Басқару құралдарын пайдалана отырып, белгісіздік жағдайында басқару шешімдерін қабылдау

Басқару шешімі үш маңызды функцияны орындайды: бағыттаушы, ұйымдастырушы және ынталандырушы. Университет әлеуетінің артуы көбінесе басқару процестеріне және білім беру ұйымы ұжымының қызметінде қабылданған басқару шешімдерінің тиімділігіне байланысты екені анық. Дегенмен, тәжірибе көрсеткендей, қазіргі заманғы жағдайларда, отандық көшбасшылардың көпшілігі басқарушылық шешімдерді әзірлеу және қабылдау теориясымен таныс емес. Зерттеудің негізгі мақсаты – университеттегі басқарушылық шешімдерді қабылдау үдерісінің негізгі тәсілдерін талдау. Күтілетін нәтижелер теориялық тәсілдерді зерттеуге және бақылау құралдарын пайдалану мүмкіндігін анықтауға байланысты. Зерттеу сауалнама арқылы жиналған алғашқы деректер негізінде жүргізілді. Респонденттерге сауалнама Алматы Менеджмент Университетінің оқытушылар құрамы арасында жүргізілді. Мәселені шешу үшін классикалық Парето диаграммасы құралы және қазіргі заманғы ағаш диаграммасы құралы пайдаланылды, олар әртүрлі нәтижелерді көрсетті. Зерттеу барысында гипотезалар алға тартылды, олардың кейбіреулері практикалық растауды таппады. Нәтижелер Қазақстанның барлық университеттерінде басқарушылық шешімдерді қабылдау процесінің стандартты алгоритмі жоқ екенін көрсетті. Алынған шешім қабылдау алгоритмі идеалды емес және жаппай іске асыру кезінде білім беру ұйымдарының персоналды басқаруындағы тәуекелдердің артуына әкеледі. Дегенмен, бақылауды құру әдісін басқа университеттер де қолдана алады, өйткені авторлар қарастырған негізгі және жаңа бақылау әдістерінің схемасы айтарлықтай икемді. 

1. Atilgan, D., & Kaplan, T. (2022). Investigation of the relationship among crisis management, decision-making and self-confidence based on sport managers in Turkey. Spor Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7(1), 49-67. https://doi.org/10.25307/jssr.997060

2. Alvarez, P. A., Ishizaka, A., & Martinez, L. (2021). Multiple-criteria decision-making sorting methods: A survey. Expert Systems with Applications, 183, 115368. https://doi.org/10.1016/j.eswa.2021.115368

3. Baldin, K., Utkin, V., & Vorobyov, S. (2022). Management decisions [Upravlencheskie resheniya]. Liters. (In Russ.)

4. Bhardwaj, N., & Sharma, P. (2021). An advanced uncertainty measure using fuzzy soft sets: Application to decision-making problems. Big Data Mining and Analytics, 4(2), 94-103. https://doi.org/10.26599/BDMA.2020.9020020

5. Boyd, D., Grossman, P., Ing, M., Lankford, H., Loeb, S., & Wyckoff, J. (2011). The influence of school administrators on teacher retention decisions. American educational research journal, 48(2), 303-333. https://doi.org/10.3102/0002831210380788

6. Demin, G. A. (2020). Management decisions [Upravlencheskie resheniya]. Perm. (In Russ.)

7. Imai, M. (2004). Kaizen: the key to success of Japanese companies. M.: Alpina Business Books.

8. Ivanov, D., Sokolov, B., Serova, E., & Yusupov, R. (2020). Combined approach to the complex objects control and stability analysis of management decisions. International Journal of Risk Assessment and Management, 23(1), 106-118.

9. Herbert, S. (1978). Rationality as Process and as Product of Thought. American Economic Review, 68(2), 1-16.

10. Kiker, G. A., Bridges, T. S., Varghese, A., Seager, T. P., & Linkov, I. (2005). Application of multicriteria decision analysis in environmental decision making. Integrated environmental assessment and management: An international journal, 1(2), 95-108. https://doi.org/10.1897/IEAM_2004a-015.1

11. Mizuno, S., & Bodek, N. (2020). Management for quality improvement: The seven new QC tools. Productivity press.

12. Mpanga, I. K., & Idowu, O. J. (2021). A Decade of Irrigation Water use trends in Southwestern USA: The Role of Irrigation Technology, Best Management Practices, and Outreach Education Programs. Agricultural Water Management, 243, 106438. https://doi.org/10.1016/j.agwat.2020.106438

13. Pelissari, R., Oliveira, M. C., Abackerli, A. J., Ben-Amor, S., & Assumpção, M. R. P. (2021). Techniques to model uncertain input data of multicriteria decision-making problems: a literature review. International Transactions in Operational Research, 28(2), 523-559. https://doi.org/10.1111/itor.12598

14. Peters, T., & Waterman, R. (1986). In search of effective management [V poiskah effektivnogo upravleniya]. Moscow: Progress. (In Russ.)

15. Plunkett, L., & Hale, G. (1984). Plunkett Lorne. Development and adoption of managerial decisions: Anticipatory management [Vyrabotka i prinyatie upravlencheskih reshenij: Operezhdayushchee upravlenie]. The proactive manager: Proactive management: Abbr. (In Russ.)

16. Postnikov, V. M. (2020). Analysis of approaches to the formation of an expert group focused on the preparation and adoption of managerial decisions. Science and education [Nauka i obrazovanie], (5), 333. (In Russ.)

17. Pratt, M., Margaritis, D., & Coy, D. (1999). Developing a research culture in a university faculty. Journal of higher education policy and management, 21(1), 43-55. https://doi.org/10.1080/1360080990210104

18. Putra, R., & Ali, H. (2022). Organizational behavior determination and decision making: analysis of skills, motivation and communication (literature review of human resource management). Dinasti International Journal of Digital Business Management, 3(3), 420-431. https://doi.org/10.31933/dijdbm.v3i3.1168

19. Pietronudo, M. C., Croidieu, G., & Schiavone, F. (2022). A solution looking for problems? A systematic literature review of the rationalizing influence of artificial intelligence on decision-making in innovation management. Technological Forecasting and Social Change, 182, 121828. https://doi.org/10.1016/j.techfore.2022.121828

20. Quinlan, J. R. (1986). Induction of decision trees. Machine learning, 1(1), 81-106. https://doi.org/10.1007/BF00116251

21. Simon, H. A. (1997). Models of bounded rationality: Empirically grounded economic reason. MIT press.

22. Tebekin, A. (2022). Methods of making managerial decisions [Metody prinyatiya upravlencheskih reshenij. Uchebnik dlya akademicheskogo bakalavriata]. Textbook for academic baccalaureate. Litres. (In Russ.)

23. Thomran, M., Beshada, T., Alshebami, A. S., Alzain, E., Ahmed, S., & Hamed, M. (2021). Factors influencing management decisions of manufacturing companies in Ethiopia. SMART Journal of Business Management Studies, 17(2), 86-93.

24. Treffers, A. (2012). Three dimensions: A model of goal and theory description in mathematics instruction—The Wiskobas Project. Springer Science & Business Media.

25. Van den Groenendaal, S. M. E., Freese, C., Poell, R. F., & Kooij, D. T. (2022). Inclusive human resource management in freelancers’ employment relationships: The role of organizational needs and freelancers’ psychological contracts. Human Resource Management Journal, 33, 224-240. https://doi.org/10.1111/1748-8583.12432

26. Von Neumann, D., & Morgenstern, O. (1970). Game theory and economic behavior [Teoriya igr i ekonomicheskoe povedenie]. The science. (In Russ.)

27. Vorobieva, D. A. (2017). Management decision-making methods: a short course of lectures for [Metody prinyatiya upravlencheskih reshenij: kratkij kurs lekcij dlya]. Saratov: Saratov State Agrarian University. (In Russ.)

28. Zvonarev, S. V. (2019). Fundamentals of mathematical modeling: a tutorial [Osnovy matematicheskogo modelirovaniya: uchebnik]. Yekaterinburg: Ural University Press. (In Russ.)