Жасыл экономика және оны өлшеуге жаңа тәсіс

Зерттеудің мақсаты – әр елдің экономикасының «жасылдық» дәрежесін салыстырмалы бағалау моделін ұсыну, осы модельге енгізілген елдің «жасылдық» дәрежесін арттырудың әлсіз детерминанттарын анықтау және әлсіз детерминанттарды дамытудың мүмкін жолдарын ғылыми негіздеу. Алайда, «жасыл» экономика моделінің тәсілдері және оны өлшеу әдісіне көзқарастар әртүрлі. Бұл модельге көміртегі шығарындыларын генерациялайтын экономика секторларына қатысты көрсеткіштерді енгізген дұрыс. Мақалада «жасыл» экономика моделін сандық бағалауға арналған 5 субиндекс анықталған: өсу параметрлері және әлеуметтік- экономикалық мәні, экологиялық және ресурс тиімділігі, табиғи ресурстар тобы, қоршаған орта сапасын өлшеу тобы, экономикалық мүмкіндіктер және саясат. Зерттеу нәтижелері соңғы 30 жылда Әзірбайжандағы жасыл экономика индексінің құрамына кіретін «Экологиялық өмір сапасы» субиндексінің айтарлықтай төмендегенін көрсетеді. Алайда, мұнайға бай басқа елдердегідей, Әзірбайжанда жасыл экономикалық модельге көшуге кедергі келтіретін негізгі фактор мұнай өндірумен байланысты. Мұнай мен газға бай басқа елдердегідей, Әзірбайжан экономикасы мұнай-газ рентасына негізделген. Зерттеу барысында алынған негізгі қорытынды ел экономикасының «жасыл модельге» көшуіне байланысты, сондай-ақ экономикалық өсуді жасыл өсіммен алмастыру және қоршаған ортаға шығарылатын ластаушы заттардың мөлшерін азайтатын өндірістерді дамытуға инвестициялау ұсынылады.

1. Albekov, A. U., Parkhomenko, T. V., & Polubotko, A. A. (2018). Green Economy: A Phenomenon of Progress and a Concept of Environmental Security. In Contemporary Issues in Business and Financial Management in Eastern Europe. Emerald Publishing Limited., 100, 51–59.

2. Bina, O. (2013). The green economy and sustainable development: an uneasy balance?. Environment and Planning C: Government and Policy, 31(6), 1023-1047.

3. Burkart, K. “How do you define” the green economy” MNN Mother Nature network 2009.01. 09. (2009). [updated January 18, 2009; cited April 12, 2022]. Available: https://www.mnn.com/green-tech/research-innovations/blogs/how-do-youdefine-thegreen-economy

4. Clark, H. (2013). What does Rio+ 20 mean for sustainable development?. Development, 56(1), 16-23. https://doi.org/10.1057/dev.2013.13

5. Global Asthma Report, Auckland, Global Asthma Network, (2014). [updated January 18, 2014; cited April 12, 2022]. Available: http://www.globalasthmareport.org/resources/Global_Asthma_Report_2014.pdf

6. Global Green Growth Institute (GGGI) (2012). Green Growth Planning GGGI Country Programs [updated October 15, 2015; cited April 12, 2022]. Available: http://www.gggi.org/project/main

7. IPCC, (2015). Climate Change 2014. Impacts, Adaptation, and Vulnerability Part A and B. Working Group II Contribution to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. Cambridge University Press, 2014

8. Dogaru, L. (2021, January). Green economy and green growth—Opportunities for sustainable development. In Proceedings (Vol. 63, No. 1, p. 70). MDPI. https://doi.org/10.3390/proceedings2020063070

9. McAfee, K. (2016). Green economy and carbon markets for conservation and development: a critical view. International Environmental Agreements: Politics, Law and Economics, 16(3), 333-353. https://doi.org/10.1007/s10784-015-9295-4.

10. Megwai, G., Njie, N. I., & Richards, T. (2016). Exploring green economy strategies and policies in developing countries. International Journal of Green Economics, 10(3-4), 338-357.

11. OECD, (2011). Green Growth Strategy, Paris: Organization for Economic Cooperation and Development 2011.

12. OECD, (2021). Organization for Economic Cooperation and Development.

13. Kupika, O. L., Gandiwa, E., & Nhamo, G. (2019). Green economy initiatives in the face of climate change: Experiences from the Middle Zambezi Biosphere Reserve, Zimbabwe. Environment, Development and Sustainability, 21(5), 2507-2533. https://doi.org/10.1007/s10668-018-0146-7

14. Pollin, R., Garrett-Peltier, H., Heintz, J., & Hendricks, B. (2014). Green growth a US program for controlling climate change and expanding job opportunities.

15. Reilly, J. M. (2012). Green Growth and the Efficient Use of Natural Resources. Energy Economics, 34, 585–593. https://doi.org/10.1016/j.eneco.2012.08.033

16. Stern, N. (2006). Stern Review: The economics of climate change.

17. Scott, M. (2020). Green Growth ‘Tigers’ Can Help The Global Economy To Roar Once More. Forbes Media LLC: New York, NY, USA, 3-5.

18. UNESCAP (2012). Green Growth, Resources and Resilience. Environmental Sustainability in Asia and the Pacific. Bangkok.

19. World Bank (2020). Inclusive green growth: The pathway to sustainable development, (2012). [updated November 11, 2012; cited April 13, 2022]. Available: http://siteresources.worldbank.org/EXTSDNET/Resources/Inclusive_Green_Growth_May_2012.pdf

20. World Health Organization, Global surveillance, prevention and control of chronic respiratory diseases. A comprehensive approach. Geneva, WHO, (2007). [updated Febryary 02, 2007 cited April 12, 2022]. Available: http://www.who.int/gard/publications/GARD_Manual/en/

21. Zervas, E. (2012, December). Green growth versus sustainable development. In Recent Advances in Energy, Environment and Economic Development, ed. Eslamian S., Proceedings of the 3rd International Conference on Development, Energy, Environment, Economics (DEEE’12), Paris, France (pp. 399-404).

22. SSCRA, (2022). State Statistical Committee of the Republic of Azerbaijan, (2022). [updated May 05, 2022; cited June 13, 2022]. Available: Available: http://www.stat.gov.az