный сайт Министерства национальной экономики РК Комитет по статистике. [Электронный ресурс]. URL: http://stat.gov.kz (қаралған уақыт 04.01.2021 г.).