Гендерлік теңдік арқылы Қазақстанның еңбек нарығының тұрақты дамуын басқару

Гендерлік теңдік Қазақстанның еңбек нарығындағы қазіргі заманғы талаптар мен өзгерістер жағдайында елдің одан әрі экономикалық дамуы мен қоғамдық әл-ауқаты үшін қажет деп есептеледі. Қазақстандағы еңбек нарығының тұрақты дамуы үшін гендерлік мәселелерді анықтау және басқару тәжірибесінде гендерлік теңдікті қолдану мүмкіндіктерін ұсыну болып табылады. Гендерлік теңдік көрсеткіштерінің экономикалық деректермен байланысын талдау үшін регрессиялық және корреляциялық талдау жүргізілді. Әйелдердің жалақысының ерлер жалақысына қатынасы мен экономикалық қызмет топтарындағы әйелдердің үлесі арасында күшті оң корреляция (r = 0,909, p = 0.000265) анықталды, бұл әйелдердің еңбек нарығына қатысуы олардың жалақысының өсуімен байланысты екенін көрсетеді. Зерттеу нәтижелері Қазақстанның еңбек нарығында гендерлік теңсіздікке қатысты белгілі бір ілгерілеудің бар екенін, бірақ құрылымдық кедергілер сақталатынын көрсетеді. Тұрақты дамуға қол жеткізу үшін жалақы теңдігін қамтамасыз ету, әйелдердің жалақысы жоғары салаларға қатысуын арттыру, басшылық лауазымдарда гендерлік тепе-теңдікті қалыптастыру бойынша кешенді шаралар қажет. Гендерлік теңдікті нығайту еңбек өнімділігін арттырады, қызметкерлер санын көбейтеді, сонымен қатар экономиканың тұрақтылығын арттырады. Гендерлік теңдік арқылы Қазақстанның еңбек нарығының орнықты дамуын басқару саласындағы болашақ зерттеулер гендерлік бастамалардың экономикалық өсу мен әлеуметтік тұрақтылыққа ұзақ мерзімді әсерін зерттеуге, сондай-ақ нақты саясаттар мен бағдарламалардың тиімділігін бағалауға бағытталуы мүмкін.

1. Annan, K. (2000) We the Peoples: The Role of the UN in the 21st Century. United Nations, Department of Public Information, New York, 48.

2. Brixiová, Z., Kangoye, T., & Tregenna, F. (2020). Enterprising women in Southern Africa: When does land ownership matter? Journal of Family and Economic Issues, 41, 37–51. https://doi.org/10.1007/s10834-020-09663-2

3. Bureau of National statistics. (2023). Retrieved May 10, 2024 from: https://stat.gov.kz

4. Khamzina, Z., Buribayev, Y., Taitorina, B., Yessengazieva, A., & Kuttygalieva, A. (2022). Towards nondiscrimination and gender equality: The role of international labor standards. Sustainability, 14(9), 5349. https://doi.org/10.3390/su14095349

5. Connor, J., Madhavan, S., Mokashi, M., Amanuel, H., Johnson, N. R., Pace, L. E., & Bartz, D. (2020). Health risks and outcomes that disproportionately affect women during the COVID-19 pandemic: A review. Social Science & Medicine, 266, 113364. https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2020.113364

6. Cuberes, D., & Teignier, M. (2016). Aggregate Effects of gender gaps in the labor market: A quantitative estimate. Journal of Human Capital, 10(1), 1–32. https://doi.org/10.1086/683847

7. Dang, M. H. (2023). Improving the labor market toward sustainable development: Suggestions for labor law. International Conference on Human Resources for Sustainable Development, 91–100. https://doi.org/10.51316/icpt.hust.2023.31

8. European Commission. (2019). 2019 report on equality between women and men in the EU. Publications Office. https://data.europa.eu/doi/10.2838/395144

9. Farafontova, E., Shcheblyakov, E., Safronov, V., & Babaeva, A. (2020). Gender equality in labor relations in the context of sustainable development goals. International Conference on Economic and Social Trends for Sustainability of Modern Society, 128–136. https://doi.org/10.15405/epsbs.2020.10.03.16

10. Fasiku, A. M. (2022). Gender equality and its implication for sustainable development in Nigeria. Humanities, Management, Arts, Education & the Social Sciences Journal, 10(1), 75–82. https://doi.org/10.22624/AIMS/HUMANITIES/V10N2P9

11. Gonzales, C., Jain-Chandra, S., Kochhar, K., & Newiak, M. (2015). Fair play: More equal laws boost female labor force participation (IMF Staff Discussion Note SDN/15/02). International Monetary Fund. https://www.imf.org/external/pubs/ft/sdn/2015/sdn1502.pdf

12. Hirsu, L., Hashemi, L., & Quezada-Rayes, Z. (2019). SDG 5: Achieve Gender Equality and Empower all Women and Girls. Jean Monnet Sustainable Development Goals Network Policy Brief Series. RMIT University. [cited May 25, 2024]. Available at: https://www.rmit.edu.au/content/dam/rmit/rmit-images/college-of-dsc-images/eu-centre/sdg-5-policy-brief.pdf

13. ILO (2020). Global Wage Report 2020-21: Wages and minimum wages in the time COVID-19. [cited May 18, 2024]. Available at: https://www.ilo.org/publications/flagship-reports/global-wage-report-2020-21-wages-and-minimum-wages-time-covid-19

14. ILO (2024). Publications on gender equality. [cited May 24, 2024]. Available at: https://www.ilo.org/gender-equality#intro

15. Kabeer, N., & Natali, L. (2013). Gender equality and economic growth: Is there a win-win? IDS Working Papers, 2013(417), 1–58. https://doi.org/10.1111/J.2040-0209.2013.00417.X

16. Karoui, K., & Feki, R. (2019). Does gender equality work for sustainable development in MENA? International Journal of Gender Studies in Developing Societies, 3(2), 171–179. https://doi.org/10.1504/IJGSDS.2019.102180

17. Klasen, S., & Lamanna, F. (2009). The impact of gender inequality in education and employment on economic growth: New evidence for a panel of countries. Feminist Economics, 15(3), 91–132. https://doi.org/10.1080/13545700902893106

18. Maheshwari, G., & Nayak, R. (2022). Women leadership in Vietnamese higher education institutions: An exploratory study on barriers and enablers for career enhancement. Educational Management Administration & Leadership, 50(5), 758-775. https://doi.org/10.1177/1741143220945700

19. McKinsey& Company. (2020). Report on Gender Diversity. [cited May 18, 2024]. Available at: https://www.mckinsey.com/featured-insights/gender-equality

20. Milazzo, A., & Goldstein, M. (2019). Governance and women’s economic and political participation: Power inequalities, formal constraints, and norms. The World Bank Research Observer, 34(1), 34–64. https://doi.org/10.1093/wbro/lky006

21. Nyussupova, G. N., Aidarkhanova, G. B., Kenespayeva, L. B., & Aubakirova, G. B. (2024). Regional analysis of gender inequality in the Kazakh labor market in the context of sustainable development. Economy: strategy and practice, 19(1), 88–103. https://doi.org/10.51176/1997-9967-2024-1-88-103 (In Kazakh)

22. On approval of the list of jobs where the use of labor by workers under the age of eighteen is prohibited, the maximum standards for carrying and moving heavy loads by workers under the age of eighteen, and the maximum standards for lifting and manually moving heavy loads by women. Order of the Minister of Health and Social Development of the Republic of Kazakhstan dated December 8, 2015 № 944. (2021). [cited May 25, 2024]. Available at: https://adilet.zan.kz/rus/docs/V1500012597 (in Russ)

23. Ostry, J.D., Alvarez, J.A., Espinoza, R.A., & Papageorgiou, C. (2018). Economic gains from gender inclusion: New mechanisms, new evidence (IMF Staff Discussion Note SDN/18/06). International Monetary Fund. https://doi.org/10.5089/9781484337127.006

24. Pimpa, N. (2019). How mining companies promote gender equality through sustainable development? Cogent Business & Management, 6(1), 1–11. https://doi.org/10.1080/23311975.2019.1647590

25. Tsige, M., Synnevåg, G., & Aune, J. B. (2020). Gendered constraints for adopting climate-smart agriculture amongst smallholder Ethiopian women farmers. Scientific African, 7, e00250. https://doi.org/10.1016/j.sci-af.2019.e00250

26. United Nations (2012). Resolution adopted by the General Assembly on 27 July 2013. A/RES/66/288. [cited May 25, 2024]. Available at: https://www.un.org/en/development/desa/population/migration/generalassembly/docs/globalcompact/A_RES_66_288.pdf

27. United Nations Women. (2023). Economic empowerment. [cited May 25, 2024]. Available at: https://eca.unwomen.org/ru/what-we-do/economic-empowerment

28. United Nations Development Program. (2022). Kazakhstan gender equality. [cited May 19, 2024]. Available at: https://www.undp.org/kazakhstan/gender-equality

29. United Nations Development Program. (2024). Gender equality publications. [cited May 24, 2024]. Available at: https://www.undp.org/eurasia/our-focus/gender-equality

30. United Nations. (1987). Brundtland Commission. [cited May 18, 2024]. Available at: https://sustainabledevelopment.un.org/content/documents/5987our-common-future.pdf

31. United Nations. (2015). Transforming our world: The 2030 Agenda for Sustainable Development. [cited January 18, 2024]. Available at: https://sustainabledevelopment.un.org/post2015/transformingourworld

32. World Bank. (2022). Women, Business and the Law 2021. [cited May 19, 2024]. Available at: https://wbl.worldbank.org/en/reports

33. World Economic Forum. (2024). Global Gender Gap Report. [cited May 22, 2024]. Available at: https://www.weforum.org/reports