Сыбайлас жемқорлықтың алдын алу әдісі ретінде активтердің электронды декларациясы

Активтер туралы декларацияда теріс қылықтар мен заңсыз байытудың ашылуына көмектесетін, менеджерлердің жауапкершілікке тартылуын және олардың активтері сыбайлас жемқорлық жолымен алынбауын қамтамасыз ететін құнды ақпарат бар. Жалпы, табыс декларациясының электронды түрін қолдану сыбайлас жемқорлықпен күресуге оң әсер етеді. Дегенмен, көптеген оң қасиеттерге ие бола отырып, бұл түр көптеген кемшіліктер мен қиындықтарды қамтиды.Көптеген мемлекеттер мен халықаралық ұйымдар көлеңкелі экономиканың деңгейін төмендету үшін кірістер мен активтер туралы декларацияны енгізуде. Нәтижесінде табыстар мен активтерді декларациялау тәжірибесі ерте кезеңдерде енгізілген мемлекеттерде сыбайлас жемқорлық қылмыстарының деңгейі төмендегені анықталды. Дегенмен, бұл механизмді сыбайлас жемқорлыққа қарсы құрал ретінде қабылдау туралы пікірталастар әлі де бар. Бұл мақалада сыбайлас жемқорлықты жариялау мен онымен күресу саласындағы зерттеушілердің жұмыстары ғана емес, сонымен қатар тәжірибесі Қазақстанда да қолданыла алатын халықаралық зерттеулер қарастырылады. Бұл мақалада сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес әдісі ретінде электронды ақпарат құралдары арқылы кірістер мен активтер туралы декларацияны, оның ішінде әмбебап декларацияны қолдану тиімділігі қарастырылады. Талдау үшін SWOT талдауы таңдалды, оның көмегімен негізгі түйіндер бағаланды және ұсынымдар әзірленді, әсіресе қазақстандық сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясаты бойынша. Бұл талдау нәтижесі электронды ресурстар арқылы әмбебап декларациялауды жүзеге асыру, әрине, тиімді қызмет екенін көрсетті, бірақ киберқауіпсіздік, бизнесті басқару процестерін оңтайландыру, техникалық қателіктер мен жүйенің бұзылуы сияқты шығындар мен қиындықтарды да ескеру қажет.

1. Балисакан Р. (2018). Снижают ли обязательные декларации об активах коррупцию? И если да, то как?. Глобальный антикоррупционный блог. https://globalanticorruptionblog.com/2018/01/08/domandatory-asset-declarations-reduce-corruption-andif-so-how/

2. Всемирный банк. (2013). Раскрытие информации о доходах и активах: примеры из практики.

3. Ламбсдорф Дж.Г. (2006). Последствия и причины коррупции: что мы знаем по разным странам? Эдвард Эльгар Паблишинг (Edward Elgar Publishing) Международный справочник по экономике коррупции, 3-51.

4. Всемирный банк. (2013). Декларации об интересах, доходах и активах в системе раскрытия финансовой информации. Группа Всемирного банка по государственному сектору и управлению.

5. Бурдеску Р., Рид Дж.Дж., Гилман С. и Трапнелл С. (2009). Возврат украденных активов. Декларации о доходах и активах: инструменты и компромиссы. Вашингтон, округ Колумбия: Всемирный банк и УНП ООН. http://documents.worldbank.org/curated/en/126741468151478453/pdf/550040WP0AD0in10Box349432B01PUBLIC1.pdf

6. Бигелоу П. (1989). От норм к правилам: регулирование внешних интересов государственных служащих. Труды Академии политических наук, 37(3), 141-157. http://www.jstor.org/stable/1173758

7. Гокчекус О. и Мукерджи Р. (2006). Законы о декларировании активов должностных лиц: предотвращают ли они коррупцию? Global Corruption Report http://works.bepress.com/omer_gokcekus/36/

8. Чен М. (2008). Африканский опыт декларации активов. Трансперенси Интернейшнл. http://www.anti-corruption.org/wp-content/uploads/2016/11/Africas-experiences-with-asset-declarations-U4-March-2008.pdf

9. Всеобщее декларирование доходов и имущества. (2021). Официальный сайт Правительства Республики Казахстан. https://www.gov.kz/memleket/entities/kgd-alm/press/article/details/49826?lang=kk

10. Ачалабун П. (2009). Меры по замораживанию, конфискации и возвращению доходов от коррупции, включая предотвращение отмывания денег. UNAFEI, 117-127. http://www.unafei.or.jp/english/pdf/PDF_ThirdGGSeminar/Third_GGSeminar_P117-127.pdf

11. Дянков С., Ла Порта Р., Лопес-де-Силанес Ф. и Шлейфер А. (2009). Раскрытие информации политиками. Серия рабочих документов NBER, 14703 http://www.nber.org/papers/w14703

12. Всемирный банк. Примеры из практики раскрытия информации о доходах и активах. (2013). Каталог публикаций Библиотеки Конгресса, Вашингтон, 16.