Инновациялық экономикадағы адами капитал: өндіріс секторы

Ғылыми-техникалық прогрестің жылдам қарқынына байланысты адам капиталы экономикалық дамудың шешуші факторы болып табылады. Зерттеудің мақсаты – өндірістегі адами капиталдың жағдайын анықтау және адами капитал мен инновация арасындағы байланысты табу. Дүниежүзілік банк әзірлеген және есептеген Адам капиталы индексінің корреляциялық және регрессиялық талдауы және 2020 жылы 127 елдің ДЗМҰ әзірлеген және есептеген Жаһандық Инновация индексі. Талдаудың екінші бөлімі өңдеуші сектордағы адам капиталы болды. Ұлттық статистика бюросының екінші деректер 1991 жылдан 2020 жылға дейінгі кезеңге алынды. Біз жұмысшыларды гендерлік құрамы, гендерлік жалақы айырмашылығы, техникалық мамандықты бітірген бакалаврлар саны, қартаю және білімі бойынша талдадық. Қазақстанның 2020 жылғы HCI төмендетілді, оның ықтимал себебі COVID-19 пандемиясының халықтың денсаулығы мен біліміне кері әсері болуы мүмкін. Жаһандық инновациялар индексі мен адам капиталы индексі арасындағы корреляция 0,86 құрайды. Өндіріс саласының қызметкерлері арасында 50% гендерлік алшақтық анықталды, бұл өсу үрдісін көрсетеді. Өңдеу өнеркәсібіндегі жұмысшылардың көпшілігінің бакалавр дәрежесі жоқ, яғни олар ой еңбегін емес, қол еңбегін орындайды. Бәлкім, елде қолданылатын инновацияны ұлғайту, тиісті білімі жоқ қызметкерлердің санын қысқартуы мүмкін, ал өндірістік сектордың өнімділігі артады. Дегенмен, жұмыссыздықтың да өсетінін ескеруіміз керек.

1. Avdeev, E.V., (2014). To the question of the economic essence and content of the category “human capital”. Vestnik Voronezhskogo gosudarstvennogo agrarnogo universiteta, 4(43), 115-123 (In Russ.)

2. Agency for Strategic planning and reforms of the Republic of Kazakhstan Bureau of National Statistics (2021) Manufacturing of the Republic of Kazakhstan. Statistical book. 2016-2020. Ed. Aydalapkelov, N.S. Nur-Sultan

3. Xin, J.Y., Yeung, C.L., & Cheng, T.C.E. (2010) First to market: is technological innovation in new product development profitable in health care industries. International Journal of Production Economics, 127(1), 129–135.

4. Spankulova L.S., Chulanova, Z.K., & Ibraimova, S.Z. (2019). Influence of innovative activity, human capital, knowledge spillovers on regions’s economic growth. Economics: the strategy and practice, 14(4), 53-66. (In Russ.)

5. Baldini, M.A., Bronzetti, G., & Sicoli, G. (2017). A Framework to Measure Intellectual Capital. In: Bilgin M., Danis H., Demir E., Can U. (eds) Country Experiences in Economic Development, Management and Entrepreneurship// Eurasian Studies in Business and Economics. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-319-46319-3_32

6. Kolyadin, A. P. (2011). The structure of fictitious human capital. Terra Economicus, 9(2-3), 11-15 (In Russ.)

7. Sachs, J.D., & Warner, A.M. (1999). The big push, natural resource booms and growth. Journal of Development Economics, 59, 43-76.

8. Sachs, J.D., & Warner, A.M., (2001). The curse of natural resources. European Economic Review, 45(4-6), 827–838. https://doi.org/10.1016/s0014-2921(01)00125-8

9. Demirguc-Kunt, A., & Torre, I. Measuring Human Capital in Europe and Central Asia. Policy Research working paper, (2020) [updated October 11, 2021; cited July 12, 2021]. Available: http://documents.worldbank.org/curated/en/988881603808037902/Measuring-Human-Capital-in-Europe-and-Central-Asia

10. Mosquera, R. (2022). The long-term effect of resource booms on human capital. Labour Economics, 74, 102090.

11. Razavi, S.M.J., Talebpour, M., Azimzadeh, S.M., & Mohammadkazemi, R. (2019). Enhancing Technological Innovation Capabilities: The Role of Human Capital in Iranian Sports Manufacturing Companies. Annals of Applied Sport Science, 7(3), https://doi.org/10.29252/aassjournal.734

12. Ma, L., Zhai, X., Zhong, W., & Zhang, Z. X. (2019). Deploying human capital for innovation: a study of multi-country manufacturing firms. International Journal of Production Economics, 208, 241-253. https://doi.org/10.1016/j.ijpe.2018.12.001

13. Kozhabaeva, S.A., Mukan, B.G. & Yelshibayev R.K. (2021). Human Development in Kazakhstan: Problems and Methods of Analysis. Economics: the Strategy and Practice, 16(4), 174-187. https://doi.org/10.51176/1997-9967-2021-4-174-187

14. Yessengeldin, B., Dauletova, A., Serikova, G., & Daniyarova, M. (2019) Models of human capital development in single - industry towns of East Kazakhstan. Bulletin of Karaganda University. Economy Series, 95(3), 11-21.

15. Gimranova, R.R., & Aimagambetov, E.B. (2019). Human capital as an important benchmark for the development of the economy of Kazakhstan. Jekonomicheskaja serija Vestnika ENU im. L.N. Gumileva, 2, p. 26-32. https://doi.org/10.32523/2079-620X-2019-2-26-32 (In Russ.)

16. Suseno, Y., Standing, C., Kiani-Mavi, R., & Jackson, P. (2020). National innovation performance: the role of human capital and social capital. Innovation: The European Journal of Social Science Research, 33(3), 296-310. https://doi.org/10.1080/13511610.2018.1536536

17. National report on competitiveness. Kazakhstan in the international ranking (2021). Economic Research Institute, 6, (2021) [updated July 29, 2021; cited December 25, 2021]. Available: https://economy.kz/documents/Research_ERI/National_reports/National_Report_2021

18. Winters, J.V., (2014). STEM graduates, human capital externalities, and wages in the U.S. Regional Science and Urban Economics, 48, 190-198. https://doi.org/10.1016/j.regsciurbeco.2014.07.003

19. Robst, J. (2007). Education and job match: The relatedness of college major and work. Economics of Education Review, 26(4), 397-407. https://doi.org/10.1016/j.econedurev.2006.08.003

20. Robst, J. (2007). Education, college major, and job match: Gender differences in reasons for mismatch. Education Economics, 15(2), 159-175. https://doi.org/10.1080/09645290701263070

21. Abel, J.R., & Deitz, R. (2012). Do colleges and universities increase their region’s human capital? Journal of Economic Geography, 12(3), 667-691.

22. Agency for Strategic planning and reforms of the Republic of Kazakhstan Bureau of National Statistics (2021). Employment in Kazakhstan. Statistical book, 2016-2020. N.S. Nur-Sultan

23. Say, J.B. (2009). A Treatise on Political Economy or the Production. Distribution and Consumption of Wealth. New York: BiblioBazaar.

24. Schumpeter, J.A. (2017). The Theory of Economic Development. New York: Routledge.

25. Wood, J.C. (2004). Karl Marx’s Economics: Critical Assessments. London and New York: Routledge.

26. Feldmann, H. (2013). Technological Unemployment in Industrial Countries. Journal of Evolutionary Economics, 23, 1099–126.

27. Johnson, P. (1993). Aging and European economic demography, in: Johnson, P. and K.F. Zimmermann (eds.) Labor markets in an ageing Europe, Cambridge University Press.

28. Jan C., & Stoeldraijer, L., (2010). Age, Wage and Productivity. IZA Discussion Paper. http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.1556553

29. Karavay, A.V. (2013). State and dynamics of the quality of human capital of Russian workers. Terra Economicus, 13(5), p. 144-158. http://dx.doi.org/10.23683/2073-6606-2017-15-3-14 (In Russ.)

30. Smith, A. (2000). The wealth of nations. Introduction by Robert Reich; edited, with notes, marginal summary, and enlarged index by Edwin Cannan. New York:Modern Library.