ЭКОНОМИЧЕСКИЙ АСПЕКТ ПРОБЛЕМЫ УТИЛИЗАЦИИ ОТХОДОВ И РЕЦИКЛИНГА В КАЗАХСТАНЕ

Аннотация

Аталған мақалада Қазақстандағы қалдықтарды жою мен қайта өңдеу мәселелері қарастырылған. Урбанизацияның динамикалық үдерісі, халық санының өсімі, тауарлар мен қызметтерді тұтынудың артуы қарама-қайшы әлеуметтік-экономикалық салдарға ие. Қазақстан Республикасы әлемдік экономикалық және экологиялық жүйенің бөлігі болғандықтан, барлық маңызды экологиялық көрсеткіштер бойынша табиғи ресурстар мен қоршаған орта жағдайының нашарлауы мәселесімен бетпе-бет келді: атмосфераға зиянды заттардың бөлінуі, қалдықтарды төгу бойынша ашық полигондар, топырақтың органикалық емес қатты қалдықтармен ластануы және т.б. Авторлар қазіргі жағдайда сұрақты «Қанша қалды шығарылды?-деп емес, оның қандай көлемі қайта өңдеуге және қандай көлемі көмуге кетті?» деп қою керектігін атап көрсетеді. Қалдықтарды жою мен жасылдандырудағы заманауи келістер 3R жүйесіне негізделеді: Reduce - қысқарту; Reuse - қайта пайдалану; Recycle - қайта өңдеу. Авторлармен Қазақстандағы қалдықтарды жою жағдайына экономикалық талдау жасалды, екінші ретті шикізат пен қайта өңдеу нарығына тән негізгі мәселелер анықталды. Қалдықтарды жою мен қайта өңдеу мәселелерін шешу әдістерінің ішінде келесілер ұсынылады: шығарылған және нарықта сатылған өнімді пайдаланудан кейінгі қалдықты жою мен қайта өңдеуге өндірушінің кеңейтілген жауапкершілігін (ӨКЖ) енгізу. Тұрғындар үшін қалдықты бөліп жинау жүйесінің мақсаты мен міндеттері туралы білім беру жобаларын, мемлекеттік қаржыландыру механизмін, қалдықтарды жою мен қайта өңдеу бойынша арнайы кәсіпорындар үшін заңнамалық қолдауды, қалдықтарды пайдаланумен жасалған өнімдерге сұранысты ынталандыруға мүмкіндік беретін «жасыл» сатып алулар механизмін және т.б. әзірлеу және енгізу.