Қазақстан экономикасындағы шаруашылық субъектілерінің инновацияны қабылдау қәбілеттілігін бағалау

Зерттеудің мақсаты - отандық инновациялық жүйенің әлеуеті мен нәтижелілігін талдау және бағалау арқылыҚазақстан Республикасының ұлттық экономикасының инновацияны қабылдау қабілеттілігін бағалау болып табылады.Әлеует (зерттеулер мен әзірлемелерді орындайтын ұйымдардың саны, ҒЗТКЖ-мен айналысатын қызметкерлердің саны, ҒЗТКЖ-ға арналған ішкі шығындар, өнеркәсіптік меншік объектілері бойынша берілген қорғау құжаттары, өнімдік және үдерістік инновацияларға арналған шығындар) және нәтижелілік (инновациялық белсенділік, жаңа технологиялар мен техника объектілерін құрған және пайдаланатын ұйымдардың саны, осындай технологиялар мен техника объектілерінің саны, өткізілген инновациялық өнім көлемі) көрсеткіштері топтарының негізінде авторлар жұмыспен қамтылғандардың санына қатысты үлестік көрсеткіштерді, одан кейін бұл көрсеткіштер индекстерге қайта есептеледі және 2008-2018 жылдар кезеңіндегі динамикада салыстырылады.Мақалада «инновацияны қабылдау қабілеттілігі» ұғымы негізделеді. Инновациялық процестің негізгі субъектілері ашылады, олардың инновацияларды генерациялауға және инновациялық шешімдерді енгізуге қосқан үлесі сипатталады. Авторлар меншікті көрсеткіштер мен индекстік әдісті пайдалану арқылы инновацияны қабылдау қабілеттілікті бағалау әдістемесін әзірледі. Қазақстанның инновациялық жүйесінің әлеуеті мен нәтижелілігінің көрсеткіштерін есептеу жүзеге асырылды.Қол жеткізілген нәтижелер әлеует индексі нашарлауға, нәтижелілік индексі - жақсаруға нақты үрдіске ие екенін көрсетеді. Индекстер арасындағы өзара байланыстың болмауы ғылым мен бизнестің ұлттық инновация- лық жүйе шеңберіндегі өзара байланысты жоғалтатынын көрсетеді, Қазақстанның инновациялық дамуының негізі жеке инновациялық шешімдер емес, технологиялар трансферті болып табылады.

ұлттық инновациялық жүйе (ҰИЖ), инновацияны қабылдау қабілеттілігі, инновациялық әлеует, инновациялық процесс, ҰИЖ тиімділігі индексі, ҰИЖ әлеует индексі, национальная инновационная система (НИС), инновационная восприимчивость, инновационный потенциал, инновационный процесс, индекс результативности НИС, индекс потенциала НИС

1. Развитие инноваций и прогрессивных технологических укладов в экономике Казахстана в условиях индустриальной модернизации: институты, механизмы и приоритеты /Под ред. Ф. Днишева, Ф. Альжановой. - Вена: Ассоциация перспективных исследований и высшего образования «Восток-Запад», 2015. - 532с.

2. Национальные инновационные системы в России и ЕС /Под ред. В.В. Иванова и др. - М.: ЦИПРН РАН, 2006. - 280с.

3. Taubayev A., Kamenova A., Legostayeva A., Srailova G., Ayazhanov K. Innovative entrepreneurship development: main problems and educational limitations in Kazakhstan // Економiчний часопис-XXI. - 2019. - Vol. 177. - № 5-6. - P. 92-100.

4. Lukasz Nazarko. Responsible Research and Innovation in Enterprises: Benefits, Barriers and the Problem of Assessment // Journal of Open Innovation: Technology, Market, and Complexity. - 2020. - 6(1). - P.12. - https://doi.org/10.3390/joitmc6010012

5. Карпенко Е.М., Комков С.Ю. О формировании единого методологического подхода к трактовке сущности категории «инновационная восприимчивость» // Вестник Гомельского государственного технического университета им. П.О. Сухого. - 2001. - № 1. - С. 63-71

6. Владимирова О.Н. Управление инновационной восприимчивостью региона: методология и инструментарий: автореф. дисс. … д.э.н. - Красноярск: СГАУ, 2011. - 39с.

7. Vladimirova O., Malakhovskaya M., Petrova A., Rouiga I., Khusainov M. Innovation capacity of the regions of Siberian federal district: status and dynamics // Journal of Applied Economic Sciences. - 2017. - Vol. 12. - № 1 (47). - P. 124-138.

8. Данильченко Т.В. Инновационная восприимчивость экономики Республики Беларусь // Вестник Полоцкого государственного университета. Серия D: Экономические и юридические науки. - 2011. - № 14. - С. 33-38.

9. Владимирова О.Н. Мониторинг инновационной восприимчивости региона: основные тенденции // Дайджест-финансы. - 2013. - № 9 (225). - С. 9-17.

10. Ковалевская Д.Е. Оценка индикаторов инновационной восприимчивости экономических подсистем // Перспективы науки. - 2013. - № 9 (48). - С. 132-134.

11. Карпенко Е.М., Комков С.Ю. Предпосылки и укрупненная технология управления инновационной восприимчивостью промышленных предприятий // Вестник Белорусского национального технического университета. - 2006. - № 4. - С. 84-92.

12. Франк Е.В., Машевская О.В. Инновационная восприимчивость и ее составляющие как регуляторы адаптации промышленного предприятия к условиям изменяющейся среды // Вестник Самарского университета. Экономика и управление. - 2015. - № 8 (130). - С. 88-96.

13. Veselovsky M., Izmailova M., Lobacheva E., Pilipenko P., Rybina G. Strategic management of innovation development: insights into a role of economic policy // Entrepreneurship and Sustainability Issues. - 2019. - Vol. 7(2). - P. 1296-1307. - https://doi.org/10.9770/ jesi.2019.7.2(34).

14. Jinju Lee, Jin Suk Park and Jeonghwan Lee. The Impact of Multimarket Competition on Innovation Strategy: Evidence from the Korean Mobile Game Industry // Journal of Open Innovation: Technology, Market, and Complexity. - 2020. - Vol. 6(1). - P.14. - https://doi. org/10.3390/joitmc6010014

15. Глазов М.М., Фирова И.П. Управление развитием инновационной восприимчивости организаций в условиях рынка // Ученые записки Российского государственного гидрометеорологического университета. - 2010. - № 16. - С. 151-162.

16. Рудалева И.А., Кабашева И.А. Инновационная восприимчивость работников организации // Фундаментальные исследования. - 2014. -№ 11. - С.2495-2498.

17. Ильиных С.А., Михайлова Е.В. Инновационная восприимчивость и сопротивление инновациям: социологический взгляд // Теория и практика общественного развития. - 2015. - № 14. - С.12-14.

18. Gerasimov V., Sharafutdinov R., Kolmakov V., Erzinkyan E., Adamenko A., Vasilyeva A. Control in the human capital management system in the strategy of innovative development of a region // Entrepreneurship and Sustainability Issues. - Vol. 7(2). - P. 1074-1088. - https:// doi.org/10.9770/jesi.2019.7.2(20)

19. Ulybyshev D., Petrenko Y., Lenkova O., Akenov S. Priority directions of cooperation and interaction of the countries of the Eurasian economic union in the scientific and innovative environment // Journal of Advanced Research in Law and Economics. - 2017. - Vol. 8. - № 6. - P. 2024-2030.

20. Shelomentsev A.G., Medvedev M.A., Isaichik K.F., Dyomina M.I., Berg I.A., Kit M. The trajectories of EAEC countries development: numerical analysis of competitive strategies in investments // AIP Conference Proceedings 43. Vol. «Proceedings of the 43rd International Conference Applications of Mathematics in Engineering and Economics, AMEE 2017». - 2017. - P. 221.

21. Мингалева Ж.А., Мингалева А.Д. Оценка инновационной восприимчивости муниципальных образований Пермского края в контексте создания инновационного кластера // Управление инновациями: теория, методология, практика. - 2012. - № 3. - С. 127- 132.

22. Перский Ю.К., Завьялов А.Ю. О роли инновационной восприимчивости в управлении инновационной адаптацией региональной социально- экономической системы (на примере субъектов РФ) // Ars Administrandi. Искусство управления. - 2014. -№ 1. - С. 27-36.

23. Ковалевская Д.Е. Оценка индикаторов инновационной восприимчивости экономических подсистем // Перспективы науки. - 2013. - № 9 (48). - С. 132-134.

24. Комков С.Ю. Предпосылки и методические особенности оценки инновационной восприимчивости производственных систем // Вестник Гомельского государственного технического университета им. П.О. Сухого. - 2003. - № 3. - С. 80- 90.

25. Сечко Н.Н. Методологические аспекты изучения инновационной восприимчивости предприятий // Социологический альманах. - 2013. -№ 4. - С. 57-67.