Ауыл және қала халқы арасындағы білім берудегі теңсіздікті қысқарту жолдары (Aлматы облысының мысалында)

Мақаланың мақсаты Алматы облысының ауыл және қала тұрғындары арасындағы білім берудегі теңсіздікті қысқарту жолдарын анықтау болып табылады.Ауылдағы білім берудегі теңсіздік мәселесін шешу жалпы білім беретін мектептер базасында білім беруді дамыту орталықтарын құру арқылы бақыланатын урбанизация шеңберінде кластерлік тетікті қолдану арқылы шешілуі мүмкін деген гипотеза ұсынылды. Зерттеу әдістемесі әлеуметтік статистика әдісін, ғылыми әдебиеттерді талдау әдістерін, факторлық, кластерлік талдау әдістерін және математикалық-статистикалық әдістерді қамтиды. «Нәтижелер мен талқылаулар» бөлімінде Алматы облысының ауылдық және қалалық мектептерінің түлектерін білім берумен қамту динамикасына жүргізілген талдау баяндалды, бұл өңірдің тұрақты даму перспективаларына қауіп төндіретін апатты алшақтықты анықтады. Сондай-ақ, Алматы облысының тоғыз ауданының мектептердің қолданыстағы материалдық-техникалық жарақтандыру, олардың цифрландыру деңгейі, жергілікті бюджеттен қаржыландырудың жеткіліктілігі және ілеспе әлеуметтік-маңызды инфрақұрылымның дамуы критерийлері бойынша білім беруді дамыту мүмкіндіктері тұрғысынан кластерлік талдау нәтижелері ұсынылды. Жүргізілген талдау деректері бойынша, ауылдық жерлерде білім беруді дамыту орталықтарын құру үшін әлеуетті орындарды бөлу негізінде білім берудегі теңсіздікті нивелирлеу тұжырымдамасы ұсынылды. Бұл зерттеу келешекте ауылдық жерлерде білім берудегі теңсіздікті қысқартудың өңірлік бағдарламаларын одан әрі өрістету үшін пайдаланылуы мүмкін

1. Agrawal, T. (2014). Educational inequality in rural and urban India. International Journal of Educational Development. [cited July 01, 2023] Available at: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0738059313000436

2. Akorda (2023). Concepts for developing preschool, secondary, technical, and vocational education in the Republic of Kazakhstan for 2023 – 2029. [cited July 03, 2023]. Available at: https://adilet.zan.kz/rus/docs/P2300000249

3. Alieva, S. & Kovyazina, K. (2022). New facets of educational inequalities in countries Central Asia: from problem measurement to policy changes. Analytical revue, 63 p. (In Russ)

4. Anisio de Olivera G. (2022). Should boys go to a physics school, and girls to a humanities school? About inequality in education. [cited October 13, 2023] Available at: https://tengrinews.kz/opinion/malchikov-fizmatshkolu-devochek-gumanitarnuyu-neravenstve-1143/

5. Antonowicz, D. (2022). The impact of system contraction on the rural youth access to higher education in Poland. Tertiary Education and Management, 2(28), 209-222. https://doi.org/11233-022-09095-7

6. Azéma, A., & Mathiot, P. (2019). Mission territoires et réussite. Ministère de l’éducation nationale et de la jeunesse. [cited October 15, 2023]. Available at: https://www.vie-publique.fr/rapport/271610-mission-territoires-et-reussite-education-prioritaire

7. Bölükbaş, S., & Gür, B. S. (2020). Tracking and inequality: The results from Turkey. International Journal of Educational Development, 78, 102262. https://doi.org/10.1016/j.ijedudev.2020.102262

8. Bureau of National Statistics (2022). Information and analytical system Taldau. [updated July 28, 2023; cited July 07, 2023] Available: https://taldau.stat.gov.kz/ru/NewIndex/GetIndex/704501

9. Eryomin, S. (2021). Inequality in education in the rural areas. Rural development, 3(6), 124-134. (In Russ).

10. Eldesov, D. (2022) Regional Inequality. Qazq Gazetteri E-Journal. [cited October 13, 2023] Available at: https://mysl.kazgazeta.kz/news/15821

11. Haynes, M. (2022). The impacts of school closure on rural communities in Canada: A review. The Rural Educator, 43(2), 60-74. https://doi.org/10.55533/2643-9662.1321

12. Nurbayev, Zh. (2021). Inequality in the secondary education system: analysis of the policy of reforming small schools in the Republic of Kazakhstan. [cited July 01, 2023] Available at: https://www.soros.kz/ru/inequality-in-the-secondary-education-system-ananalysis-of-the-reform-policy-for-small-schools-in-therepublic-of-kazakhstan

13. Rundel, C., & Salemink, K. (2021). Bridging digital inequalities in rural schools in Germany: A geographical lottery? Education sciences, 11(4), 181. https://doi.org/10.3390/educsci11040181

14. Baumann, F. (2021). The next frontier—human development and the anthropocene: UNDP human development report 2020. Environment: Science and Policy for Sustainable Development, 63(3), 34-40. https://doi.org/10.1080/00139157.2021.1898908

15. Xiang, L., & Stillwell, J. (2023). Rural–Urban Educational Inequalities and Their Spatial Variations in China. Applied Spatial Analysis and Policy, 16(2), 873-896. https://doi.org/10.1007/s12061-023-09506-1

16. Zhusupova, A. (2016). Dynamics of social inequality in Kazakhstan. Almaty, Institute of World Economy and Politics at the Foundation of the First President of the Republic, 60 p.