Қазақстан жастарының шет елге білімділік және еңбек көші-қонының экономикалық аспектілері мен факторлары

   Шетелде білім алу және жұмысқа орналасу үшін жастардың елден кетуі Қазақстан үшін ең өткір әлеуметтік-экономикалық проблемалардың бірі болып табылады. Білім берудегі халықаралық бәсекелестікті және елдегі еңбек нарығының жетілмегендігін ескере отырып, жақын арада жастардың эмиграциясын тоқтату
қиын міндет болып көрінеді.

   Зерттеудің мақсаты қазақстандық жастардың шет елге білімділік және еңбек көші-қонының экономикалық аспектілері мен факторларын анықтау және негіздеу болып табылады. Бүгінде Қазақстан жастары әлемнің барлық өңірлері мен елдеріне барады. Жастардың көші-қонының жағымды да, жағымсыз да аспектілері бар. Респонденттердің жекелеген санаттары үшін онлайн сауалнаманың 3 түрі әзірленді: 1) орта білім беру түлектері (27 сұрақ), 2) бакалавриат түлектері (27 сұрақ), 3) шетелде жұмыс істейтін және тұратын жастар (23 сұрақ). Деректерді талдау үшін SPSS бағдарламалық құралы пайдаланылды. Оң нәтижелерге жастардың біліктілігі мен білімін арттыру, өзін-өзі жүзеге асырудың жаңа мүмкіндіктерін зерттеу жатады. Алайда, жастардың білімділік және еңбек көші-қоны тұрақты немесе қайтарымсыз көші-қонға ауысуы өзекті мәселе болып табылады. Жүргізілген талдау бізге жастардың шетелге көші-қон қозғалысында айқындаушы ретінде зерделенетін және қаралатын «тартылыс-итерудің» басым факторларын анықтауға мүмкіндік берді. Жастардың көші-қон шешімдеріне әсер ететін тартымды және итермелейтін факторлардың үйлесуі өте күрделі және әртүрлі болуы мүмкін, алайда көп жағдайда көші-қонның экономикалық, әлеуметтік және демографиялық факторлары негізгі болып табылады.

1. Tokayev К. K. Unity of the people and systemic reforms are a solid foundation for the Nation’s prosperity / State of the Nation Address by President of the Republic of Kazakhstan Kassym-Jomart Tokayev [.akorda.]. Official website of the PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN; 2022 [updated September 01, 2021; cited February 20, 2022]. Available: https://astanatimes.com/2021/09/unity-of-the-people-and-systemic-reforms-are-a-solid-foundation-for-the-nations-prosperity/?ysclid=l50yigzmqm867791350

2. Jussibaliyeva A. K. (2021). Ekonomicheskiye aspekty i faktory obrazovatel’noy i trudovoy migratsii molodezhi Kazakhstana za rubezh. Monografiya. Nur-Sultan. IP «Pechatnyye resheniya»,104.

3. Heckert, J., Fabic, M. S. (2013). Improving data concerning women’s empowerment in Sub-Saharan Africa. Studies in Family Planning, 44 (3), 319–344. DOI:10.1111/j.1728-4465.2013.00360.x

4. Van Mol, C. (2016). Migration aspirations of European youth in times of crisis. Journal of Youth Studies, 19(10), 1303–1320. DOI:10.1080/13676261.2016.1166192

5. Browne, E. (2017). Evidence on education as a driver for migration. K4D Helpdesk Report, 1–23.

6. Mohamed, M. A., Abdul-Talib, A. N. (2020). Push–pull factors influencing international return migration intentions: a systematic literature review. Journal of Enterprising Communities, 14(2), 231–246. DOI:10.1108/JEC-01-2020-0004

7. “Kazakhstan zhastary - 2020” Ulttyk bayandamasy. National report “Youth of Kazakhstan - 2020”. “National report Youth of Kazakhstan - 2020” [https://repository.apa.kz/ ] Repository of the Academy of Public Administration; 2020. [cited 18 February 2022]. Available at: : //repository.apa.kz//123456789/412

8. Hayrapetyan E. М., Pokrovskaya N. N., Chernykh A. B. (2020). Sociological Analysis of Labor and Intellectual Migration of Young People in the Knowledge Economy. Sociology and Law, 2 (48), 27–37. DOI:10.35854/2219-6242-2020-2-27-37

9. Cyr, J. (2016). The Pitfalls and Promise of Focus Groups as a Data Collection Method. Sociological Methods and Research, 45 (2), 231–259. DOI:10.1177/0049124115570065

10. Muza, D. E., Skvortsov, D. A. (2017). Quantitative methods in the study of population migration. Journal of Historical, Political Science and International Studies, 1 (60), 40–50.

11. Jussibaliyeva A. K., al (2021). Migration: Aspects Foreign of Regulation. of Management, 20 (1).

12. Specialists of vital professions are leaving Kazakhstan: is it worth sounding the alarm? [www.caravan.kz ] Caravan. Analytics; 2022 [updated 23 September 2021; cited 18 February 2022]. Available at: https://www.caravan.kz/articles/iz-kazakhstana-uezzhayut-specialisty-zhiznenno-vazhnykh-professijj-stoit-li-bit-trevogu-774289/?ysclid=l50zsmmx1x96511462

13. A. K., D. M., D. B., I. (2021). factors, and of and migration youth Kazakhstan . The International Conference «of and : problems prospects», London, P. 53-60. DOI: 10.46299/ISG.2021.II.III

14. A. K., D. M., D. B (2021). Actual issues of labor migration of youth of Kazakhstan abroad. The International Conference « of and : problems prospects», London, 85-90. DOI: 10.46299/ISG.2021.II.III

15. Iontsev V. A. (1999). Mezhdunarodnaya migratsiya naseleniya: teoriya i istoriya izucheniya. Monografiya. Vypusk 3. / MGU im. M.V.Lomonosova. – M.: Dialog MGU, 95-97.

16. S. L. (1966) A of. Demography, 3 (1), 47-57.

17. Aruzhan, et . (2019). Regulation Labour-Resources the of Employment in : Experience Entrepreneurship. Journal Entrepreneurship, 22 (2).

18. Ivakhnyuk I. V. Development of migration theory in the context of globalization. Age of globalization. Magazine, 1 (15), 2015, P. 36-52.

19. Ryazantsev S. V., Tkachenko M. F. (2010). The world labor market and international migration: a textbook - M .: Economics, 303.

20. President Kassym-Jomart Tokayev took part in the fourth meeting of the National Council of Public Trust [akorda.]. .akorda.]. Official website of the PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN; 2022 [updated October 22, 2020; cited March 28, 2022]. Available: https://www.akorda.kz/ru/events/akorda_news/meetings_and_sittings/prezident-kasym-zhomart-tokaev-prinyal-uchastie-v-chetvertom-zasedanii-nacionalnogo-soveta-obshchestvennogo-doveriya

21. Nasimova G., Kaplan S., Smagulov K., Kartashov K., (2020) Reasons for and factors in educational migration from Kazakhstan. Central Asia and the Caucasus, 23 (3). 137-146. URL: https://www.kaznu.kz/content/files/pages/folder1808/REASONS%20FOR%20AND%20FACTORS.pdf.

22. External youth migration in the countries of Central Asia: risk analysis and minimization of Negative consequences [Electronic resource] IOM. Subregional Coordinating Office in Central Asia, Republic of Kazakhstan; 2019. [cited: 02/23/2022] Avaliable at: https://publications.iom.int/system/files/pdf/external_youth_migration_ru.pdf