Киноиндустрия экономика саласы ретінде: өзекті мәселелер мен үрдістер

Бүгінгі таңда көптеген елдерде киноиндустрия экономиканың маңызды саласы болып табылады. Кино саласын зерттеуге деген ғылыми қызығушылық күн сайын арта түсуде. Себебі өндірістік және коммерциялық қызмет ұйымдарынан құралған кино индустриясы инвестициялаудың объектісі және табысты актив болып табылады. Мақала Қазақстанның экономикалық және әлеуметтік дамуындағы киноиндустрияның маңызын айқындауға бағытталған. Мақаланың мақсаты отандық киноиндустрияның ағымдағы хал-ахуалына талдау жасау арқылы саланың өзекті мәселелерін айқындау және даму үрдістерін талқылау болып табылады. Мақалада киноиндустрия саласының үш негізгі - экономикалық, әлеуметтік және идеологиялық қызметтерінің мәні сипатталады. Статистикалық және әлеуметтанулық деректерді қолдану әдісі арқылы отандық киноиндустрияның қазіргі жағдайына талдау жасалынды. Қазақстанның кино нарығының өзекті мәселелері, әлеуметтік-экономикалық ерекшеліктері, негізгі субъектілері талқыланды. Зерттеу нәтижесінде отандық кинобизнесте жекеменшік кинокомпаниялары басым екені айқындалды. Нарықта шетелдік киноиндустрия өнімдері басым екені олардың прокаттағы қаржылық түсімдерімен расталады. Отандық фильмдердің, соның ішінде ұлттық фильмдердің кино нарығындағы үлесін арттыру міндетінің өзектілігі арта түсуде. Сонымен қоса, мақалада ұлттық киноиндустрияның дамуына кедергі келтіруші проблемалық мәселелер мен жетілдіруге ықпал етуші факторлар ұсынылады. Бұл факторлардың қатарына кинематография саласындағы мемлекеттік басқаруды жетілдіру, отандық фильмдердің сапасының нақты параметрлерін белгілеу, қазақстандық фильмдердің қолжетімділігі қағидаттарын қамтамасыз ету жатқызылады.

1. Garnham, N. (2005). From cultural to creative industries: An analysis of the implications of the “creative industries” approach to arts and media policy making in the United Kingdom. International journal of cultural policy, 11(1), 15-29. https://doi.org/10.1080/10286630500067606

2. Malyshev, A. (2019). The film industry as a sector of “creative industries”: tasks of a diversified approach. Kreativnaja jekonomika, 13(7), 1401-1410. https://doi.org/10.18334/ce.13.7.40840 (In Russ.)

3. Lee, H. K. (2021). Supporting the cultural industries using venture capital: a policy experiment from South Korea. Cultural Trends, 1-21. https://doi.org/10.1080/09548963.2021.1926931

4. Belova, E.D. (2018). Territorial differences in the level of development of the film industry in the countries of the world. Vestnik Soskovskogo universiteta. Serija 5. Geografija, 1, 57-65. (In Russ.)

5. Ravid, S.A. (1999). Information, Blockbusters, and Stars: A Study of the Film Industry. The Journal of Business, 72 (4). 463–492. https://doi.org/10.1086/209624

6. McLuhan, M. (2003). Understanding media: human external extensions. Moscow, Canon- Press. (In Russ.)

7. Medel, A., & Gossel, B. (2015). Film Industry Clusters. Austral Comunicación, 4(1), 65-81.

8. Elberse, A., & Eliashberg, J. (2003). Demand and Supply Dynamics for Sequentially Released Products in International Markets: The Case of Motion Pictures. Marketing Science, 22 (3), 329-354. https://doi.org/10.1287/mksc.22.3.329.17740

9. Shevchenko, D. A. (2013). Film marketing: theory and practice of promotion. Prakticheskij marketing, 12 (202), 3-11. (In Russ.)

10. Alekseev, G., & Kolobova, Yu. (2014). Economic and legal aspects of cooperation and competition in the global film industry. Upravlencheskoe konsul’tirovanie, 12(72), 67-78. (In Russ.)

11. Kolobova, E.Yu. (2017). The system of state support for cinematography as a condition for the development of a market environment for cinema and entertainment services. Peterburgskij jekonomicheskij zhurnal, (3), 140-154. (In Russ.)

12. Aigazin, Zh., Esetov, E., Savetkanov, D., Shaker, M., Nurgozhina, A., & Isimbaeva, G. (2020). Economics of Kazakh cinema: what influences box office and film ratings. Nur-Sultan. (In Russ.)

13. Bureau of National Statistics (2021) [updated October 10, 2021; cited November 26, 2021]. Available: http://www.stat.gov.kz (In Russ.)

14. Мировая киноиндустрия в результате пандемии потеряла 7 миллиардов долларов (2021) [updated October 15, 2020; cited January 24, 2022]. Available: https://news.un.org/ru/story/2021/01/1394332 (In Russ.)

15. Акан Сатаев рассказал, сколько зарабатывают на кино в Казахстане (2018) [updated October 10, 2020; cited December 12, 2021]. Available: https://forbes.kz/life/hero/ahan_sataev_rasskazal_skolko_zarabatyivayut_na_kino_v_kazahstane/ (In Russ.)

16. Kalabikhina, E.A. (2017). Development of the world film business in the context of globalization (Doctoral dissertation, Mosk. gos. un-t im. MV Lomonosova). (In Russ.)

17. Pokorny, M., Miskell, P., & Sedgwick, J. (2019). Managing uncertainty in creative industries: film sequels and Hollywood’s profitability, 1988-2015. Competition and Change, 23(1), 23-46. https://doi.org/10.1177%2F1024529418797302

18. Simonton, K. (2009). Cinematic Success Criteria and Their Predictors: The Art and Business of the Film Industry. Psychology & Marketing, 26(5), 400-420. https://doi.org/10.1002/mar.20280