Әлеуметтік әріптестік аясында жастар еңбек нарығы: заманауи жағдайы мен дамыту бағыттары

Кез келген дамыған елде мемлекет өмір сүру сапасының өсуіне және елдің ұлттық экономикасының тиімділігіне қолайлы әсер ететін адами капиталды дамытуға ерекше көңіл бөледі. Қазақстан бұдан тыс қалмайды. Қазіргі дағдарыстық жағдайлар жұмыссыздарды, әсіресе, жастарды әлеуметтік қорғау жүйесін құру қажеттілігін көрсетеді, өйткені тәуелсіз және егеменді Қазақстанның болашағы жастарға байланысты. Соңғы жылдары Қазақстанда халықты жұмыспен қамту құрамы саласында да елеулі өзгерістер болды. Зерттеудің мақсаты-қазіргі заманғы Қазақстанның дамуы жағдайында әлеуметтік әріптестік шеңберінде жастардың еңбек нарығын зерттеу, жастар мен жұмыс берушілердің еңбек саласындағы пікірлерін ескере отырып, жастардың еңбек нарығын дамыту бойынша ұсыныстар беру.Бұл зерттеуде Қазақстанның 18-25 жастағы кәсіпорында жұмыспен қамтылған, өзін-өзі жұмыспен қамтыған және жұмыссыз жастар арасында онлайн сауалнама жүргізілді, ол Қазақстанның 14 облыс орталықтары мен республикалық маңызы бар 3 қаласында, атап айтқанда Нұр-Сұлтан, Алматы, Шымкент қалаларында, сонымен қатар Атырау облысының жеті аудан (Исатай, Махамбет, Қызылқоға, Құрманғазы, Индер, Мақат, Жылыой) аумағында жүргізілді. Бұл мақалада әлеуметтік әріптестік аясында еңбек нарығын реттеу мен оның тетіктерінің теориялық негіздері қарастырылды, 18 бен 28 жастағы жастар еңбек нарығына талдау жасалды, жастар жұмыссыздығының басты себептері қарастырылып, зерттеу нәтижесінде жастар жұмыссыздығын төмендету, жастардың жұмыспен қамтылуын арттыру, жастар еңбек нарығын жетілдіру бойынша ұсыныстар берілді. Зерттеудің ғылыми құндылығы жастар еңбек нарығының дамуына белгілі бір үлес қосуынан көрінеді. Жастарды жұмыспен қамтуда, жастар жұмыссыздығын азайтуда жас мамандарды кәсіптік оқыту және қайта оқыту, біліктілікті арттыру, мекемелердегі бос жұмыс орындары туралы жастарды ақпараттандыру, еңбек нарығын цифрландыруды жетілдіру қажет.

1. Tkachenko S., Berezovska L., Protas, O., Parashchenko L., Durmanov A. (2019). Social partnership of services sector professionals in the entrepreneurship education. Journal of Entrepreneuship Education, 22(4), 1-6.

2. Кокшаров В.А., Агарков Г.А., Сущенко А.Д. (2020). Прекаризация труда как растущая форма занят ости молодых специалистов в условиях пандемии. Экономика региона, 16(4), 1061-1071. https://doi.org/10.17059/ekon.reg.2020-4-4.

3. Программа развития продуктивной занятости и массового предпринимательства на 2017– 2021 годы, утверждена Постановлением Правительства Республики Казахстан от 29 декабря 2016 года, № 919 [Электронный ресурс]. – Режим доступа: adilet.zan.kz.

4. Государственная программа «Дорожная карта бизнеса 2020». Постановление Правительства Республики Казахстан № 301, от 13 апреля 2010 года [электронный ресурс]. - Режим доступа: adilet.zan.kz

5. «Дорожная карта бизнеса 2020». Постановление Правительства РК № 301, от 13 апреля 2010 г. [Электронный ресурс]. – Режим доступа: adilet.zan.kz.

6. «Мемлекеттік жастар саясаты туралы» ҚР Заңы. Режим доступа: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/Z1500000285

7. Assmann M.-L., Tolgensbakk I., Vedeler J.S., Bøhler K.K. (2020). Public employment services: building social resilience in youth? Social Policy and Administration. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/spol.12649

8. Cheng G.H.-L., Chan D.K.-S., Au W.T. (2020). Profiles of employability and their career and psychological implications among unemployed youth. Applied Research in Quality of Life. https://link.springer.com/article/10.1007%2Fs11482-020-09869-4

9. Denny-Smith G., Sunindijo R.Y., Loosemore M., Williams M., Piggott L. (2021). How construction employment can create social value and assist recovery from covid-19. Sustainability (Switzerland), 13(2), 1-20. https://doi.org/10.3390/su13020988

10. Головчин М.А., Леонидова Г.В. (2014). Социокультурные характеристики современной молодёжи: некоторые результаты пилотного исследования. Экономические и социальные перемены: факты, тенденции, прогноз, 5 (35), pp.113-126, DOI:10.15838/esc/2014.5.35.8.

11. Cабирова Р.К., Мукашева А.Ж., Бисембиева Ж.К. (2020). Белгісіздік жағдайындағы жастардың жұмыссыздық мәселесі. Central Asian Economic Review, 5, 21-31.

12. Полищук Е.А. (2017). Институциональные практики регулирования рынка труда молодежи в зарубежных странах. Russian Journal of Entrepreneurship, 18(5), 831-848.-doi: 10.18334/rp.18/5/37617

13. Сабыр Н., Әбілқайыр Н. (2021). Сравнительный анализ мер социальной поддержки населения в странах ЕАЭС в период глобальной пандемии. Экономика: стратегия и практика,16(1):155-163.

14. O’Reilly J., Eichhorst W., Gaboc A. (2015). Five Characteristics of Youth Unemploiment in Europe: Flexibility, Education, Migration, Family Legacies, and EU Policy, 5(1), March 23, 2015. https://doi.org/10.1177/2158244015574962

15. Синявская О.В., Горват Е.С., Грищенко Н.Б., Карева Д.Е. (2020) Обзор международного опыта в поддержке занятости и населения в условиях борьбы с пандемией коронавируса. Аналитический бюллетень НИУ ВШЭ об экономических и социальных последствиях коронавируса в России и в мире, 2, 62-74.

16. Мусина Р. (2019) Современное состояние молодежного рынка труда в Казахстане. Экономика и статистика, 1,121-126.

17. Сабирова Р.К., Мусаева А.А., Тажиденова А.Р. (2021) Жастар жұмыссыздығын төмендетудегі шағын кәсіпкерліктің рөлі. Экономика: стратегия и практика, 16(1),117-129 16(1), 117-129. https://doi.org/10.51176/JESP/vol_16_issue_1_T12