Ақтөбе облысындағы ауылшаруашылық кооперативтерінің дамуының қазіргі жағдайы

кооперативтерінің қазіргі жағдайын зерттеу. Қазіргі таңда ауыл шаруашылығы мәселелері бойынша өндірістік кооперативтердің болуы мен олардың жұмысын жетілдіру өзекті тақырыптың бірі. Зерттеу барысында аналитикалық және синтетикалық, статистикалық, есептік-аналитикалық зерттеудің негізгі әдістері қолданылды. Ақтөбе облысын басқа облыстармен салыстырмалы түрде өнім өндірудегі тәжірибесі жан-жақты зерттелді және ауылдық аймақтарды дамыту, халықты азық-түлікпен қамтамасыз ету жобаларын зерттеу арқылы өңірдегі экономикалық мәселелерді шешу жолдары анықталды. Статистикалық зерттеу әдісі ауыл шаруашылығы дерекқорындағы алуан түрлі классификаторлар мен анықтамалықтар кескінінде кестелік түрдегі статистикалық көрсеткіштерді салыстыру үшін қолданылды. Бұл бірнеше классификаторлар мен анықтамалықты таңдау және олардың элементтерінің көрсетілуін баптауға мүмкіндік берді. Мақалада ауыл шаруашылығы өндірістік кооперативтерінің тиімді жұмыс істеу шарттарын зерделеу және оны ұлғайту резервтерін анықтау қажеттілігіне талдау келтірілді. Ауыл шаруашылығы өнімдерін одан әрі арттыруға баса назар аударылады және ауыл шаруашылығы кооперативтерін цифрландыру арқылы жоғары нәтижеге қол жеткізуге болатындығы анықталды. Зерттеу нәтижелері: авторлар ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіру кезеңінен бастап өткізуге дейінгі өндірістің сандық және сапалық көрсеткіштерін арттыру, сонымен қатар ауыл шаруашылығы техникасымен, көлік қызметтерімен, сондай-ақ жеткізу тізбегін қамтамасыз ету мүмкіндігін көрсетті. Ұсынымдар ретінде кооперативтердің нарықтық қатынастары жағдайында ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілердің мүдделерін қорғаудың ұйымдық-құқықтық жүйесін құру жөніндегі тиісті шараларды әзірлеу қажет.

1. Satybaldin, A. A., Tleuberdinova, A. T., & Kulik, X. V. (2021). Conceptualizing of Rural Settlements Development. Economics: the Strategy and Practice, 16 (3), 6-21. https://doi.org/10.51176/1997-9967-2021-3-6-21

2. Address of President Kassym-Jomart Tokayev to the people of Kazakhstan dated September 1, 2021. The unity of the people and systemic reforms are a solid foundation for the prosperity of the country. Official site of the President of the Republic of Kazakhstan. (2021), [updated September 07, 2021; cited November 15, 2021]. Available at: https://www.akorda.kz/kz/memleket-basshysy-kasym-zhomart-tokaevtynkazakstan-halkyna-zholdauy-183555

3. Bijman, J., & Wijers, G. (2019). Exploring the inclusiveness of producer cooperatives. Current Opinion in Environmental Sustainability, 41, 74-79. https://doi.org/10.1016/j.cosust.2019.11.005

4. ILO (2002). Recommendation 193 Concerning the Promotion of Cooperatives. Geneva. [updated May 02, 2016; cited July 11, 2021]. Available at: www.ilo.org/coop

5. ILO (2015). Cooperatives and the Sustainable Development Goals. A Contribution to the Post-2015 Development Debate a Policy Brief. Geneve. [updated October 11, 2016; cited July 12, 2021]. Available at: www.ilo.org/coop

6. Mao, Y. (2012). Meaning and mode of mobile information services. Information Science, 2, 2012.

7. Gakuru, M., Winters, K., & Stepman, F. (2009, April). Innovative farmer advisory services using ICT. In W3C Workshop “Africa perspective on the role of mobile technologies in fostering social development”. Maputo, Mozambique (pp. 1-2).

8. Zhang, Y., Wang, L., & Duan, Y. (2016). Agricultural information dissemination using ICTs: A review and analysis of information dissemination models in China. Information Processing in Agriculture, 3 (1), 17-29. https://doi.org/10.1016/j.inpa.2015.11.002

9. Alessandrini, S., Patrizia, B., & Samuel, B. (2014). THE CO-OPERATIVE MODEL IN TRENTINO (ITALY) A CASE STUDY.

10. Chagwiza, C., Muradian, R., & Ruben, R. (2016). Cooperative membership and dairy performance among smallholders in Ethiopia. Food Policy, 59, 165-173. https://doi.org/10.1016/j.foodpol.2016.01.008.

11. XiangyuGuo, M. (2010). Study on functions of the agriculture cooperative in food safety. Agriculture and Agricultural Science Procedia, 1, 477-482. https://doi.org/10.1016/j.aaspro.2010.09.060

12. Feisali, M., & Niknami, M. (2021). Towards sustainable rural employment in agricultural cooperatives: Evidence from Iran’s desert area. Journal of the Saudi Society of Agricultural Sciences, 20(7), 425-432. https://doi.org/10.1016/j.jssas.2021.05.004

13. Zhang, S., Wolz, A., & Ding, Y. (2020). Is there a role for agricultural production cooperatives in agricultural development? Evidence from China. Outlook on Agriculture, 49 (3), 256-263. https://doi.org/10.1177/0030727020913283

14. Lucas-Martínez, G., Martín-Ugedo, J. F., & Minguez-Vera, A. (2020). Members’ perceptions of governance in agricultural cooperatives: Evidence from Spain. Outlook on Agriculture, 49 (2), 145–152. https://doi.org/10.1177/0030727020907334

15. Andri, K. B. (2006). Analysis on characteristics of three dairy cooperatives sampled in East Java. Journal of Applied Sciences, 6 (4), 757-761. https://dx.doi.org/10.3923/jas.2006.757.761

16. Knudson, W., Wysocki, A., Champagne, J., & Peterson, H. C. (2004). Entrepreneurship and innovation in the agri-food system. American Journal of Agricultural Economics, 86(5), 1330-1336. https://doi.org/10.1111/j.0002-9092.2004.00685.x

17. Hosseini, S. J. F., McElwee, G., Soltani, S., & Smith, D. J. (2012). The innovation performance of small rural enterprises and cooperatives in Tehran province, Iran. Local Economy, 27 (2), 183-192. https://doi.org/10.1177/0269094211429909

18. Mcphil, M. G. (2003). Colorado data for cooperative extension decade planning.

19. Harper, D. (2010). The critical factors for the success of cooperatives and other groups. Washington DC, 52, 223-240.

20. UNCCD. (2017). United Nations convention to combat desertification – Global land outlook, 1st ed. United Nations Convention to Combat Desertification Secretariat.

21. Nesipbayeva, I., Yerkinbayeva, L. K., & Järvelaid, P. M. (2019). Legal problems of development of agricultural cooperation: new approaches and prospects. Bulletin of KazNU, Series Legal, 91 (3). https://doi.org/10.26577/JAPJ.2019.v91.i3.08, (In Russ.)

22. Fang, D., & Guo, Y. (2021). Induced Agricultural Production Organizations under the Transition of Rural Land Market: Evidence from China. Agriculture, 11 (9), 881. https://doi.org/10.3390/agriculture11090881

23. Kaldiyarov, D. A., Kantureev, M. T., Abdykalieva, Z. S., Syzdykbaeva, N. B., & Baltabayeva, A. (2018). Optimization of production costs of agricultural cooperatives as a factor in the formation of a stable food supply system. Revista ESPACIOS, 39 (39).

24. Bureau of National Statistics (2021) [updated October 10, 2021; cited November 30, 2021]. Available: http://www.stat.gov.kz (In Kaz)

25. Stevens, T. M., Aarts, N., Termeer, C. J. A. M., & Dewulf, A. (2016). Social media as a new playing field for the governance of agro-food sustainability. Current Opinion in Environmental Sustainability, 18, 99-106. https://doi.org/10.1016/j.cosust.2015.11.010

26. Klerkx, L., Jakku, E., & Labarthe, P. (2019). A review of social science on digital agriculture, smart farming and agriculture 4.0: New contributions and a future research agenda. NJAS - Wageningen Journal of Life Sciences, 90, 100315. https://doi.org/10.1016/j.njas.2019.100315.

27. Wolfert, S., Ge, L., Verdouw, C., & Bogaardt, M. J. (2017). Big data in smart farming–a review. Agricultural Systems, 153, 69-80. https://doi.org/10.1016/j.agsy.2017.01.023.