Зияткерлік капиталды бағалау: өлшеуіш модель және эмпирикалық зерттеу структурасы мен капиталдық элементтердің ара-қатынасы

Мақалада интеллектуалдық капиталды басқару негіздері (ИК), ғалымдар мен практиктердің назарын аударатын ИК өлшеулері қарастырылады. Жұмыстың мақсаты ИК басқаруда компанияларға жақсы құрал қамтамасыз ету үшін ИК сапалық индекстерінің өлшеу моделі мен жүйесін зерттеу болып табылады. Батыс зерттеушілері ұсынған ИК өлшеудің бірнеше модельдерін шолу негізінде ЗК адами капиталға, құрылымдық капиталға, инновациялық капиталға және тұтынушылық капиталға жіктеледі, содан кейін олардың мазмұнын талдау негізінде жоғарыда аталған ИК төрт элементтері үшін сапалы индекстер жүйесі әзірленеді. Эмпирикалық зерттеу нәтижесінде компанияның ИК төрт элементінің балдары мен оның бизнес-көрсеткіштері арасында елеулі өзара байланыс бар екені анықталды, бұл ИК өлшеу моделінің және сапалық индекстер жүйесінің негізділігі мен ұтымдылығын дәлелдейді. Сонымен қатар эмпирикалық зерттеу тағы да төрт ИК элементтері арасында жақсы байланыс бар екенін дәлелдейді. Сондықтан кәсіпорындарға өздерінің ИК басқаруды және оларды интегративті тұрғыдан жетілдіру тиіс екенін тұжырымдаймыз.

интеллектуалдық капитал, бағалау, модель, құрылым, адами, құрылымдық капитал, инновациялық капитал, клиенттік капитал, интеллектуальный капитал, оценка, измерение, модель, структурный капитал, человеческий капитал, инновационный капитал, клиентский капитал

1. Бочаров В.В., Самонова И.Н., Макарова В.А. Управление стоимостью бизнеса: учебное пособие. - СПб.: Изд-во СПбГУЭФ, 2012. - 124 с.

2. Лев Б. Нематериальные активы: управление, измерение, отчетность / Пер. с англ. Л.И. Лопатников. - М.: Квинто-консалтинг, 2003. - 240 с.

3. Sullivan P.H. Jr and Sullivan, P.H. (2000), “Valuing intangibles companies: an intellectual capital approach”, Journal of Intellectual Capital, Vol. 1 No. 4, pp. 328-40.

4. Lev B. (1997), “The old rules no longer apply”, Forbes, 7 April.

5. Edvinsson L. and Malone, M.S. (1997), Intellectual Capital: Realizing Your Company’s True Valueby Finding Its Hidden Brainpower, HarperBusiness Press, New York, NY.

6. Waterhouse J. and Svendsen, A. (1998), Strategic Performance Monitoring and Management, CICA, Toronto

7. Bontis N. (1998b), “Intellectual capital: an exploratory study that develops measure and models”, Management Decision, Vol. 36 No. 2, pp. 63-76.

8. Harvey M.C. and Lusch, R.F. (1999), “Balancing the intellectual capital books: intangible liabilities”, European Management Journal, Vol. 17 No. 1, pp. 85-92.

9. Брукинг Э. Интеллектуальный капитал. Ключ к успеху в новом тысячелетии / Пер. с англ., под ред. Л.Н. Ковалик. - СПб.: Питер, 2001. - 288 c.

10. Реформы в Казахстане: успехи, задачи и перспективы / Секретариат по Международным Отношениям, Подразделение по работе со странами Евразии, 2017.

11. Bontis N., Dragonetti N.C., Jacobsen K. and Roos, G. (1999), “The knowledge toolbox: a review of the tools available to measure and manage intangible resources”, EuropeanManagement Journal, Vol. 17 No. 4, pp. 15-27.

12. Hermanson R. (1964), Accounting for Human Assets: Bureau of Business and EconomicResearch, Occasional Paper No. 14, Bureau of Business and Economic Research, MichiganState University, East Lansing, MI.

13. Sackmann S., Flamholz E. and Bullen M. (1989), “Human resource accounting: a state-of-the-art review”, Journal of Accounting Literature, No. 8, pp. 235-64.

14. Рейли Р., Швайс Р. Оценка нематериальных активов / Пер. с англ. Бюро переводов Ройд. - М.: ИД «Квинто-Консалтинг», 2005. - 761 с.

15. Bontis N. (1998a), “Managing organizational knowledge by diagnosing intellectual capital: framing and advancing the state of the Weld”, International Journal of TechnologyManagement, Vol. 18, May- August, pp. 433-62.

16. Оценка нематериальных активов и интеллектуального капитала: учебник / Под ред. А.Г. Грязновой, М.А. Федотовой. - М.: Финансы и статистика, 2006. - 532 с.

17. Bontis N. (2001), “Assessing knowledge assets: a review of the models used to measure intellectual capital”, International Journal of Management Reviews, Vol. 3 No. 1, pp. 41-60.

18. Пузыня Н.Ю. Интеллектуальный капитал: оценка и измерение стоимости: учебное пособие. - СПб.: Изд-во СПбГЭУ, 2016. - 90 с.

19. Беликов Е.Р., Каменева Е.А. Внутренние драйверы управления деловой активностью как инструменты роста стоимости компании // РИСК: Ресурсы, информация, снабжение, конкуренция. 2015. - № IV. - 2015 октябрь - декабрь. - С. 320-328.

20. Гаранина Т.А.Роль нематериальных активов в создании ценности компании: теоретические и практические аспекты // Корпоративные финансы. - 2009. - № 4 (12). - С. 79-96.

21. Аксенов А.П. Нематериальные активы. Структура. Оценка. - М.: Финансы и статистика, 2007. - 192 с.

22. Елохова И.В., Назарова Л.А. Оценка интеллектуальной собственности как фактор повышения стоимости инновационного предприятия // Вестник Пермского университета. - 2012. - № 1(12) - С. 93-101.

23. Нематериальные активы как основа увеличения стоимости компании / Е.Р. Карпова // Россия и ВТО: экономические, правовые и социальные аспекты. Сб. статей участников IV Международного научного студенческого конгресса. - 2013. - С. 137-143.

24. Башева А.В. Определение эффективной доли нематериальных активов в структуре инновационного потенциала предприятия // Транспортное дело России. - 2009. - № 1. - С. 6-8.

25. Brennan N. and Connell B. (2000), “Intellectual capital: current issues and policy implications”, paper presented at the 23rd Annual Congress of the European Accounting Association, Munich, 29-31 March.

26. Коупленд Т., Коллер Т., Муррин Дж. Стоимость компаний: оценка и управление / Пер. с англ. Я.Я. Барышниковой. - 3-е изд. перераб. и доп. - М.: ЗАО «Олимп-Бизнес», 2005. - 576 c.

27. Kaplan R. and Norton D.P. (1996), The Balanced Scorecard: Translating Strategy into Action, Harvard Business School Press, Boston, MA.

28. LoÈvingsson F., Dell’Orto S. and Baladi P. (2000), “Navigating with new managerial tools”, Journal of Intellectual Capital, Vol. 1 No. 2, pp. 147-54.

29. Fornell C. (1992), “A national customer satisfaction barometer: the Swedish experience”, Journal of Marketing, Vol. LVI, January, pp. 6-21.

30. Беликова Е.Р. Роль и место нематериальных активов в создании ценности организаций // Экономика и предпринимательство. - 2017. - № 1 (78). - С. 1149-1155.

31. Arthur W.B. (1990), “Positive feed backs in the economy”, ScientiWcAmerican, February, pp. 80-5.

32. Petty R. and Guthrie J. (2000), “Intellectual capital literature review”, Journal of Intellectual Capital, Vol. 1 No. 2, pp. 155-76.

33. Nunnally J.C. (1978), Psychometric Theory, 2nd ed., McGraw-Hill, New York, NY.

34. Roos J., Roos G., Dragonetti N. and Edvinsson L. (1997), Intellectual Capital, Macmillan Business, New York, NY.

35. https://www.malavida.com/ru/soft/ pasw/#gref

36. https://www.sas.com/ru_ua/software/visual-analytics/demo.html

37. Руус Й., Пайк С., Фернстрём Л. Интеллектуальный капитал: практика управления / Й. Руус, ; пер. с англ. М.П. Аккая. - 3-е изд. - СПб: Высшая школа менеджмента, 2010. - 458 с.

38. Анисимова А.Н., Верещагина А.С., Сарилова О.А. Применение экономико-математического моделирования для оценки влияния нематериальных активов на стоимость предприятия // Фундаментальные исследования. - 2012. - № 9-3. - С. 734-738.

39. Bornemann M., Knapp A., Schneider U. and Sixl K.I. (1999), “Holistic measurement of intellectual capital”, paper presented at the International Symposium: Measuring and Reporting Intellectual Capital: Experience, Issues, Prospects, OECD, Amsterdam, June.

40. Husman R. and Goodman J. (1999), Leading with Knowledge: The Nature of Competition in the21st Century, Sage, London.