Қазақстан мен Еуропалық Одақтың инвестициялық ынтымақтастығының өзекті мәселелері мен болашағы

Мақалада Қазақстан мен Еуропалық Одақ елдері арасындағы инвестициялық ынтымақтастықтың қалыптасуы мен дамуы зерттелген. Қазақстан мен ЕО елдері арасындағы жинақталған және жыл сайынғы өзара инвестициялық салымдардың динамикасы, түрлік құрылымы және салалық басымдықтары сараланып, Еуропалық Одақтан келетін инвестиция ағының төмендеуінің негізгі мәселелері анықталды.Зерттеудің мақсаты - Қазақстан мен ЕО елдері арасындағы ынтымақтастықтың проблемалық жақтарын анықтау, инвестициялық қатынастардың одан әрі дамуына ықпал ететін шетелдік инвесторлар үшін Қазақстанның инвестициялық тартымдылығын арттыру әдістерін қарастыру.Мақалада инвестициялық қатынастар туралы арнайы ғылыми кітаптар, мемлекеттік органдардың есептері, құқықтық актілер мен өзге де дереккөздерді сипаттау және талдау әдістері қолданылған. Мақалада SWOT талдау әдісі қолданылып, оның негізінде инвесторлар үшін Қазақстанның күшті және әлсіз жақтары анықталды.Зерттеу нәтижелері мен тұжырымдары. Қазақстан мен ЕО елдері арасындағы инвестициялық ынтымақтастықтың ауқымы институционалды негізде жүзеге асырылады, дегенмен инвестициялық ағым біркелкі дәрежеде емес. ЕО инвестициялық импорт процесінде Қазақстанның негізгі серіктесі болып табылады. Қазақстанның тау-кен өндірісі ЕО елдері үшін ерекше қызығушылық тудырады, сондықтан шикізат бағасының өзгеруі инвестиция ағынының төмендеуіне әкеледі. Энергия ресурстары бағаларына тәуелділіктен арылу үшін Қазақстанға жекелеген ЕО мемлекеттерімен жеке инвестициялық жобаларды әзірлеп, бюрократия,сыбайлас жемқорлық және т.б. факторларды жоюы қажет.Қызығушылықты арттыру үшін ЕО мемлекеттерінің инвесторлары үшін жекелеген преференцияларды әзірлеу ұсынылады. Сондай-ақ, Еуропалық Кеңеспен бірге тікелей инвесторлармен ынтымақтастық мәселесіне көңіл аудару ұсынылады.

Қазақстан Республикасы, Еуропалық Одақ, тікелей шетелдік инвестициялар, ынтымақтастық, сауда айналымы, инвестициялық тартымдылық, Республика Казахстан, Европейский союз, прямые иностранные инвестиции, сотрудничество, товарооборот, инвестиционная привлекательность

1. Partnership and cooperation agreement between the European Communities and their Member States and the Republic of Kazakhstan. Official Journal of the European Communities. 28.7.1999. L 196/3. - 31 p.

2. Указ Президента Республики Казахстан О Государственной программе «Путь в Европу» на 2009-2011 годы от 29 августа 2008 года N 653 [Электронный ресурс] URL: http://adilet.zan.kz/rus/ docs/U080000653_

3. Арупов А.А., Абайдуллаева М.М., Имрамзиева М.Я. Экономический потенциал развития сотрудничества Республики Казахстан и Европейского союза // Сборник материалов международной научно-практической конференции «Республика Казахстан и Европейский союз: перспективы сотрудничества в рамках Соглашения об усиленном сотрудничестве и партнерстве». - Алматы, 2016. - С. 17.

4. Joint Proposal for a Council decision on the conclusion of the Enhanced Partnership and Cooperation Agreement between the European Union and its Member States, of the one part, and the Republic of Kazakhstan, of the other part. - Brussels, 7.6.2016. JOIN(2016) 26 final. 2016/0166(NLE). - 35 p.

5. World Investment and Political Risk Report 2013. The World Bank, NW Washington 2014. - 88 p.

6. Ginsburg, R. Political Risk Insurance and Bilateral Investment Treaties: Making the Connection // Journal of World Investment and Trade 2013. - 14: 943 - 977 p.

7. Tembe P.E., Xu. K. Attracting Foreign Direct Investment in Developing Countries: Determinants and Policies-A Comparative Study between Mozambique and China // International Journal of Financial Research - 2012. - Vol. 3,. No. 4. - P. 69-81.

8. Mallampally P., Sauvant K.P. Foreign Direct Investment in Developing Countries // Finance and Development, March 1999. - Vol. 36. - P. 34-37.

9. Hewko J. Foreign direct investment: Does the Rule of Law Matter? Workiпg Papers. Carregie Endowment for International Рeасе. - 2002. - Р. 64-69.

10. Ramcharran Н. Foreign Direct Investments is Central and Eastern Europe: An Analysis of Regulatory and Country Risk Factors // American Business Review. - 2000. - Vol. 18. Issue 2. - Р. 1-8.

11. Baniak А. Cukrowski J., Herczynski J. 2005. On the Determinants of Foreign Direct Investment in Transition Economies // Problems оf Есоnоmiс Transition. - Vol. 48. Issue 2. - Р. 6-28.

12. Eicher T. and Kang J.W. Trade, foreign direct investment or acquisition? Optimal entry modes for multinationals // Journal of Development Economics, 2005. - Vol. 77, No. 1. - Р. 207-28.

13. Biswas, R. Determinants of foreign direct investment // Review of Development Economics, 2002. - Vol. 6 - No. 3, - pp. 492-504

14. Cheng, L.K. and Kwan, Y.K. What are the determinants of the location of foreign direct investment? The Chinese experience // Journal of International Economics, 2000. - Vol. 51, No. 2. - Р. 379-400.

15. Resmini, L. The determinants of foreign direct investment in the CEECs: new evidence from sectoral patterns, Economics of Transition, 2000. - Vol. 8, No. 3. - Р. 665-89

16. Addison Т., Heshmati А. The New Global Determinants of FDI Flows to Developing Countries: The Importance of ICT and Democrati- zation: UNU-WIDER Research Paper. 2003. DP2003/45.

17. Husted S. and Melvin M. International Economics, 6th ed., Pearson Education, Pearson/ Addison-Wesley, Boston, MA 2004.

18. Bandelj N. Embedded economies: social relations as determinants of foreign direct investment in Central and Eastern Europe // Social Forces. 2002. - Vol. 81, No. 2. - Р. 409-440.

19. Asiedu Е. On the Determinants of Foreign Direct Investment to Developing Countries: Is Africa Different? // World Development 2002. Vol. 30. Issue 1. - Р. 107-119.

20. Cheng, L.K. and Kwan, Y.K., What are the determinants of the location of foreign direct investment? The Chinese experience. // Journal of International Economics, 2000. Vol. 51, No. 2. - Р. 379- 400

21. Отарбаева А.Б., Арупов А.А. Приоритеты инвестиционного сотрудничества Казахстана со странами ЕС //Сборник научных статей «Достижения науки в контексте повышения качества жизни и устойчивого развития общества». Т. 2. - Алматы, Институт мировой экономики и международных отношений (Казахстан). - 2019. - С.158.

22. Corcoran A., Gillanders R. Foreign Direct Investment and The Ease of Doing Business // Review of world economics. 2014. - Vol. 151, No. 1. - Р. 103-126.

23. Внешние обязательства резидентов Казахстана перед 10 странами - крупными инвесторами в разбивке по видам экономической деятельности за 2019 г. [Электронный ресурс] URL: https://nationalbank.kz/?docid=679&switch=russian

24. Малтабаров А. Казахстан - Нидерланды: партнерство через всю Европу. [Электронный ресурс] URL: https://kapital.kz/ economic/82569/kazakhstan-niderlandy-partnerstvo- cherez-vsyu-yevropu.html

25. Дриссер Х. Я верю в процветающий Казахстан. KazService № 3 (13) July-September 2015.- 29-31 p.

26. Сейлеханов Е. Экономические отношения Казахстана и Германии: состояние и перспективы // Трансформация экономики Казахстана. - Астана, 2019. - С. 161-162.

27. Международная торговля товарами Республики Казахстан за 2019 год [Электронный ресурс] URL: https://nationalbank. kz/?docid=343&switch=russian

28. Hoang Anh Dao. Attracting Foreign Direct Investment in Vietnam - Opportunites and Threats // Journal of Investment and Management 2019; 8(2):53-59 // http://www.sciencepublishinggroup.com/j/jim

29. Додонов В. Экономическое сотрудничество Казахстана с ЕС и ЕАЭС. Международный научный комплекс «Астана», - Алматы, 2017. - С. 22

30. Кудряшова И.В., Плешакова М.В. Инвестиционное сотрудничество России и ЕС // Вестник Волгоградского государственного университета. Серия 3 - 2013. - № 1 (22). - С. 229-235.

31. Валовый приток иностранных прямых инвестиций в Республику Казахстан от иностранных прямых инвесторов по странам за 2019 г. [Электронный ресурс] URL: https://nationalbank. kz/?docid=680&switch=russian

32. Интеграционная политика Евразийского экономического союза / Под научн. ред. проф. Арупова А.А. - Алматы: Издательский дом «МИР», 2017 . - С.160.

33. Международная инвестиционная позиция (МИП) Казахстана по видам экономической деятельности резидентов/странам на 1 октября 2019 года [Электронный ресурс] URL: https://nationalbank. kz/?docid=679&switch=russian