ҰЛҒАЙТЫЛҒАН ҰДАЙЫ ӨНДІРІС ӘДІСІМЕН ЕТТІ МАЛ ТАБЫНДАРЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУ КЕЗІНДЕ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ПАРАМЕТРЛЕРДІ ОҢТАЙЛАНДЫРУ

Зерттеудің мақсаты кеңейтілген ұдайы өндіріс және жануарлардың жоғары генетикалық мәртебесін сақтау әдісімен етті мал табындарын құруға инвестицияларды пайдаланудың оңтайлы шешімдерін табу болып табылады.Ғылыми және статистикалық материалдарды өңдеу бенчмаркинг элементтерді қолдану арқылы салыстырмалы талдау әдісімен жүзеге асырылды. Жоспарланған көрсеткіштерді есептеу кезінде нормативті, есептеу-аналитикалық және оңтайландыру әдістері қолданылды.Мақалада етті ірі қара шаруашылығын дамытуға арналған қолданыстағы бағдарламалардың нәтижелері келтірілген. Етті ірі қара мал табынының қалыптасуы үшін есептелген көрсеткіштер және сатылымның мүмкін көлемін ескере отырып, несиелік қарызды төлеу кестесі келтірілген. Несиені өтеудің қолданыстағы кезеңдерімен кәсіпорындар алынған жас малдың көп бөлігін сатуға мәжбүр екендігі анықталды. Бұл табынның ұлғайтылған ұдайы өндірісінің мүмкіндіктерін шектейді, ал табынға мал басын толықтыру үшін енгізілген мал санының көптігі малдың генетикалық мәртебесінің төмендеуіне әкеледі.Сату көлемі мен мерзімдерін ескере отырып, инвестициялық параметрлерге келетін болсақ, негізгі қарызды және несие бойынша сыйақы төлеуден 6-7 жылға дейін босату қажет.Барлық жобалық параметрлері әртүрлі етті мал табындары бар кәсіпорындарға бейімделуі мүмкін. Етті мал шаруашылығын дамыту бағдарламаларының тиімділігін арттыру үшін ұзақ мерзімді несие ресурстарын қалыптастыру қажеттілігі көрсетілген. Бұл несиелік ресурстарға деген сұранысты азайтады және шаруашылык субъектілеріне етті малдың тұқымын көбейтуге ынталандырады.

инвестициялар, несиені өтеу мерзімдері, етті мал, кеңейтілген ұдайы өндіріс, инвестиции, сроки погашения кредита, мясной скот, расширенное воспроизводство

1. Программа развития экспортного потенциала мяса крупного рогатого скота Республики Казахстан на 2011-2020 гг. - Астана,2011. - 21 с.

2. Программа кредитования субъектов АПК на приобретение маточного поголовья КРС и племенных быков-производителей для воспроизводства молодняка мясной породы («Сыбаға»). - Астана, 2015. - 7с.

3. Казахстан в 2018 году увеличил экспорт мяса в 2,5 раза. [Электронный ресурс]. URL: https://meatinfo.ru/news/kazahstan-v-2018-goduuvelichil- eksport-myasa-v-25-raza-392905. pdf(дата обращения: 17.02.2018).

4. Приказ Минсельхоза РФ от 06.11.2008 г.,№ 494 «Об утверждении отраслевой целевой программы «Развитие мясного скотоводства России на 2009 - 2012 годы и Программа развития мясного скотоводства 2013-2020» [Электронный ресурс]. URL: http://agroportal2.garant.ru:81/SESSION/PILOT/main.htm/1243158207. pdf(дата обращения: 03.02.2019).

5. Животноводство России в 2017 году. Итоги.[Электронный ресурс]. URL: https://abcentre.ru/news/zhivotnovodstvo-rossii-v-2016-goduitogi/ 1440201378. pdf(дата обращения: 18.10.2018).

6. Куванов Ж.Н., Мушинская Г.Н., Бикмухаметов М.М. Мясное скотоводство в сельхозпредприятиях Оренбургской области // Вестник мясного скотоводства. - 2013. - № 3. -С.75-79.

7. Неганова В.П., Дудник А.В. Совершенствование государственной поддержки АПК региона // Экономика региона. - 2018. - Т. 14, вып.2. - С. 651-662.

8. Кондратьева Н.Н. Шамина О.В. Сущность эффективности мясного скотоводства, ее виды и показатели // Вектор науки Тольяттинского государственного университета. Серия: Экономика и управление. - 2015. -№ 1(20). - С. 37-42.

9. Зонтова Н.А. Организационно-экономический механизм развития скотоводства в Российской Федерации: автореф. дис. …канд. экон. наук. - М., 2014. - 23 с.

10. Долгова И.М., Фомкина Н.А. Эффективность мясного скотоводства в сельскохозяйственных организациях // Экономика и менеджмент инновационных технологий.- 2017.-№ 1.- С.34-38.

11. Ахметова К.Н. Проблемы развития животноводства в Казахстане и пути их решения // Проблемы агрорынка. - 2013. - № 3. - С. 45-48

12. Да Фонсека Р. Финансирование науки, технологий и инноваций: современная практика и перспективы // Форсайт. Журнал Национального исследовательского университета «Высшая школа экономики». - 2018.- Т. 12. - № 2. - С. 6-22; Университет Джорджа Вашингтона, 11957 E St NW, Suite 403 Washington, D.C. 20052, United States

13. Haggblade S., Hazell P. B., Reardon T. (2007). Transforming the rural nonfarm economy:Opportunities and threats in the developing world.United States : Johns Hopkins University Press, 514.

14. Fanelli R.M. (2018). The interactions between the structure of the food supply and the impact of livestock production on the environment.A multivariate analysis for understanding the differences and the analogies across European Union countries. Quality - Access to Success, 19, 131-139

15. Nurlankyzy Zh., Rustembayev B., Shulenbayeva F., Ainakanova B., Kazkenova A.(2017). The Basic Tendencies of the Agricultural Sector of Kazakhstan’s Economy in the Sheep Industry. Revista ESPACIOS, 38(44), 33

16. Бодин И.А., Цвиркун Е.С. Активизация обеспечения инвестиционно-инновационных процессов в сельскохозяйственном производстве // Международный сельскохозяйственный журнал. - 2013. - № 2. - С. 15-17

17. Schatzberg J., Stevens D. (2008). Public and Private Forms of Opportunism within the Organization: A Joint Exami-nation of Budget and Effort Behavior. Jour-nalofManagementAccountingResearch,9, 59-81

18. Курбанова О.Э. Зарубежный опыт кредитования сельскохозяйственного производства и перспективы его применения в России // Вестник СГСЭУ. - 2018. - № 5. - С. 151-153.

19. Gummesson E. (2005). Qualitative research in marketing Road-map for a wilderness of complexity and unpredictability. European Journal of Marketing, 39 (3-4), 309-327.

20. Аркин В.И., Сластников А.Д. Оптимизация бюджетных субсидий при кредитовании инвестиционных проектов // Журнал новой экономической ассоциации.- 2016. - № 1. - С. 12-26.

21. Okutayeva S.T., Bauer M.Sh., Jussibaliyeva A.K., Bodaukhan K. (2017). Development of Regional Livestock Cluster in Kazakhstan as a Method to Improve Competitiveness. InternationalJournalofEconomicResearch, 14(7),223-237.

22. Саутбекова О.К., Абуов К.К. Экономическая эффективность производства мяса КРС в Северном Казахстане // Актуальные проблемы экономики. - 2014. - № 8 (158). - С.106-113.

23. Абдыкерова Г.Ж. Пути финансирования АПК Казахстане // Актуальные проблемы гуманитарных и естественных наук. - 2015. -№ 12. - С. 7-10.

24. Гётц М. Потенциал кластеров по формированию востребованных компетенций и развитию гибкости компаний // Форсайт. Журнал Национального исследовательского университета «Высшая школа экономики».- 2019.- Т. 13.-№ 2.- С. 72-83. Университет Вистула , ul. Stoklosy 3, 02-787 Warsaw, Poland.

25. Закшевский В.Г., Меренкова И.Н., Новикова И.И., Кусмагамбетова Е.С. Методический инструментарий диагностики диверсификации сельской экономики // Экономика региона. - 2019. - Т. 15, вып. 2. - С. 520-533.

26. Шуленбаева Ф.А., Окутаева С.Т., Дарибаева А.К. Перспективы создания регионального кластера животноводства в Акмолинской области // Экономика: стратегия и практика.- 2019. - № 2 (14). - С. 81-95.

27. Абросимова Е. Мясная индустрия: будущее за кластерами // Животноводство России. - 2015. - № 6. - С.31-32.

28. Hayenga M.L., et al. (2000). Meat Packer Vertical Integration and Contract Linkages in the Beef and Pork Industries: An Economic Perspective. American Meat Institute, Arlington, 99.

29. Reimer J.J. (2006). Vertical Integration in the Pork Industry. American-Journal of Agricultural Economics, 88(1), 234-248.

30. Родионова Е.В. Интеграционные процессы в мясопродуктовом подкомплексе АПК России: результаты, особенности, направления развития // Экономические и социальные перемены: факты, тенденции, прогноз. - 2018. -Т. 11. - № 2. - . 144-159. DOI: 10.15838/esc.2018.2.56.

31. Raskaliyev, T.H., Yesmagulova, N.D., Digilina, O.B. (2019). Integration and Development of the Dairy Regions in the Eurasian Economic Union: Trends, Problems and Prospects. Ekonomika Regiona [EconomyofRegion], 15(1), 547-560.

32. Морозова А.В. Основные направления государственной поддержки мясной отрасли // Российское предпринимательство. - 2017. - Т.18,№ 5. - С. 711-722.

33. Самыгин Д., Кудрявцев А. Стратегические инструменты распределения господдержки аграрного сектора // Экономическая политика. - 2018. - Т. 13. - № 5. - С.156-175.

34. Конуспаев Р.К., Демесинов Т.Ж., Таипов Т.А. Кредитование в аграрном секторе Республики Казахстан // Проблемы агрорынка. - 2019. - № 3. - С. 91-97.

35. Матайбаева Г.Ж. Особенности банковского кредитования сельского хозяйства в Республике Казахстан // Проблемы агрорынка. - 2018. - № 3. - С. 216-224.

36. Stukach V. F., Saparova G. K., Sultanova G. T., Saginova S. A. (2019). Infrastructural Development of Agricultural Production in the Republic of Kazakhstan. Ekonomika Regiona [Economy of Region], 15(1), 561-575.

37. Национальная программа развития мясного животноводства на 2018-2027 годы. Астана.- 2018.- 47 с.