Сыбайлас жемқорлық деңгейі, экономикалық өсу және халықтың өмір сүру сапасы арасындағы өзара байланысты талдау (әлемнің жекелеген елдерінің мысалында)

Қажетті деректердің жоқтығынан туындаған сыбайлас жемқорлықтың нақты деңгейіне эмпирикалық бағалау жүргізудің қиындығы, әртүрлі факторлардың сыбайлас жемқорлыққа ықпалын зерттеуге бағытталған зерттеулердің жаңа буынының пайда болуына себепші болды. Солай бола тұра, мұндай зерттеулер көрсеткіштер мен зерттеу объектілерін таңдаудың тәсілдерінің түрлілігімен, сондай-ақ зерттеу қорытындыларының алуан түрлілігімен, кейде қарама-қайшылықтарымен ерекшеленеді. Бұл жағдайлар зерттеу тақырыбының өзектілігін арттыра түседі. Мақаланың мақсаты - әлемнің әр түрлі бөліктері мен геоэкономикалық аймақтарды орналасқан әлемнің бес еліндегі сыбайлас жемқорлық, экономикалық өсу және халықтың өмір сүру сапасы арасындағы байланысты анықтау болып табылады. Зерттеу гипотезасы дамыған елдер үшін сыбайлас жемқорлық туралы түсінік пен көрсеткіштер арасындағы байланыс дамушы елдерге қарағанда төмен болады деген тұжырым болып табылады. Зерттеу нысандары - Қазақстан, Ресей, Германия, АҚШ және Финляндия мемлекеттері болып табылады. Зерттеу пәні – сыбайлас жемқорлық деңгейі, экономикалық өсу және халықтың өмір сапасы арасындағы өзара байланыс. Зерттеуде статистикалық зерттеу әдістері қолданылған. Зерттеудің бастапқы деректері Transparency International ұйымының сыбайлас жемқорлықты қабылдау индексі туралы, БҰҰДБның адами даму индексі туралы есептері, сонымен қатар қарастырылып отырған елдердің мемлекеттік статистикалық қызметтерінен алынған ресми мәліметтері болды.
Жұмыс барысында «сыбайлас жемқорлық» терминін түсіндірудің шекаралары анықталды, сыбайлас жемқорлық, жан басына шаққандағы ЖІӨ мен өмір сапасы арасындағы байланысты зерттеудің өзектілігі қысқаша сипатталды, осы көрсеткіштер арасында корреляциялық талдау жүргізілді. Зерттеу нәтижелері сыбайлас жемқорлықтың, экономикалық өсімнің және халықтың өмір сүру сапасының өзара байланысының сапасы мен күші туралы тұжырымдарды ұсынады. Зерттеудің ғылыми үлесі сыбайлас жемқорлық пен басқа әлеуметтік-экономикалық көрсеткіштер арасындағы байланысты орнату үшін зерттеулерді жетілдірудің мүмкін бағыттарын негіздеу болып табылады. Зерттеудің тәжірибелік маңыздылығы зерттелген көрсеткіштердің өзара байланысы түрлі елдерде әр түрлі болуы мүмкін екендігінің дәлелдемелік базасын ұсынуда жатыр. Болашақ зерттеулердің бағыттары - басқа елдер топтары үшін бағалау әдістемесін қолдану мүмкіндігі.

1. Фиалковская И.Д. Коррупция: понятие, признаки, виды // Вестник ННГУ. - 2018. - №1. – С.137-143

2. Чебоксаров П.А. Проблема коррупции на уровне местного самоуправления // Актуальные проблемы антикоррупционной политики на региональном уровне: Материалы региональной научно-практической конференции. - СПб., 2001.

3. Кузьмин А.В., Козловских Е.А. Проблемы преодоления коррупции в РФ // Актуальные проблемы антикоррупционной политики на региональном уровне: Материалы региональной научно-практической конференции. СПб., 2001.

4. Dimant E., & Schulte T. The Nature of Corruption: An Interdisciplinary Perspective // German Law Journal. – 2016. – № 17(1). – С. 53-72. doi:10.1017/S2071832200019684

5. Шкиотов С.В., Маркин М.И. Исследование взаимосвязи между уровнем коррумпированности страны, темпами экономического роста и качеством жизни населения // Теоретическая экономика. – 2018. - №2. – С. 88-100.

6. Tanzi V., Davoodi H. R. Corruption, Growth, and Public Financies // IMF Working Paper. – 2002. – WP/00/182.

7. Kaufmann D., Aart K., Pablo ZoidoLobaton. Governance Mat-ters // World Bank Policy Research Working Paper. – 1999. – WPS 2196.

8. Pellegrini L., Reyer G. Corruption’s Effect on Growth and its Transmission Channels // Kyklos. – 2004. – № 57(3). – С. 429-456.

9. Abed G.T., Davoodi H.R. Corruption, Structure Reform, and Economic Performance in the Transition Economies // International Monetary Fund Working Paper. – 2000. – WP/00/132.

10. Gründler K., Potrafke N. Corruption and Economic Growth: New Empirical Evidence // European Journal of Political Economy. 2019. https://doi.org/10.1016/j.ejpoleco.2019.08.001

11. Aghion P., Akcigit U., Cage J., Kerr W.R. Taxation, corruption and growth // European Economic Review. – 2016. - №86. – С. 24-51.

12. Remeikienė R., Gasparėnienė L., Chadyšas V., Raistenskis E. Links Between Corruption and Quality of Life in European Union // Entrepreneurship and Sustainability Issues. – 2020. – Vol. 7. – №5. – URL: https://repository.mruni.eu/bitstream/handle/007/16956/Remeikiene_Links_between_corruption_and_quality_of_life_in_European_Union.pdf?sequence=1&isAllowed=y

13. Пархоменко С. Экономика коррупции // [Электронный ресурс] URL: http://www.indem.ru/corrupt/Uc2004/Glava3.pdf

14. Бююль А. SPSS: искусство обработки информации. Анализ статистических данных и восстановление скрытых закономерностей / А. Бююль, П. Цёфель. – Минск: ДиаСофт, 2005. – 608 с.

15. Гржибовский А. М. Анализ порядковых данных // Экология человека. – 2008. – № 8. – С. 56–62.

16. Ферстер Э., Ренц Б. Методы корреяционного и регрессионного анализа. – Финансы и статистика, 1983. – 302 c.

17. Wilkie D. Pictorial representation of Kendall’s rank correlation coefficient // Teaching Statistics. – 1980. – Vol. 2. – C . 76–78.

18. Полная таблица Индекса Восприятия Коррупции 2020 // [Электронный ресурс] URL: https://transparency.org.ru/research/CPI2020_GlobalTablesTS.xlsx (дата обращения: 05.01.2021)

19. Рейтинг стран мира по Индексу Человеческого Развития // [Электронный ресурс] URL: https://gtmarket.ru/ratings/human-developmentindex (дата обращения: 05.01.2021)

20. Основные социально-экономические показатели Республики Казахстан // Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан. [Электронный ресурс] – URL: https://stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT105377 (дата обращения: 05.01.2021)

21. Внутренний валовой продукт. Годовые данные // Федеральная служба государственной статистики Российской Федерации. [Электронный ресурс] - URL: https://gks.ru/free_doc/new_site/vvp/vvp-god/tab1a.xls (дата обращения: 05.01.2021)

22. Gross Domestic Product // DeStatis. Statistisches Bundesamt. [Электронный ресурс] – URL: https://www.destatis.de/EN/Themes/Economy/National-Accounts-Domestic-Product/Tables/domestic-product-gdp-quarterly1970-xls.xlsx?__blob=publicationFile (дата обращения: 05.01.2021)

23. GDP per capita (current US$) // The World Bank. Электронный ресурс] – URL: https://api.worldbank.org/v2/en/indicator/NY.GDP.PCAP.CD?downloadformat=excel (дата обращения: 05.01.2021)

24. Annual National Account Linked Series (2000-2020) // Philippine Statistics Authority. [Электронный ресурс] – URL: https://psa.gov.ph/sites/default/files/01Summary_2018PSNA_Ann_7.xlsx (дата обращения: 05.01.2021) (дата обращения: 05.01.2021)

25. GDP per capita (current US$) // The World Bank. [Электронный ресурс] – URL: https://api.worldbank.org/v2/en/indicator/NY.GDP.PCAP.CD?downloadformat=excel (дата обращения: 05.01.2021)