Елдің экономикалық көрсеткіштерінің жастардың халықарылық көші-қонына әсері: салыстармалы талдау

Жастар негізіндегі адами капитал ел дамуының маңызды әлеуетінің біріне айналуда. Жастардың көші-қон ағынын азайту үшін олардың елден кету туралы шешіміне не әсер ететінін білу қажет. Бұл жұмыстың мақсаты әдеби шолу арқылы әлемдегі жастар көші-қонының экономикалық факторларын зерделеу және Еуразиялық Экономикалық одаққа кіретін елдер арасындағы экономикалық көрсеткіштерге салыстырмалы талдау жүргізу болып табылады. Зерттеу әдістемесі салыстырмалы зерттеулерде кеңінен қолданылатын ең ұқсас жүйелерді жобалау және әртүрлі жүйелерді жобалау принциптеріне негізделген. Тиісінше, істердің аз саны қолданылды. Елдер арасындағы ұқсастықтар мен анықталған айырмашылықтарға талдау жасалды. Зерттеу үш кезеңде жүргізілді: әдеби шолу, көрсеткіштерді таңдау және салыстырмалы талдау. Салыстырмалы талдау мемлекеттік ҒЗТКЖ шығындары, эмигранттардың жалпы саны, ЖІӨ-дегі ақша аударымдарының үлесі және жұмыссыздық деңгейі сияқты төрт өлшемге негізделген. Деректер ашық көздерден жиналды. Әдебиеттерді шолуға сәйкес, ҒЗТКЖ инвестициялары эмигранттардың, әсіресе жастардың көші-қон туралы шешіміне қатты әсер ететіні анықталды. Талдау Армения, Қырғызстан және Беларусь арасында жұмыссыздық көрсеткіші мен білім беру көрсеткіші бойынша қатты ұқсастық бар екенін көрсетті. Ресей мен Қазақстан бойынша нәтижелер пайдалылық теориясының ұстанымын растады, оған сәйкес жастар әдетте үздік білім беру бағдарламалары үшін кетеді. Бұл зерттеудің нәтижелерін елдің жастар және көші-қон саясатын жетілдіру және түзету үшін пайдалануға болады, бұл жастардың басқа елдерге көші-қонын төмендетуі мүмкін. 

1. Aidis, R., Krupickaitė, D., & Blinstrubaitė, L. (2005). The loss of intellectual potential: Migration tendencies amongst university students in Lithuania. Geografija, 41(2), 33-40.

2. Azadi, P., Mirramezani, M., & Mesgaran, M. B. (2020). Migration and brain drain from Iran. Stanford Iran, 2040, 1-30.

3. Breschi, S., Lawson, C., Lissoni, F., Morrison, A., & Salter, A. (2020). STEM migration, research, and innovation. Research Policy, 49(9), 104070. https://doi.org/10.1016/j.respol.2020.104070

4. Center for Human Resources Development “Labor Market of Kazakhstan, Development in a New Reality”, (2021), [cited December 20, 2022]. Available at: https://iac.enbek.kz/ru/node/1179 (In Russ.)

5. Davletshina, Ya. M., Mukhametzyanova, L. K., & Khizbullina, R. R. (2017). In the purposes and directions of purposeful youth in the Republic of Tatarstan: the results of empirical research. News of higher educational institutions. Volga region. Social Sciences [Izvestiya vysshih uchebnyh zavedenij. Povolzhskij region. Obshchestvennye nauki], 1(41), 111-118. (In Russ)

6. Dzhooshbekova, A., Chynykeeva, G., Abduvapova, A., Turdubaev, K., Elchibekov, U., Arstanov, S., Satybaldieva Ch., Osmonova S., Sulaimanov E., Abduvapova A., Osmonova B. & Abdullaeva, Z. (2021). External Migration Problems of Kyrgyzstan Population in the Post-Soviet Period. Advances in Applied Sociology, 11(3), 113-129. https://doi.org/10.4236/aasoci.2021.113009

7. Ganguli, I. (2014). Scientific brain drain and human capital formation after the end of the Soviet Union. International Migration, 52(5), 95-110. https://doi.org/10.1111/imig.12165

8. ILO (2020). International Labour Organization. X How to Facilitate the Recognition of Skills of Migrant Workers. https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_protect/---protrav/---migrant/documents/publication/wcms_748721.pdf

9. IOM (2022). International Organization for Migration World Migration Report. Geneva. https://www.un.org/development/desa/dspd/2022/10/migration-families/

10. Iskakova, D., Abetova, Z., Jussibaliyeva, A., & Iskakova, D. (2022). Regulation of Educational and Labour Migration of Kazakhstan Youth Abroad. Migration Letters, 19(5), 615-627. https://doi.org/10.33182/ml.v19i5.2356

11. Kaliaskarova, G., & Zhanpeiisova, K. (2019). THE STATE OF INTELLECTUAL migration of youth in the Republic of Kazakhstan. Bulletin d’EUROTALENT-FIDJIP, 1, 67-70.

12. Konstantinovna, G. L. (2016). The role of intellectual work migration solving the problems of competitive economy development. Scientific almanac of the Black Sea countries [Nauchnyj al’manah stran Prichernomor’ya], 1 (5), 30-33. (In Russ)

13. Krassinets, E., & Tiuriukanova, E. (2001). Potentials of Labour Out‐migration from Russia: two surveys. Tijdschrift voor economische en sociale geografie, 92(1), 5-17. https://doi.org/10.1111/1467-9663.00135

14. Latova, N. V., & Savinkov, V. I. (2012). The influence of academic migration on the intellectual potential of Russia. European Journal of Education, 47(1), 64-76. https://doi.org/10.1111/j.1465-3435.2011.01508.x

15. Lazaretou, S. (2022). The Greek brain drain: the new pattern of Greek emigration during the recent crisis. Bank of Greece Economic Bulletin, 43, 31- 53.

16. Ledeneva, V. YU., Lomakina, O. V., Dzhunusov, A. M., & Begasilov B. T. (2021). Educational policy of Kazakhstan in terms of youth registration. Higher education in Russia [Vyssheye obrazovaniye v Rossii], 6, 156-168. (In Russ)

17. Mishchuk, H., Roshchyk, I., Sułkowska, J., & Vojtovič, S. (2019). Prospects of assessing the impact of external student migration on restoring country’s intellectual potential (the case study of Ukraine). Economics & Sociology, 12(3), 209-219. https://doi.org/10.14254/2071-789X.2019/12-3/14

18. Our world in data “Migration” (2020). [cited January 5, 2022]. Available at: https://ourworldindata.org/migration

19. Poot, J. (2008). Demographic change and regional competitiveness: the effects of immigration and ageing. International Journal of Foresight and Innovation Policy, 4(1-2), 129-145. https://doi.org/10.1504/IJFIP.2008.01691

20. Record, R., & Mohiddin, A. (2006). An economic perspective on Malawi’s medical” brain drain”. Globalization and health, 2, 1-8. https://doi.org/10.1186/1744-8603-2-12

21. Thomas, K. J., & Inkpen, C. (2017). Foreign student emigration to the United States: Pathways of entry, demographic antecedents, and origin-country contexts. International Migration Review, 51(3), 789-820. https://doi.org/10.1111/imre.12265

22. Van Mol, C. (2016). Migration aspirations of European youth in times of crisis. Journal of youth studies, 19(10), 1303-1320. http://dx.doi.org/10.1080/13676261.2016.1166192

23. World Bank (2021). World Development Report 2021 [cited January 5, 2022]. Available at: https://data.worldbank.org