Экономикалық өсудің макроэкономикалық, саяси және институционалдық факторлары

   Ауқымды теориялық және эмпирикалық әдебиеттерде экономикалық дамуға әр түрлі экономикалық, саяси, институционалдық, әлеуметтік және басқа факторлар қалай әсер ететіні талқыланады. Макроэкономикалық өсудің классикалық теориясы кедейленген мемлекеттер «қуып жету әсері» деп аталатындықтан бай мемлекеттерге қарағанда жоғары экономикалық өсу қарқынына ие болуы керек деп тұжырымдайды. Олсонның «институционалдық склероз» тұжырымдамасы мүдделі топтар күшті елдерде экономикалық көрсеткіштер нашар екенін дәлелдейді. Кейбір ғалымдар экономикалық өсім «институционалдық үйлесімділікке» сүйенеді, осылайша елдегі бір институт екіншісінің тиімділігін арттырады. Бұл зерттеуде регрессиялық талдауды қолдана отырып, біз 2001-2018 жылдар аралығында 187 елдің экономикалық өсуіне әр түрлі факторлардың әсерін бағалаймыз. Біздің нәтижелеріміз Олсонның кейбір елдердің экономикалық құлдырауына мүдделер тобы әсер етті деген уәжін толықтай қолдамайды. Біздің эконометрикалық нәтижелер мемлекеттік басқарудың тиімділігі мен мемлекеттік саясаттың сапасының маңыздылығын қолдамайды. Сонымен қатар, біздің талдаудың ең сенімді нәтижесі – бұл елдің бастапқы экономикалық даму деңгейі мен оның кейінгі орта және ұзақ мерзімді экономикалық өсімі арасындағы статистикалық маңызды теріс байланыс. Бұл зерттеудің бар әдебиеттерге қосқан үлесі келесі талдауда жатыр: Олсонның «институционалдық склерозының» соңғы екі онжылдықтағы экономикалық дамуға әсерін тексеру; өзара әрекеттесетін айнымалылардың біріккен әсерін бағалау, бұл екі теорияның да – «мүдделік топтар» және «капитализм сорттары» болжамдарын түсіндіреді; экономикалық өсудің бір көп өлшемді моделінде саяси факторлармен қатар әртүрлі макроэкономикалық және әлеуметтік факторларды есепке алу.

1. Olson, M. (1982). The rise and decline of nations: Economic growth, stagflation, and social rigidities. Yale University Press. http://site.ebrary.com/id/10579302

2. Hall, P. A., & Soskice, D. (2003). Varieties of Capitalism and Institutional Change: A Response to Three Critics. Comparative European Politics, 1 (2), 241–250. https://doi.org/10.1057/palgrave.cep.6110010

3. Olson, M. (2012). The logic of collective action [1965]. Contemporary Sociological Theory, 124.

4. Leibenstein, H. (1980). Inflation, Income Distribution, and X-efficiency Theory: A Study Prepared for the International Labour Office Within the Framework of the World Employment Programme. Croom Helm.

5. Choi, K. (1983). A statistical test of Olson’s model. The political economy of growth, 57-78.

6. Coates, D., Heckelman, J. C., & Wilson, B. (2011). Special-interest groups and growth. Public Choice, 147 (3), 439-457.

7. Goldsmith, A. A. (1986). Democracy, political stability, and economic growth in developing countries: some evidence on Olson’s theory of distributional coalitions. Comparative Political Studies, 18 (4), 517-531. https://doi.org/10.1177/0010414086018004005

8. Murrell, P. (1983). The comparative structure of the growth of the West German and British manufacturing industries. The Political Economy of Growth, 109-31.

9. Vedder, R., & Gallaway, L. (1986). Rentseeking, distributional coalitions, taxes, relative prices and economic growth. Public Choice, 51 (1), 93-100. https://doi.org/10.1007/BF00141689

10. Wallis, J. J., & Oates, W. E. (2007). Does economic sclerosis set in with age. An Empirical. https://doi.org/10.1111/j.1467-6435.1988.tb01262.x

11. Lehner, F. (1983). Pressure politics and economic growth: Olson’s theory and the Swiss experience. The political economy of growth, 203, 214.

12. Hall, P. A., & Soskice, D. (2001). An introduction to varieties of capitalism. op. cit, 21-27. https://oxford.universitypressscholarship.com/view/10.1093/0199247757.001.0001/acprof-9780199247752

13. Albert, M., & Haviland, P. (1997). Capitalism againts Capitalism. London: Whurr Publishers.

14. Rueda, D., & Pontusson, J. (2000). Wage inequality and varieties of capitalism. World politics, 52 (3), 350-383. https://doi.org/10.1017/S0043887100016579

15. Hall, P. A., & Gingerich, D. W. (2009). Varieties of capitalism and institutional complementarities in the political economy: An empirical analysis. British journal of political science, 39 (3), 449-482.

16. Baumol, W. J., Litan, R. E., & Schramm, C. J. (2007). Good capitalism, bad capitalism, and the economics of growth and prosperity. Yale University Press.

17. Solow, R. M. (1956). A contribution to the theory of economic growth. The quarterly journal of economics, 70 (1), 65-94. https://doi.org/10.2307/1884513

18. Barro, R. J. (1991). Economic growth in a cross section of countries. The quarterly journal of economics, 106 (2), 407-443. https://doi.org/10.2307/2937943

19. Blomberg, S. B., Hess, G. D., & Orphanides, A. (2004). The macroeconomic consequences of terrorism. Journal of monetary economics, 51(5), 1007-1032. https://doi.org/10.1016/j.jmoneco.2004.04.001

20. Acemoglu, D., Robinson, J. A., & Woren, D. (2012). Why nations fail: The origins of power, prosperity and poverty (Vol. 4). New York: Crown Publishers.

21. Hanushek, E. A., & Woessmann, L. (2012). Do better schools lead to more growth? Cognitive skills, economic outcomes, and causation. Journal of economic growth, 17 (4), 267-321. https://doi.org/10.1007/s10887-012-9081-x

22. Alesina, A., Harnoss, J., & Rapoport, H. (2016). Birthplace diversity and economic prosperity. Journal of Economic Growth, 21 (2), 101-138. https://doi.org/10.3386/w18699

23. Kondratieff, N. D. (1979). The long waves in economic life. Review (Fernand Braudel Center), 519-562.

24. Rye, C. D., & Jackson, T. (2020). Using critical slowing down indicators to understand economic growth rate variability and secular stagnation. Scientific reports, 10 (1), 1-11. https://doi.org/10.1038/s41598-020-66996-6

25. Kenworthy, L. (2006). Institutional coherence and macroeconomic performance. Socio-Economic Review, 4 (1), 69-91. https://doi.org/10.1093/SER/mwj032

26. Sanchez-Cuenca, I. (2009). Revolutionary dreams and terrorist violence in the developed world: Explaining country variation. Journal of Peace Research, 46 (5), 687-706. https://doi.org/10.1177/0022343309336707

27. Schneider, B. R. (2009). Hierarchical market economies and varieties of capitalism in Latin America. Journal of Latin American Studies, 41 (3), 553-575. https://doi.org/10.1017/S0022216X09990186

28. Schneider, M. R., & Paunescu, M. (2012). Changing varieties of capitalism and revealed comparative advantages from 1990 to 2005: A test of the Hall and Soskice claims. Socio-economic review, 10 (4), 731-753. https://doi.org/10.1093/ser/mwr038

29. Barro, R. J., Sala-i-Martin, X., Blanchard, O. J., & Hall, R. E. (1991). Convergence across states and regions. Brookings papers on economic activity, 107-182. https://doi.org/10.2307/2937943