Еуропалық Одақ елдерінің мысалында циркулярлы экономика көрсеткіштерін бағалау және оны Қазақстан жағдайында қолдану мүмкіндігі

Зерттеудің мақсаты - Еуропалық Одақ елдерінде және ЭЫДҰ елдерінде қолданылатын айналым экономикасының көрсеткіштерін өлшеу тәсілдерін зерттеу, ұсынылған әдістердің. Сонымен қатар, қазіргі заманғы жағдайлар белгісіздік деңгейінің өсуімен сипатталады, сонымен қатар өмірдің барлық салаларына әсер ететін және қатаң әрекетті қажет ететін жаһандық сынақтар мен қатерлердің фонында жүзеге асады. Бұл жағдайына сәйкес деректерді алуға және экономиканың циркулярлық тәсілдерін енгізу үшін пайдалы және тәжірибеге бағытталған ұсыныстарды қалыптастыруға мүмкіндік беретін әр түрлі зерттеу әдістерін таңдау қажеттілігін анықтайды. Зерттеу барысында эконометрикалық модельдеу, статистикалық және салыстырмалы талдау әдістері қолданылды. Еуропалық Одақ елдері үшін деректер негізінде модель құрылды, осы модельді құру үшін келесі айнымалылар (факторлар) пайдаланылды: өндірілген және экономикаға қайтарылған материалдардың үлесі, CO2 шығарындыларының қарқындылығы, бастапқы энергияның энергия сыйымдылығы деңгейі, Жан басына шаққандағы ЖІӨ, ғылыми-зерттеу және тәжірибелік- конструкторлық жұмыстарға шығындар, жалпы қала халқының үлесі. Моделдеу нәтижелер негізінде ЖІӨ өсуі және энергия сыйымдылығының өсуі экономикадағы технология деңгейінің жоғарылауымен бірге материалдарды өңдеудің ұлғаюына және оларды экономикалық айналымда қайта пайдалануға әкеледі деген қорытынды жасалды. Моделдеу нәтижелер алдыңғы авторлардың тұжырымдарын, ЕО және ЭЫДҰ елдерінің стратегияларының талдауларын растайды. Жақсы нәтижеге жету үшін ғылыми-зерттеу жұмыстарына, жаңа технологиялар мен инновацияларға көп қаржы ресурстарын инвестициялау қажет. Тұтынушылар мен бизнесті дөңгелек экономикаға ықпал ететін іс-шараларға кеңінен тарту да өте маңызды. Осы екі мақсатқа қол жеткізу тұрақты экономикалық дамуға ықпал етеді. ЭЫДҰ және ЕО елдерінің шеңбер экономикасы бойынша моделі мен стратегияларын талдау негізінде шеңбер экономикасындағы халықаралық инновациялар Қазақстанға қатысты деген қорытындыға келді.еңбер экономикасындағы халықаралық инновациялар Қазақстанға қатысты деген қорытындыға келді.

1. Влияние COVID-19 на ключевые секторы экономики Казахстана. Мнение участников рынка// kpmg.kz [Электронный ресурс]. URL: https://assets.kpmg/content/dam/kpmg/kz/pdf/2020/05/covid-rkeconomy-sectors.pdf (дата обращения: 23.05.2021).

2. Jawahir, I.S., Bradley, R. (2016). Technological Elements of Circular Economy and the Principles of 6R-Based Closed-loop Material Flow in Sustainable Manufacturing. Procedia CIRP, 40, 103 –108. https://doi.org/10.1016/j.procir.2016.01.067

3. Grdic, S.Z., Nizic, M.K., Rudan, E. (2020). Circular Economy Concept in the Context of Sustainability. Sustainability, 12(7), 3060-3071. https://doi.org/10.3390/su12073060

4. Pearce, D.W, Turner, R.K. (1990). Economics of natural resources and the environment. The John Hopkis University Press, Baltimore.

5. Persson, O. (2015). What is circular economy? − The discourse of circular economy in the Swedish public sector. Uppsala University.

6. Cerqueira, P., Soukiazis, E., Proença, S. (2020). Assessing the linkages between recycling, renewable energy and sustainable development: evidence from the OECD countries. Environment, Development and Sustainability, May, 461-470. https://doi.org/10.1007/s10668-020-00780-4

7. Сысоева, Е.А. (2019). Циркулярная экономика в контексте устойчивого развития. Проблемы современной экономики, 2(70), 199-204. http://www.m-economy.ru/art.php?nArtId=6642

8. Material, flows in the circular economy. [Электронный ресурс]. URL: https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Material_flows_in_the_circular_economy#Sankey_diagram_of_material_flows (дата обращения: 23.05.2021).

9. Chang, N.B. (2008). Economic and policy instrument analyses in support of the scrap tire recycling program in Taiwan. Journal of Environment Management, 86, 435–450. https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2006.12.026

10. Trica, C.L., Banacu, C.S., Busu, M. (2019). Environmental Factors and Sustainability of the Circular Economy Model at the European Union. Sustainability, 11, 1114-1123. https://doi.org/10.3390/su11041114

11. Lakatos, E.S., Cioca, L.I., Dan V., Ciomos A.O., Crisan O.A., Barsan G. (2018). Studies and Investigation about the Attitude towards Sustainable Production, Consumption and Waste Generation in Line with Circular Economy in Romania. Sustainability, 10, 865-897. https://doi.org/10.3390/su10030865

12. Hockings, M., Stolton, S., Leverington, F., Dudley, N. (2006). Evaluating Efectiveness: A Framework for Assessing Management Eectiveness of Protected Areas. IUCN. 2006.

13. Angenendt, G., Zurmühlen, S., Axelsen, H., Sauer, D.U. (2018). Comparison of different operation strategies for PV battery home storage systems including forecast-based operation strategies. Applied Energy, 229, 884–899. https://doi.org/10.1016/j.apenergy.2018.08.058

14. Material flows in the circular economy. URL: https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Material_flows_in_the_circular_economy (дата обращения: 01.04.2021).

15. Circular material use rate calculation method. Luxembourg: Publications Office of the European Union, 2018. [Электронный ресурс]. URL: https://ec.europa.eu/eurostat/web/products-manualsand-guidelines/-/ks-gq-18-013 (дата обращения: 23.05.2021).

16. Brooks, C. (2008). Introductory Econometrics for Finance. Cambridge.

17. Baltagi B. (2005). H. Econometric Analysis of Panel Data. Wiley.

18. Arellano, M. (2003). Panel Data Econometrics. Advanced Texts in Econometrics. Oxford University Press.

19. EC (2015). EU Action Plan for the Circular Economy.European Commission [Электронный ресурс]. URL: https://ec.europa.eu/environment/circular-economy/index_en.htm. (дата обращения 15.05.2021)

20. EC (2020). New Circular Economy Strategy. European Commission [Электронный ресурс]. URL: https://ec.europa.eu/environment/circular-economy/(дата обращения 22.03.2021)

21. OECD (2020). OECD - Nordic Innovation webinars on the circular economy in cities and regions [Электронный ресурс]. URL: http://www.oecd.org/cfe/regionaldevelopment/highlights-2nd-OECDroundtable-circular-economy.pdf (дата обращения: 23.05.2021).

22. OECD (2020) The Circular Economy in Cities and Regions [Электронный ресурс]. URL: https://www.oecd-ilibrary.org/sites/16f47a98-en/index.html?itemId=/content/component/16f47a98-en (дата обращения 23.05.2021).

23. Netherlands Environmental Assessment Agency (2018). Circular economy: What we want to know and can measure [Электронный ресурс]. URL: https://circulareconomy.europa.eu/platform/sites/default/files/pbl-2018-circular-economy-whatwe-want-to-know-and-can-measure-3216.pdf (дата обращения 23.05.2021).

24. Blomsma, F., Brennan, G. (2017). The emergence of circular economy: A new framing around prolonging resource productivity. Journal of Industrial Ecology, 21 (3), 603-614. http://dx.doi.org/10.1111/jiec.12603

25. OECD (2020). OECD - Nordic Innovation webinars on the circular economy in cities and regions [Электронный ресурс]. URL: http://www.oecd.org/cfe/regionaldevelopment/highlights-2nd-OECDroundtable-circular-economy.pdf (дата обращения: 24.05.2021)

26. Haupt, M., Vadenbo, C., Hellweg, S. (2017). Do we have the right performance indicators for the circular economy? Insight into the Swiss waste management system. Journal of Industrial Ecology, 21(3), 615-627. http://dx.doi.org/10.1111/jiec.12506

27. Охрана окружающей среды в Республике Казахстан. Статистический сборник (2020). НурСултан. Электронный ресурс]. URL: https://stat.gov.kz/edition/publication/collection (дата обращения: 23.05.2021).