Азық-түлік қауіпсіздігі және аймақтардың әлеуметтік дамуы: халықаралық тәжірибе

Азық-түлік қауіпсіздігі-бұл елдің немесе елдер тобының азық-түлік нарығының жағдайын, сондай-ақ барлық әлеуметтік топтарға кепілдендірілген қол жетімділікті қамтамасыз ететін әлемдік нарықты сипаттау үшін қолданылатын халықаралық тәжірибеде ресми түрде қабылданған экономикалық категория. Әлемдік тәжірибе көрсетіп отырғандай, барлық елдерде аграрлық секторды және аграрлық азық-түлік нарығын реттеу және қорғау функцияларын орындайтын агроөнеркәсіптік салада дамыған арнайы мемлекеттік органдар орнатылған. Біздің зерттеу жұмысымыздың негізгі мақсаты азық-түлік қауіпсіздігінің заманауи деңгейін анықтау және негіздеу болып табылады. Бұл ретте көшбасшы елдердің әлеуметтік дамуы және азық-түлік қауіпсіздігінің ішкі саясатын пайдалана отырып, осы саладағы Қазақстанның басымдықтарын айқындау. АҚШ пен Бразилиядағы басқа елдерді қызықтыратын азық-түлік қауіпсіздігін реттеу және қолдау материалдары ұсынылған және талданған. Сондай-ақ, біздің зерттеу жұмысымызда Қытай мен Ресей Федерациясының азық-түлікпен қамтамасыз ету саясаты ұсынылған. Қазақстан Республикасының азық-түлік қауіпсіздігі көзделген. Біздің ойымызша, азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етудің қажетті және жеткілікті шарты – азық-түлік өндірісінің, халықтың нақты табыстарының артуына, халықтың кедей топтарына белсенді мемлекеттік саясат жүргізуіне әкелетін экономикалық өсу. Азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету әртүрлі факторлар мен жағдайлардың әсерімен байланысты: қозғаушы күш ретінде, процестің, құбылыстың себебі. Азық-түлік қауіпсіздігіне саяси, әлеуметтік, экономикалық, табиғи және басқа да факторлар әсер етеді.

1. Alaimo, K., Olson, C. M., & Frongillo, E. A. (2002). Family food insufficiency, but not low family income, is positively associated with dysthymia and suicide symptoms in adolescents. The Journal of nutrition, 132(4), 719-725. https://doi.org/10.1093/jn/132.4.719

2. Antipov, S. T., Bogomolova, I. P., Ostrikov, A. N., Khorev, A. I., Salikov, Yu. A., Uspenskaya, M. E., & Provotorova, M. A. (2015). Food security in Russia: monitoring, evaluation and forecasting of the development of indicators of the domestic agro-industrial complex [Prodovol’stvennaja bezopasnost’ Rossii: monitoring, ocenka i prognozirovanie razvitija pokazatelej otechestvennogo agropromyshlennogo kompleksa], (No. 3265). Ministry of Education of the Russian Federation. (In Russ.)

3. Baldov, D. V. (2017). Food security of Russia and other countries according to Economist intelligence unit. Azimuth scientific research: economics and management [Azimut nauchnyh issledovanij: jekonomika i upravlenie], 6(2 (19)), 30-34. (In Russ.)

4. Calabrese, E. J. (2013). Food safety and security and the dose-response. Food security, 5(1), 95- 102. https://doi.org/10.1007/s12571-012-0226-8

5. Chernikova, S. A. (2019). Threats to food security in the Russian Federation. Moscow Economic Journal [Moskovskij jekonomicheskij zhurnal], (7), 29-29. (In Russ.)

6. Cook, J.T., Frank, D.A., Berkowitz, C., Black, M.M., Casey, P.H., Cutts, D.B., Meyers, A.F., Zaldivar, N., Skalicky A. & Levenson, S. (2004). Food insecurity is associated with adverse health outcomes among human infants and toddlers. The Journal of nutrition, 134(6), 1432-1438. https://doi.org/10.1093/jn/134.6.1432

7. Cortese, R. D. M., Veiros, M. B., Feldman, C., & Cavalli, S. B. (2016). Food safety and hygiene practices of vendors during the chain of street food production in Florianopolis, Brazil: A cross-sectional study. Food control, 62, 178-186. https://doi.org/10.1016/j.foodcont.2015.10.027

8. Dobrosotsky, V. I. (2019). Ensuring food security in the countries of the Eurasian Economic Union world and regional aspects: monograph [Obespechenie prodovol`stvennoj bezopasnosti v stranax Evrazijskogo e`konomicheskogo soyuza v mirovy`x i regional`ny`x aspektax: monografiya]. Moscow, Odintsovo branch of MGIMO, 11-27. (In Russ.)

9. Krylatykh, E., & Strokov, A. (2019). Food Security of Russia and the World: Theory and Methodology of Research. Analysis of Provision, Opportunities and Threats, Moscow, Infra-M. (In Russ.)

10. Matson, J., & Thayer, J. (2013). The role of food hubs in food supply chains. Journal of Agriculture, Food Systems, and Community Development, 3(4), 43-47. https://doi.org/10.5304/jafscd.2013.034.004

11. Polack, R., Wood, S., & Bradley, E. (2008). Fossil fuels and food security: Analysis and recommendations for community organizers. Journal of Community Practice, 16(3), 359-375. https://doi.org/10.1080/10705420802255114

12. Ravetz, J. R. (2002). Food safety, quality, and ethics–a post-normal perspective. Journal of Agricultural and Environmental Ethics, 15(3), 255-265. https://doi.org/10.1023/A:1015755231885

13. Yarkova, T. M. (2019). Food security: Russian experience and foreign practice. Perm, IPC “Prokrost. (In Russ.)

14. Zhang, J., He, C., Chen, L., & Cao, S. (2018). Improving food security in China by taking advantage of marginal and degraded lands. Journal of Cleaner Production, 171, 1020-1030. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2017.10.110