Электрондық коммерция нарығын мемлекеттік реттеудің шет елдік тәжірибесін Қазақстанда қолдану мүмкіндіктері

Қазіргі уақытта Қазақстанда электрондық комерция нарығы нарықтық қатынастар және өзін-өзі реттеу аясында ойын ережелерін бекіте отырып жедел қарқынмен дамуда. Алайда электрондық комерция нарығын мемлекеттік реттеу жүйесінің жетілмегендігі оның дамуына толыққанды ықпал етуге мүмкіндік бермейді. Мақала Қазақстан шарттарында қолдану тұрғысынан электрондық коммерция нарығын мемлекеттік реттеудің шетелдік тәжірибесін зерттеуге арналған. Зерттеу әдістері ретінде жүйелеу, талдау және синтездеу, критериалды талдау, салыстырмалы бағалау әдісі қолданылды. Мақалада авторлар Қазақстандағы электрондық коммерция саласын мемлекеттік реттеу қажеттілігін негіздейді, бұл экономикада коммерцияны жүргізудің электрондық әдістерінің болуының оң және теріс әсерлерінің болуымен байланысты. Электрондық коммерция саласын мемлекеттік реттеу бойынша ұсыныстар әзірлеу үшін электронды коммерцияны ілгерілетуде айтарлықтай табысқа жеткен АҚШ, Қытай және Сингапур сияқты елдердің тиісті тәжірибесі зерттеледі. Атап айтқанда, реттеуші ықпал, салықтық реттеу және электронды коммерция кәсіпорындарын қолдау бойынша мемлекеттік саясаттың ерекшеліктері жан-жақты қарастырылған. Зерттеу нәтижелерінің маңыздылығы Қазақстан Республикасы 2025 жылға дейін» мемлекеттік «Цифрлық Қазақстан» бағдарламасы аясында жүзеге асырылатын «Қазақстан Республикасында электрондық коммерцияны дамытудың жол картасының» ережелеріне сәйкес елдің экономикалық өсу драйвері деп аталған электрондық коммерция нарығын басым дамыту болып табылады. Сонымен қатар, зерттеу нәтижелерін «Электрондық коммерция» пәні бойынша бакалавриат және магистратурадағы білім беру бағдарламалары шеңберінде оқу материалдарын дайындауда пайдалануға болады.

1. Damaskin, O.V. (2003). Legal problems of national security in the context of the globalization of the information network. Modern law, 9, 3-7.

2. Ilichev, S.V. (2004). Features of taxation in the field of e-commerce: monograph. M.: Market DS.

3. Ismailova, B., Kurmanova, A., Alimpiyeva, T., Balabiyev, K., Altynbekkyzy, A., & Altynbekuly, A. (2020). The viewpoint on legislation and guidelines on E-business and E-commerce: Kazakhstan’s approach. Journal of Advanced Research in Law and Economics, 11(3), 856-862. http://doi.org/10.14505/jarle.v11.3(49).19

4. Kaufman N., & Hardesty, D. (2002). Taxation of Electronic Commerce - Title 43 of RIA Tax Advisors Planning System. Reseach Institute of America, 2, 32-50.

5. Koren, A.V. (2011). Taxation of e-commerce entities: problems and prospects. Vladivostok: Publisher: VGUJeS.

6. Mann, C.L. (2000). Global Electronic Commerce. Washington, DC: Institute for International Economics.

7. Mueller, M.L., & Farhat, K. (2022). Regulation of platform market access by the United States and China: Neo-mercantilism in digital services. Policy and Internet, 14(2), 348-367. http://doi.org/10.1002/poi3.305

8. Operkent, A. (2001). The Law Problems of Electronic Economy. Journal of Monetary Economics, 12, 89-90.

9. Palan, R. (2003). The Offshore World: Sovereign Markets, Virtual Places and Nomadic Millionaires. NY: Cornell University Press.

10. Rozanova, N. (2022). Foreign experience of supporting competition in the digital economy. World economy and reverse relations, 2, 15-22. https://doi.org/10.20542/0131-2227-2022-66-2-15-22

11. Sakovich, O. M., Solovieva, S. V., Shcherbak, S.S., Astashova, V.S., Leshchenkov, F.A., Radchenko, V. S., Semilyutina N.G., , Ternova O. A., , Tsirina M.A., & Shram, V.P. (2019). Legal regulation of electronic commerce in foreign countries: monograph. M.: Prospekt.

12. Semiljutina, N. G. (2015). Globalization of international economic relations, information technology and reaching a new level of diffusion in law. Journal of Russian Law, 5(221), 134-141. http://doi.org/10.12737/10729

13. Soloveva, S. V. (2007). The main institutions of the law of obligations of the US legal system. M.: Norm.

14. Stok, D. R., & Lambert, D. M. (2005). Strategic logistics management. M.: Infra-M.

15. Al-Ayed, S. (2022). The impact of e-commerce drivers on e-customer loyalty: Evidence from KSA. International Journal of Data andNetwork Science, 6(1), 73-80. http://doi.org/10.5267/j.ijdns.2021.10.002

16. Tofan, M., & Bostan, I. (2022). Some implications of the development of E-commerce on EU tax regulations. Laws, 11(1), 13. http://doi.org/10.3390/laws11010013

17. Wang, W., Xu, H., & Liu, Y. (2022). Platform ruralism: Digital platforms and the technospatial fix. Geoforum, 131, 12-19. https://doi.org/10.1086/228311

18. Wen, L. (2022). Development Analysis of Cross-Border E-Commerce Logistics Based on Big Data Technology Under Safety Law Protection. International Journal of Information Systems in the Service Sector (IJISSS), 14(2), 1-14. http://doi.org/10.4018/IJISSS.290547

19. Wong J., & Nah, S.L. (2001). China’s emerging new economy: The Internet and e-commerce. Singapore: World Scientific.

20. Zhanbozova, A. B., Azatbek, T. A., Valieva, S. N., Tuzelbaeva, I. N., & Zhumanazarov, K. B. (2021). The e-commerce market in Kazakhstan: analysis of the state and development directions. Economics: the strategy and practice, 16(1), 34-48. https://doi.org/10.51176/JESP/vol_16_issue_1_T3

21. Zhao, Z., Hao, Z., Wang, G., Mao, D., Zhang, B., Zuo, M., & Tu, G. (2022). Sentiment analysis of review data using blockchain and LSTM to improve regulation for a sustainable market. Journal of Theoretical and Applied Electronic Commerce Research, 17(1), 1-19. http://doi.org/10.3390/jtaer17010001

22. Zhudzhun D., Kovalev, M.M., & Novik, V.V. (2008). The phenomenon of China’s economic development. Minsk: Publisher BGU.