Covid-19 пандемиясы кезеңіндегі денсаулық сақтау саласындағы сыбайлас жемқорлық: себептері, салдары және қарсы іс-қимыл шаралары

Аталған мақаланың мақсаты COVID-19 пандемиясы кезіндегі денсаулық сақтау саласындағы сыбайлас жемқорлықтың негізгі себептерін талдау болып табылады. Зерттеу барысында пандемия кезіндегі ұлттық денсаулық сақтаудың негізгі проблемалары анықталды, мысалы, мемлекет қаржыландыратын дәрідәрмектерді, вакциналарды және медициналық мақсаттағы заттарды (медициналық жабдықтар) ұрлау және қайта сату, медициналық қызметтердің қол жетімділігі мен сапасының төмендеуі, медицина қызметкерлерінің жалақысының төмендігі, денсаулық сақтау саласындағы шектеулі қадағалау және бақылау (мониторинг) және т.б. Жүргізілген талдау нәтижесінде аталған мақалада көрсетілген сыбайлас жемқорлық түрлерінің жағдайларын анықтау бойынша қосымша жұмыс жүргізу қажеттілігі туралы қорытынды жасалды. Сондайақ, азаматтар денсаулық сақтау саласындағы сыбайлас жемқорлықты жоюға атсалысуы тиіс – қызмет көрсету орнында анықталуы мүмкін барлық сыбайлас жемқорлық жағдайларын құжаттандырып отырулары қажет. Олар медициналық қызметтерге әділ қол жетімділікті қамтамасыз ететін ашықтық пен есеп беру тетіктерін насихаттау үшін сенімді дәлел бола алады. Авторлар денсаулық сақтау саласындағы сыбайлас жемқорлықтың алдын алу жөніндегі маңызды ұсынымдардың бірі – профилактикаға инвестициялау, сондай-ақ оның сақталуын қамтамасыз ету: сыбайлас жемқорлықтың себептері мен мүмкіндіктерін азайту үшін денсаулық сақтау жүйесінің реформаларын және денсаулық сақтаудың жаңа бағдарламаларын әзірлеу болып табылады деп санайды. Нәтижелер сыбайлас жемқорлықты зерттеу саласында статистикалық талдау әдісі өте тиімді екенін көрсетті. Еліміздегі сыбайлас жемқорлық қылмыстарының статистикасын зерделеу сыбайлас жемқорлық деңгейін барабар сипаттауға мүмкіндік береді. Дереккөздер Қазақстан Республикасы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес агенттігінің, Ұлттық статистика бюросының статистикалық деректері, халықаралық ұйымдардың.

1. Rakhmetov, S.A. (2017). O khode implementatsii norm mezhdunarodnykh konventsii po voprosam bor’by s korruptsiyey v ugolovnoye zakonodatel’stvo Respubliki Kazakhstan. Vestnik Instituta zakonodatel’stva RK, 2(47), 103-109.

2. Seytkhozhin, B.U. (2014). Kvalifikatsiya korruptsionnykh prestupleniy: teoriya i praktika primeneniya. Karaganda. Izd-vo KEUK.

3. Raisov, U. Ye. (2010). Korruptsiya i yeye sotsial’nyye posledstviya: avtoref. dis.d-ra sotsiol. nauk U. Ye. Raisov, Almaty, 45.

4. Osnovy antikorruptsionnoy kul’tury: uchebnoye posobiye, pod obshchey redaktsiyey d.b.n., professora B. S. Abdrasilova (2016), Astana: Akademiya gosudarstvennogo upravleniya pri Prezidente Respubliki Kazakhstan, 176.

5. Navarrete, M.A. Theft of critical medical equipment surges in Latin America. Insight Crime URL: https://insightcrime.org/news/brief/theftmedical-supplies-latin-america/ (data accessed: 22.04. 2020).

6. Rohrlich, J. An Indiana hospital theft shows face masks and hand sanitizer are now sought as sought-after as drugs. Quartz. URL: https://qz.com/1846475/hospital-cleaner-accusedof-stealing-covid-19-masks-and-sanitizer/ (data accessed: 27.04.2020).

7. Covid-19: Thieves steal 6,000 masks from hospital in Japan. CNA. URL: https://www.channelnewsasia.com/news/asia/robberthieves-steal-6000-hygiene-masks-japancoronavirus-12446862 (data accessed: 18.02.2020).

8. O’Leary, N. Coronavirus: Criminals exploit medical supplies shortage with theft and fraud. Irish Times. URL: https://www.irishtimes.com/news/world/europe/coronavirus-criminalsexploit-medical-supplies-shortage-with-theft-andfraud-1.4212946 (data accessed: 26.03.2020).

9. 138 medikov zaderzhala policija za prodazhu lekarstv. Tengrinews. URL: https://tengrinews.kz/kazakhstan_news/138-medikovzaderjala-politsiya-za-prodaju-lekarstv-408801/ (data accessed: 20.07.2020).

10. V Nur-Sultane za vremya karantina vernuli v byudzhet 17 millionov dollarov ot korruptsionnykh prestupleniy. URL: https://www.occrp.org/ru/daily/12270-17-3 (data accessed: 05.05.2020).

11. Shpekbayev o korruptsii vo vremya pandemii: Obogashcheniye na gore svoyego naroda ravnosil’no predatel’stvu i ubiystvu. URL :https://informburo.kz/novosti/shpekbaev-o-korrupcii-vovremya-pandemii-obogashenie-na-gore-svoegonaroda-ravnosilno-predatelstvu-i-ubijstvu (data accessed: 05.04.2021).

12. Ajbolity s bol’shoj dorogi: neizlechimym bol’nym vrachi naznachajut bespoleznye lekarstva. Karavan. URL: https://www.caravan.kz/gazeta/ajjbolity-s-bolshojj-dorogi-neizlechimymbolnym-vrachi-naznachayut-bespoleznyelekarstva-529519/ (data accessed: 01.04.2019).

13. V Shymkente vrachej posadili za moshennichestvo: kazahstancy zaplatili im $300 000. Sputnik. URL: https://ru.sputnik.kz/health/20200916/14978452/V-Shymkentevrachey-posadili-za-moshennichestvokazakhstantsy-zaplatili-im-300-000.html (data accessed: 16.09.2020).

14. Italija priostanovit rejsy iz Bangladesh. Ria. URL: https://ria.ru/20200707/1574004853.html (data accessed: 07.07.2020).

15. Lozhnye diagnozy po koronavirusu vydavali laboratorii v VKO. Nurkz. URL: https://www.nur.kz/society/1881577-loznye-diagnozypo-koronavirusu-vydavali-laboratorii-v-vko/ (data accessed: 26.10.2020).

16. Bor’ba s koronavirusnoy infektsiyey, osnashcheniye meditsinskikh organizatsiy, zarplatnaya reforma v medsfere — razvitiye zdravookhraneniya Kazakhstana v 2020 godu. URL: https://primeminister.kz/ru/news/borbas-koronavirusnoy-infekciey-osnashcheniemedicinskih-organizaciy-zarplatnaya-reformav-medsfere-razvitie-zdravoohraneniyakazahstana-v-2020-godu-121545 (data accessed: 01.06.2021).

17. Transparency Kazakhstan. Monitoring corruption in Kazakhstan for 2020 pod red. Shiyan O.V., Kazakhstan, Almaty (2021), 65.

18. Kratkoye zaklyucheniye k otchetu pravitel’stva respubliki Kazakhstan ob ispolnenii respublikanskogo byudzheta za 2020 god. URL: https://www.gov.kz/memleket/entities/esep/documents/details/167917?lang=ru (data accessed: 02.06.2021).

19. Pochemu gosprogrammy v Kazakhstane ne rabotayut, i kak izmenit’ situatsiyu? URL: https://camonitor.kz/35066-pochemu-gosprogrammy-vkazahstane-ne-rabotayut-i-kak-izmenit-situaciyu.html (data accessed: 11.04.2021)