Әлемдік туристік нарықтың қазіргі дағдарысы және шығу мүмкіндігі

Мақала әлемдік туристік нарықтың қазіргі дағдарысы тақырыбына және одан шығу мүмкіндіктеріне арналған. Тақырыптың өзектілігі мен зерттеудің маңыздылығы туризм әлемнің кез-келген аймағында экономиканың тұрақты дамуы мен әлеуметтік тұрақтылықтың факторларының бірі болып табылатындығына байланысты және бұл пандемия басқаларға қарағанда көбірек зардап шеккен сала. Зерттеудің мақсаты -халықаралық туристік нарықтың қазіргі дағдарыстық жағдайының тенденциялары мен заңдылықтарын анықтау, проблемалар мен оларды шешу мүмкіндіктерін талдау болып табылады. Қазіргі халықаралық туристік нарықтың дағдарысы туралы ғылыми әдебиеттерге жасалған талдау, зерттеушілердің туристік бизнес субъектілерінің ағымдағы шығындарының жаһандық маңызы туралы келісетіндігін көрсетті. Сонымен бірге ғалымдар COVID-тің халықаралық туризм индустриясына түпкілікті әсерін сенімді түрде болжау мүмкін емес деп санайды. Мақалада соңғы он жылдағы халықаралық туристік нарықтың даму динамикасын талдау және туризм экономикасына 2020 дағдарыс жылы мен 2021 жылдың бірінші жартысында келтірілген салдарларды жалпылау келтірілген. Зерттеу нәтижелері турбизнес субъектілеріне пайдалы болады және Қазақстанның туристік саласын қайта құрылымдау тұжырымдамасының негізіне алынуы мүмкін. Халықаралық ұйымдардың деректерін статистикалық талдау жаңа коронавирустық инфекцияның таралуына байланысты теріс факторлардың әсері жағдайында туризмді дамытудың өзекті бағыттарын негіздеуге мүмкіндік берді. Туристердің сауалнамасы негізінде туристік компаниялардың даму стратегиясын жетілдіру, жаңа жағдайларда бәсекелестік артықшылықтарды пайдалану мүмкіндіктері нақтыланды. 5Р маркетингтік моделін қолдану ұсынылады. 

1. Aldo, C., Blanco, D., Espallargas, M.P., & Rubio, S.P. (2021). Modelling the crisis management and impacts of 21st century disruptive tourism events: the COVID-19 pandemic. Tourism Review, 76 (4), 929-941. https://doi.org/10.1108/TR-07-2020-0297

2. Anguera-Torrell, O., Vives-Perez, J., & Aznar-Alarcón, J.P. (2021). Urban tourism performance index over the COVID-19 pandemic. International Journal of Tourism Cities, 17(3), 565-582. https://doi.org/10.1108/IJTC-09-2020-0206

3. Bogan, E., Gursoy, D., Nunkoo, R. and Sariisik, M. 2021. COVID-19 and the Hospitality and Tourism Industry: A Research Companion. London: Edward Elgar Publishing, 400 р. https://doi.org/10.4337/9781800376243

4. Discenza, A.R. (2021). Walsh Lessons from the COVID-19 pandemic: Global review of impacts of the COVID-19 pandemic on labour force surveys and dissemination. ILO, Department of Statistics. Geneva.

5. IATA (2021). Economics IATA [cited July 20, 2022]. Available at:https://www.iata.org/en/publications/nomics/?Search=&EconomicsL1=240#searchForm

6. Joo, D., Xu, W., Lee, J., Lee, C., & Woosnam, K.M. (2021). Residents’ perceived risk, emotional solidarity, and support for tourism amidst the COVID-19 pandemic. Journal of Destination Marketing & Management, 19, 100553-100553. https://doi.org/10.1016/j.jdmm.2021.100553

7. Khalid, U., Okafor, L.E., & Burzyńska, K. (2021). Does the size of the tourism sector influence t he economic policy response to the COVID-19 pandemic? Current Issues in Tourism, 24, 2801 - 2820. https://doi.org/10.1080/13683500.2021.1874311

8. Kuščer, K., Eichelberger, S., & Peters, M. (2021). Tourism organizations’ responses to the COVID-19 pandemic: an investigation of the lockdown period. Current Issues in Tourism, 25, 247 - 260. https://doi.org/10.1080/13683500.2021.1928010

9. Li, S., Li, H., Song, H., & Chen, M. (2021). Mitigating Tourism Social Costs during a Pandemic: Evaluating Residents’ Perceptions and Behavioral Intentions. Journal of Travel Research, 61, 493 - 510. https://doi.org/10.1177/00472875211000447

10. Motevalli-Taher, F., & Paydar, M.M. (2021). Supply chain design to tackle coronavirus pandemic crisis by tourism management. Applied Soft Computing, 104, 107217-107217. https://doi.org/10.1016/j.asoc.2021.107217

11. Reis, P., & Pinho, C. (2021). COVID-19 Surprise Effect and Government Response Measures on the Influence on Asset Pricing Risk among European Travel and Airline Sectors. Pandemics and Travel. London: Emerald Publishing Limited (pp. 121-139). https://doi.org/10.1108/978-1-80071-070-220211008

12. Robina‐Ramírez, R., Sánchez, M.S., Jiménez-Naranjo, H.V., & Castro-Serrano, J. (2021). Tourism governance during the COVID-19 pandemic crisis: A proposal for a sustainable model to restore the tourism industry. Environment, Development and Sustainability, 24, 6391-6412. https://doi.org/10.1007/s10668-021-01707-3

13. Roy, H., Micera, R. Maingi, Sh. W. & Gowreesunkar, V. G. (2021). Tourism Destination Management in a Post-Pandemic Context Global Issues and Destination Management Solutions. London, Emerald Publishing Limited.

14. Rudyanto, R., Pramono, R., & Juliana, J. (2021). Perception of Knowledge of the Risk of the COVID-19 Pandemic Regarding Touring Intentions and Tourism Travel Recommendations. MedRN: Interdisciplinary Coronavirus & Infectious Disease Related Research (Topic). Journal of Environmental Management and Tourism, 12(4), 929-947. https://doi.org/10.14505/%2Fjemt.v12.4%2852%29.08

15. Ryakhovsky, D.I., Zvorykina, T.I., Lagutkina, M.D., Lujin, M., & Meshkov, P.Y. (2021). Development of Domestic Tourism in Pandemic Environment: National Programs of Support for the Industry. Revista Gestão Inovação e Tecnologias, 4, 770-781. https://doi.org/10.47059/REVISTAGEINTEC.V11I4.2145

16. Shahzad, S.J., Hoang, T.H., & Bouri, E. (2021). From pandemic to systemic risk: contagion in the U.S. tourism sector. Current Issues in Tourism, 25, 34-40. https://doi.org/10.1080/13683500.2021.1881050

17. Sharma, S.S., & Sha, Y. (2020). Part A: Special Section on COVID-19 Research. Emerging Markets Finance and Trade, 56, 3551-3553. https://doi.org/10.1080/1540496X.2020.1858617

18. Volgger, M., Taplin, R. & Aebli, A. (2021). Recovery of domestic tourism during the COVID-19 pandemic: An experimental comparison of interventions. Journal of Hospitality and Tourism Management, 48, 428-440. https://doi.org/10.1016/j.jhtm.2021.07.015

19. [24] WHO. Coronavirus (COVID-19). Dashboard. Available at: https://covid19.who.int/info

20. Williams, C. C. (2021). Impacts of the coronavirus pandemic on Europe’s tourism industry: Addressing tourism enterprises and workers in the undeclared economy. International Journal of Tourism Research, 1, 79-88. https://doi.org/10.1002/jtr.2395

21. UN Women (2021). Annual report 2010- 2020 [cited June 30, 2022]. Available at: https://www.unwomen.org/en/digital-library/annual-report

22. UNCTAD (2021). COVID-19 and Tourism: Assessing the Economic Consequences. [cited June 30, 2022]. Available at: https://unctad.org/webflyer/covid-19-and-tourism-assessing-economic-consequences

23. World Bank (2021). The World Bank Group’s Response to the COVID-19 (coronavirus) Pandemic [cited July 20, 2022]. Available at: https://www.worldbank.org/en/who-we-are/news/coronavirus-covid19

24. Woyo, E. (2021). The Sustainability of using domestic tourism as a post-COVID-19 Recovery strategy in a distressed destination. Information and Communication Technologies in Tourism, 1, 476-489. https://doi.org/10.1007/978-3-030-65785-7_46

25. WTTC (2021). World travel and tourism consul data [сited July 20, 2022]. Available at: https://wttc.org/COVID-19

26. Yeh, S.S. (2021). Tourism recovery strategy against COVID-19 pandemic. Tourism Recreation Research, 2, 188-194. https://doi.org/10.1080/02508281.2020.1805933