Қазақстандағы акция бағасы мен валюта бағамының байланысы

   Халықаралық қаржы нарықтары арасындағы капитал ағындарының ұлғаюы нәтижесінде қор нарықтары мен айырбас бағамдары арасында тығыз өзара байланыс пайда болды. Акциялардың табыстылығы мен айырбас бағамдарының арасындағы өзара байланыс, экономикасы капитал қозғалысына өте сезімтал Қазақстан сияқты дамушы елдер үшін ерекше қызықты. Айырбастау бағамдары мен акциялар бағалары арасындағы өзара байланысты түсіну жаһандық қаржы жүйесінің өзгеруі жағдайында саясаткерлер мен инвесторлар үшін маңызды. Бұл қатынасты білу менеджерге тәуекелдерді тиімді басқаруға мүмкіндік береді, екінші жағынан, инвесторлар оны болашақ үдестерді болжау үшін пайдаланады. Алайда, экономикалық және қаржылық саясатты анықтайтын адамдар мен реттеуші органдар тиісті саясатты жасау үшін валюта бағамдары мен қор нарықтары сияқты активтердің бағалары арасындағы байланысты білуі керек.

   Осы зерттеудің мақсаты Қазақстандағы акциялар бағалары мен айырбас бағамдары арасындағы өзара байланысты зерттеу болып табылады. Айнымалылар арасындағы байланыс Йохансен коинтеграциялық тестімен және VECM моделімен талданды. Талдау нәтижелері бойынша айнымалылар арасындағы ұзақ мерзімді қарым-қатынастың бар екендігі дәлелденді. Себеп-салдарлық байланысқа тест нәтижелеріне сәйкес, айырбас бағамы Қазақстандағы акциялар бағасының өсуінің негізгі себебі болып табылады. Акциялар бағасы мен валюта бағамдары арасында себеп-салдарлық байланыс жоқ. Зерттеу нәтижелері қор нарығының инвесторлары үшін де, валюта нарығындағы инвесторлар үшін де инвестициялық шешімдер қабылдау үшін өте маңызды болып табылады.

1. Kutty, P. K., Woods, C. W., Sena, A. C., Benoit, S. R., Naggie, S., Frederick, J., & McDonald, L. C. (2010). Risk Factors for and Estimated Incidence of Community-associated Clostridium difficile Infection, North Carolina, USA1. Emerging infectious diseases, 16 (2), 198.

2. Lim, H. K., Ghazali, S. M., Kee, C. C., Lim, K. K., Chan, Y. Y., Teh, H. C., & Salleh, S. (2013). Epidemiology of smoking among Malaysian adult males: prevalence and associated factors. BMC public health, 13 (1), 1-10.

3. Branson, W. H. (1983). A model of exchange-rate determination with policy reaction: evidence from monthly data. Working Paper No. 1135 National Bureau of Economic Research 1050 Massachusetts Avenue Cambridge MA 02138

4. Jorion, P. (1990). The exchange-rate exposure of US multinationals. Journal of business, 331-345.

5. Wu, Y. (2000). Stock prices and exchange rates in VEC model – The case of Singapore in the 1990s. Journal of Economics and Finance, 24 (3), 260-274. https://doi.org/10.1007/BF02752607

6. Obben, J., Pech, A., & Shakur, S. (2006). Analysis of the relationship between the share market performance and exchange rates in New Zealand: A cointegrating VAR approach. New Zealand Economic Papers, 40 (2), 147-180. https://doi.org/10.1080/00779954.2006.9558559

7. Tian, G. G., & Ma, S. (2010). The relationship between stock returns and the foreign exchange rate: the ARDL approach. Journal of the Asia Pacific economy, 15 (4), 490-508. https://doi.org/10.1080/13547860.2010.516171

8. Franck, P., & Young, A. (1972). Stock price reaction of multinational firms to exchange realignments. Financial Management, 66-73.

9. Agarwal, R., (1981). Exchange rate and stock prices: A study of US capital markets under floating exchange rate. Akron Business and Economics Review, 12 (2), 7-12.

10. Ajayi, R. A., Friedman, J., & Mehdian, S. M. (1998). On the relationship between stock returns and exchange rates: tests of Granger causality. Global finance journal, 9 (2), 241-251.

11. Lean, H. H., Narayan, P., & Smyth, R. (2011). Exchange rate and stock price interaction in major Asian markets: Evidence for individual countries and panels allowing for structural breaks. The Singapore Economic Review, 56 (02), 255-277. https://doi.org/10.1142/S0217590811004250

12. Tsai, S. L., & Chang, T. (2018). The comovement between money and economic growth in 15 Asia-pacific countries: wavelet coherency analysis in time-frequency domain. Romanian Journal of Economic Forecasting, 21 (2), 63-79.

13. J Delgado, F., Fernandez-Rodrıguez, E., & Martınez-Arias, A. (2018). Corporation effective tax rates and company size: evidence from Germany. Economic research-Ekonomska istraživanja, 31 (1), 2081-2099. https://doi.org/10.1080/1331677X.2018.1543056

14. Akbary, P., Ghiasi, M., Pourkheranjani, M. R. R., Alipour, H., & Ghadimi, N. (2019). Extracting appropriate nodal marginal prices for all types of committed reserve. Computational Economics, 53 (1), 1-26. https://doi.org/10.1007/s10614-017-9716-2

15. Kumar, M. A., Gopalsamy, D. S., Shanmuganathan, S., Ganesan, S., & Kumar, K. S. (2021). India’s Foreign Trade Performance of Agricultural Products in Maldives. International Research Journal of Modernization in Engineering Technology and Science, 3 (04), 1923-1930.

16. Nguyen, C. C., & Bhatti, M. I. (2012). Copula model dependency between oil prices and stock markets: Evidence from China and Vietnam. Journal of International Financial Markets, Institutions and Money, 22 (4), 758-773.

17. Kazakhstan’s macroeconomic outlook and investment opportunities in digitalization. Samruk-Kazyna (2017). [updated December 20, 2021; cited January 22, 2022]. Available: https://sk.kz/upload/iblock/8cf/8cfb61b17ebafd2d17fca42f8024867f.pdf

18. Annual report. National Bank, (2021) [updated December 12, 2021; cited February 02, 2022]. Available: https://kase.kz/files/emitters/HSBK/hsbkp_2020_eng.pdf

19. Johansen, S. (1988). Statistical analysis of cointegration vectors. Journal of economic dynamics and control, 12 (2-3), 231-254. https://doi.org/10.1016/0165-1889(88)90041-3

20. Syzdykova, A. (2020). Doğrudan yabancı yatırımlar ve ekonomik büyüme ilişkisi: geçiş ülkeleri için panel veri analizi. Journal of Research in Economics, 4 (1), 78-90.