Алматы облысының ауылдық аумақтары кедейлігінің әлеуметтік- экономикалық факторлары және оларды реттеу перспективалары

Мақалада Алматы облысының ауылдық жерлеріндегі кедейшіліктің қарқындылығы мен тереңдігінің динамикасына әсер ететін негізгі факторлар, жұмыспен қамтуды қамтамасыз ету және ауыл тұрғындарының кірістерін теңестіру бойынша ұсыныстар ашылған. Кіріспеде зерттеу мақсаты берілген: Алматы облысының ауылдық жерлеріндегі кедейшіліктің әлеуметтік-экономикалық факторларын талдау және оларды реттеу. Сондай-ақ Алматы облысының ерекшеліктері мен мәселенің өзектілігін көрсетеді. Әдебиеттер шолуында Алматы облысының ауылдық жерлеріндегі кедейшілік проблемасы бойынша заманауи зерттеулерге талдау, урбанизация жағдайында оны шешудің соңғы ғылыми тәсілдері және дәстүрлі бизнес үлгілерінің өзгеруі қарастырылған. Әдістер мен материалдар талдау, синтез және арнайы экономикалық және әлеуметтік- статистикалық әдістерді қолдануға негізделген зерттеу әдістемесінің сипаттамаларын сипаттайды. Экономикалық және статистикалық талдауды, салыстырмалы бағалау әдісін қолдану негізделген. Зерттеу нәтижелері Алматы облысы бойынша даму схемасының тиімділігі мен тәуекелдерін, сондай-ақ урбанизация, бюджеттік қаржыландыру схемаларын қайта бөлу, ішкі көші-қон процестері сияқты факторлардың кедейшіліктің тереңдігі мен ауырлығына әсерін талдау нәтижелерін көрсетеді. Талқылау барысында Алматы облысы аумақтарының диспропорциясы және олардың кедейшіліктің тереңдігі мен ауырлығының жоғарылау тәуекелдері негізделді. Бұл үшін ауылдық елді мекендердің көлік, сауда және өндірістік инфрақұрылымын нығайту бойынша мемлекеттік саясат қажет. Қорытынды ұсыныстарды сипаттайды; күйзеліске ұшыраған ауылдық елді мекендерді сауда-өндірістік инфрақұрылымға біріктіру, жүйе құраушы кәсіпорындарды қолдау.

1. Akimat of the Ili district (2020). Program for the development of the territories of the Ili district for 2021-2025. Otegen batyr.

2. Asylbayeva, K. B. (2017). Formation of a mechanism for reducing disproportions in the socioeconomic development of the regions of the Republic of Kazakhstan / dis. Doctor of Economics. Nur-Sultan.

3. Bureau of National Statistics (2022). [updated October 10, 2021; cited June 16, 2022]. Available: http://www.stat.gov.kz

4. Charron-Chénier, R. (2018). Spending Bundles: Incorporating Household Expenditures in the Sociology of Consumption. Socius, 4, 2378023117752834. https://doi.org/10.1177/2378023117752834

5. Economic Commission for Europe. United Nations (2017). Poverty Measurement Guide. New York and Geneva.

6. Eika, L., Mogstad, M., & Vestad, O. L. (2020). What can we learn about household consumption expenditure from data on income and assets?. Journal of Public Economics, 189, 104163. https://doi.org/10.1016/j.jpubeco.2020.104163

7. Esentugelov, A. E., & Ezhenova, K. (2007). The economy of independent Kazakhstan: the history of market reforms. CIMEK. Almaty.

8. Hermannsson, K., McGregor, P. G., & Swales, J. K. (2018). Students’ consumption expenditures in economic impact studies: assumptions revisited in an input–output approach for Scotland. Regional Studies, Regional Science, 5(1), 57-77. https://doi.org/10.1080/21681376.2018.1428499

9. Kozhabaeva, S. A., Mukan, B. G., & Yelshibayev, R. K. (2021) Human Development in Kazakhstan: Problems and Methods of Analysis. Economics: the strategy and practice, 16(4), 174-187. https://doi.org/10.51176/1997-9967-2021-4-174-187 (In Russ).

10. Legal information systemof Regulatory Legal Actsof the Republic of Kazakhstan (2022). [updated January 20, 2022; cited April 30, 2022]. Available: https://adilet.zan.kz/

11. Mussayeva, D.M., Alibekova, G.Z., Tunc, M., & Dabylova, M. I. (2021). Аnаlysis of Potеntiаl, Struсturе, Dynаmiсs of Dеvеlopmеnt of Kаzаkhstаn’s Sсiеnсе. Economics: the strategy and practice. 16(3), 81-93. https://doi.org/10.51176/1997-9967-2021-3-81-93

12. Nurlanova, N.K., Brimbetova, N. Zh., & Turkeeva, K.A. (2020). The economy of border regions: problems and development prospects (on the example of the Almaty region of Kazakhstan). Monograph, Institute of Economics CS MES RK, Almaty.

13. Nurlanova, N.K., Tleuberdinova, A., & Saparbek, N. (2022). The Main Factors and Trends of Urbanization in Kazakhstan: Analysis and Recommendations. Economics: the strategy and practice, 17(1), 62-79, https://doi.org/10.51176/1997-9967-2022-1-62-79.

14. Proposals of the Institute of Economics CS MES RK, reflected in the Address of the Head of State Kassym-Jomart Tokayev to the people of Kazakhstan “Kazakhstan in the new reality: time for action”, (2020). Available: 2020_09_03_Predlozheniya-IE-KN-MON-RK.pdf (ieconom.kz)

15. Satybaldin A.A., Dnishev F.M., Nurlanova N.K. (2016) Assessment of the prerequisites for the transition of the economy of Kazakhstan to the principles of inclusive development and “smart” specialization. Monograph, Institute of Economics CS MES RK, Almaty.

16. Xiao, Y., Song, Y., & Wu, X. (2018). How far has China’s urbanization gone? Sustainability, 10(8), 2953. https://doi.org/10.3390/su10082953

17. World Bank. East Asia and Pacific Cities: Expanding Opportunities for the Urban Poor, (2018). [updated October 10, 2021; cited December 13, 2022]. Available: https://www.worldbank.org/en/region/eap/publication/east-asia-and-pacific-cities-expandingopportunities-for-the-urban-poor