Қазақстан Республикасында мал шаруашылғының қазіргі жағдайы мен даму тенденциялары

Мақала Қазақстан Республикасындағы мал шаруашылығы саласының қазіргі жағдайын аймақтар тұрғысынан зерттеуге және талдауға арналған. 2015-2019 жылдар кезеңінде ауыл шаруашылығы мал санының динамикасының көрсеткіштері аймақтар бойынша, саладағы өнімділік көрсеткіштері, ет өндіру көлемінің көрсеткіштері талданды. Еліміздің мал шаруашылығы саласындағы шығындардың динамикасы мен құрылымы қарастырылды.
Бүгінгі күні агроөнеркәсіптік кешенді дамытудағы ең маңызды мәселелердің бірі – технологиялық процестерді автоматтандыру мен цифрландырудың төмен болуына байланысты еңбек өнімділігінің төмен деңгейі. Қазақстан Республикасының ішкі нарығында мал шаруашылығы өнімдеріне деген сұранысты қанағаттандыру, сондай-ақ оның экспорттық ресурстарын ұлғайту қажеттілігі, сонымен қатар арзан, экологиялық таза, бәсекеге қабілетті өнімдерін өндірудің заманауи технологияларын жасау, ғылыми негіздеу және игеру міндеттерін қазақстандық ғылым мен практикаға саланың алдында қойылып отыр. Олар республика аймақтарының нақты табиғи-экономикалық жағдайларына бейімделген ауылшаруашылық жануарларының генетикалық әлеуетін максималды пайдалану мен жақсартуға бағытталған ресурстарды үнемдейтін болуы керек. Осындай технологияларды жасау мен игеру саланың қоршаған ортаға тигізетін кері әсерін әлсіретуге, материалдық ресурстардың құнын төмендетуге, қолда бар жер-су қорларын тиімді пайдалануға мүмкіндік береді [5].
Мақалада еліміздің мал шаруашылығының тиімді дамуына кедергі болатын негізгі проблемалар анықталды. Осы саланы дамытудың перспективалық стратегиялық бағыттары айқындалды. Қаржы ұйымы сарапшыларының көзқарасы бойынша, елдің сиыр мен шошқа етін Қытайға, ал Еділбай қой тұқымының қозысын Таяу Шығыс елдеріне экспорттауға жақсы мүмкіндіктері мен мүмкіндіктері бар.

1. Гиззатова А.И., Капанова С., Есенгалиева С.М. Қазақстан халқы үшін азық-түліктің экономикалық қолжетімділігі.// Проблемы агрорынка. - 2019. – Т. 1. – С. 48-55.

2. Казамбаева А.М., Есенгалиева С.М. Основные принципы планирования животноводства // Поиск.- 2019. - №3 (1) (сентябрь)

3. Маркетинговое исследование: сельское хозяйство Казахстана URL: //http://marketingcenter.kz/2017/03-07-kazakhstanselskoe-khoziaistvo.html(дата обращения 10.10.2020).

4. Министерство национальной экономики Республики Казахстан. Комитет по статистике URL: http://www.stat.gov.rz (дата обращения 10.10.2020).

5. Насамбаев Е.Г., Ахметалиева А.Б., Батыргалиев Е.А., Есенгалиева С.М. Совершенствование технологии и технического перевооружения мясных ферм по разведению крупного рогатого скота // Ғылым және білім =Наука и образование=Science and education. – 2019. - Т.1.4-1(57). – С.117-123.

6. Насамбаев Е.Г., Гиззатова А.И., Ахметалиева А.Б., Есенгалиева С.М., Батыргалиев Е.А. Эффективность применения нового оборудования при создании «модельных» ферм в мясном скотоводстве Республики Казахстан // Достижения науки и техники АПК. - 2020. -№ 5. –С. 88-90.

7. Национальный план развития мясного животноводства на 2018-2027 гг.

8. Сельское, лесное и рыбное хозяйство в Западно-Казахстанской области/ Статистический сборник/ на казахском и русском языках. - 116 стр.

9. Рекомендация по разведение мясного скота зарубежной селекции в условиях Северного Казахстана. ТОО «СевероКазахстанский НИИ животноводства и растениеводства», Бесколь, 2014. - 43 с.

10. Kazambayeva A.M., Aiesheva G.A., Yesengaliyeva S.M. Sustainable development of agricultural production based on the use of the resource potential of the region //Journal of Environmental Management and Tourism. - 2019. - № 10 (7). - Р. 1478-1485.

11. Назаренко В.И. Сельскохозяйственная кооперация. / В.И. Назаренко / М.: ООО «НИПКЦ Восход-А», 2012. -260 с

12. Никонов, А.А. Кооперативному движению новое дыхание. / А.А. Никонов // АПК: экономика, управление. - 1996. -№4. – С.70-73.

13. Петранева, Г.А. Кооперация и агропромышленная интеграция в АПК / Г.А. Петранева, Ю.И. Агибров, Р.Г. Ахметов и др.; Под ред. Г.А. Петраневой. – М.: КолосС, 2005. - 223 с

14. Петриков, А. Государственная поддержка малого предпринимательства в АПК и сельского развития. / А. Петриков // АПК: экономика, управление, 1: 10-15

15. Сельскохозяйственная кооперация: теория, мировой опыт, проблемы возрождения. (1998). 2-е изд., перераб. и доп. / Коллектив авторов; Отв. ред. И.Н. Буздалов. Мн.-М.: «Армита-Маркетинг, Менеджмент», 2003. - 256 с

16. Становление сельского хозяйства за годы независимости Республики Казахстан // Казахстанская правда. - 2011. – №361- 362. С. 4-5

17. Шильманова, А.М. Сельскохозяйственные аспекты присоединения Казахстана к ВТО / А.М.Шильманова // Финансы Казахстана. - 2008. – №4. – С. 88-91

18. Bozymov K.K., Nasambaev E.G., Akhmetalieva A.B., Nugmanova A.E. Exterior Features and Productive Qualities of Young Beef Cattle of Various Genotypes //International Journal of Engineering and Advanced Technology (IJEAT). - 2019. – Volume-9 Issue-2,. - Р.2249 – 8958.

19. Kazambayeva A.M., Aiesheva G.A., Yesengaliyeva S.M. Sustainable development of agricultural production based on the use of the resource potential of the region // Journal of Environmental Management and Tourism. - 2019. - №10 (7). – Р.1478-1485.

20. Югай А.М. Модели внутрихозяйственных экономических отношений в сельском хозяйстве // Экономика сельскохозяйственных и перерабатывающих предприятий. - (2005). – №11. – С.23-25.