ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ МҰНАЙ-ГАЗ САЛАСЫ КӘСІПОРЫНДАРЫНДАҒЫ ИННОВАЦИЯЛАРДЫ БАСҚАРУ МӘСЕЛЕЛЕРІНЕ ТЕОРИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ӘДІСНАМАЛЫҚ ТАЛДАУ

Зерттеудің мақсаты инновациялық тәсілдер негізінде Қазақстанның мұнай-газ кәсіпорындарын басқаруды жетілдіру саласындағы қазіргі жетістіктерді зерттеу болып табылады. Бұл үшін бірнеше өзара байланысты міндеттерді шешу ұсынылды: сервистік, өндірістік, қаржылық, әлеуметтік және экологиялық қызметтерді басқарудағы тиімділікті арттыру. Жұмыста келесі ғылыми зерттеу әдістері қолданылды: салыстырмалы талдау, мұнай-газ кешені кәсіпорындарын инновациялық басқаруға жүйелік-функционалдық, үдерістік, мотивациялық және жағдайлық тәсілдер. Зерттеу нәтижелері мұнай-газ саласындағы менеджмент тиімділігінің мәселелері туралы ережелер болып табылады. Осы саланың ғылыми-зерттеу секторына ірі қаржы салымдары мен басқарудың рационализаторлық, өнертапқыштық және жаңашыл тәсілдерін енгізудегі тиімділіктің төмендігі арасындағы қайшылықтар көрсетілді. Саланы басқаруда тігінен ықпалдасу моделін енгізуде, экономиканың осы секторын басқаруда қазіргі заманғы инновациялық шетелдік тәсілдермен салыстырғанда сала менеджментінің әлсіз бәсекеге қабілеттілігінің мәселелері ұсынылған. Мақалада ғылыми әдебиетте бар инновациялық экономиканы қалыптастырудың теориялық-әдіснамалық тәсілдері талданды, тұрақты дамуға қол жеткізу мақсатында социумның экономикалық дамуының қазіргі кезеңінде алдыңғы қатарлы үдерістерді пайдаланудың рөлі қарастырылды; дамыған елдердегі жағдаймен қазақстандық кәсіпорындардың инновациялық белсенділігіне салыстырмалы талдау жүргізілді және МГК басқаруында жаңашыл стратегияларды іздеу және табу қажеттілігі туралы қорытынды тұжырымдалды. Зерттеу негізінде мақалада перспективалы мұнай-газ кен орындарын өндіру мен өңдеудің жаңа технологияларын қолдану қажеттігі туралы қорытынды жасалды. Бұдан басқа, мұнай құбыры жүйелерін және республиканың мұнай-газ саласының барлық көліктік және логистикалық инфрақұрылымын дамытудың және жаңғыртудың орындылығы туралы қорытынды негізделеді.

мұнай-газ саласы, инновациялық басқару, экономикалық даму, нефтегазовая отрасль, инновационное управление, экономическое развитие

1. Луганцев А.М. Управление концентрацией капитала в сфере услуг как основа развития высокотехнологичного сервиса: автореф. дис.. к.э.н. - Кисловодск, 2011. - 24 с.

2. Шраер А. В. Методология инновационной деятельности в отраслях нефтегазового комплекса: автореф. дис.. д.э.н. - Санкт-Петербург, 2011. - 39 с.

3. Гусейнов И. М. Состояние нефтегазового комплекса на современном этапе экономического развития Республики Казахстан. - М.: Моск. печатник, 2010. - 23 с.

4. Ковалева А.И. Стратегическое управление инновационной деятельностью в вертикально интегрированных нефтяных компаниях. - М.: МАКС Пресс, 2000. - 188 с.

5. Башева А.В. Инновационная модель развития промышленных предприятий в условиях системных преобразований: автореф.дис.. д.э.н. - Нижний Новгород, 2012. - 44 с.

6. Силкин В.Ю. Инновационная политика в нефтегазовой отрасли: проблемы догоняющего развития // Драйверы энергетики: инновации и передовые технологии. - 2014, Выпуск 6. - С. 46-54.

7. Карпова С.В. Инновационная маркетинговая политика российских компаний. - М., 2010. - 320 с.

8. Катышева Е.Г. Организационно-экономические механизмы технических инноваций в нефтегазовом комплексе России // Записки горного института. - СПб.: Издательство «Санкт-Петербургский горный университет», 2013. - Т. 201. - С. 169-175.

9. Davidson N., Mariev O., Pushkarev A. (2018) The Impact of Externalities on the Innovation Activity of Russian Firms. Foresight and STI Governance, vol. 12, no 3, pp. 62-72. DOI: 10.17323/2500-2597.2018.3.62.72

10. Lee J.-D., Baek C., Maliphol S., Yeon J.-I. (2019) Middle Innovation Trap. Foresight and STI Governance, vol. 13, no 1, pp. 6-18. DOI: 10.17323/2500-2597.2019.1.6.18.

11. Ivanova I., Strand Ø., Leydesdorff L. (2019) The Synergy and Cycle Values in Regional Innovation Systems: The Case of Norway. Foresight and STI Governance, vol. 13, no 1, pp. 48-61. DOI: 10.17323/2500-2597.2019.1.48.61

12. Kutsenko E., Islankina E., Kindras A. (2018) Smart by Oneself? An Analysis of Russian Regional Innovation Strategies within the RIS3 Framework. Foresight and STI Governance, vol. 12, no 1, pp. 25-45. DOI: 10.17323/2500-2597.2018.1.25.45

13. Бублик Н.Д., Урманцев У.Р., Ахмерова Э.Р. и др. Сбалансированное инновационное развитие нефтяных компаний: финансы, производство, исследования. М.: Креативная эконо- мика, 2018. - 328 c. - DOI: 10.18334/9785912922343

14. Кадырова А. М. Инновационный потенциал нефтегазовых предприятий // Молодой ученый. - 2018. - №23. - С. 306-307.

15. Прасолова Т.Ю., Бутакова М.Э. Направления совершенствования системы государственного управления инновационным развитием нефтегазового комплекса // Актуальные вопросы экономики и управления: материалы IV Международ. науч. конф. (г. Москва, июнь 2016 г.). - М.: Буки-Веди, 2016. - С. 21-26.

16. Шевцов В.В., Брылякова О.А. Стратегическое управление инновационным развитием международных компаний нефтегазовой отрасли // Актуальные вопросы экономики, менеджмента и финансов в современных условиях: сборник научных трудов по итогам международной научно-практической конференции (11 января 2017 г.) - СПб.: Инновационный центр развития образования и науки, 2017. - С. 121-126.

17. Адилова Ж. Ж. Совершенствование управления инновациями в экономике Республики Казахстан (на примере нефтегазового сектора). - Алматы, 2010. - 32 с.

18. Мастеров А.И. Государственное стимулирование формирования инвестиционного спроса в российской нефтегазовой промышленности // Экономика и управление. - 2018. - № 6. - С. 91-99

19. Демесинова Г. Конкурентоспособность промышленной продукции на рынках Казахстана // Экономика и статистика. - 2008. - № 2.

20. Султанбаева Г.К. Оценка проблем и разработка перспектив развития предприятия - Уфа, 2019 - 85 с. [Электронный ресурс] URL:https://elib.bashedu.ru/dl/diplom/ SultanbaevaG.K._38.04.01_economica_mag._2019. pdf> (Дата обращения: 18.04.2019)

21. Николаев А.В. Формирование механизма оценки и эффективного использования инноваций: На примере компаний нефтегазового комплекса: автореф. дис.. кэ.н.: 08.00.05 / Рос. акад. гос. службы при Президенте РФ. - М., 2006. - 22 с.