Жеңіл өнеркәсіп кәсіпорындарының еңбек өнімділігіне сапа менеджменті жүйесінің әсері туралы маркетингтік зерттеулер

Соңғы жылдары әлемде ИСО 9001 сериялы халықаралық стандартқа сәйкес сапа менеджменті жүйесін енгізген ұйымдар саны айтарлықтай өсті, алайда сапа менеджменті жүйесінің кәсіпорынның өнімділігіне әсері жеткілікті дәрежеде зерттелген жоқ. Еңбек өнімділігін арттыру мәселесі Қазақстан экономикасы үшін өткір мәселелердің бірі болып қала бермек.Бұл зерттеудің мақсаты - Алматыдағы жеңіл өнеркәсіп кәсіпорындарының еңбек өнімділігіне сапа менеджменті жүйесінің әсер ету дәрежесін анықтау. Мақалада Қазақстан Республикасының жеңіл өнеркәсіп кәсіпорындарының 1985 - 2020 жылдар аралығындағы негізгі экономикалық көрсеткіштері талданған. Маркетингтік зерттеулер статистикалық және салыстырмалы талдау әдістерін қолдана отырып, сараптамалық сауалнама негізінде жүргізілді. Зерттеу құралының сенімділігі анализі альфа-Кронбах коэффициентін қолдану арқылы жүргізілді. Барлық өлшеулер мен сынақтар Smart PLS 3 және SPSS 23 бағдарламаларында өткізілді.Жеңіл өнеркәсіптегі еңбек өнімділігіне әсер ететін факторлар анықталды. Оларға сапа менеджменті жүйесі, экономикалық өсу қарқыны, инфляция деңгейі, несие бойынша пайыздық мөлшерлеме, валюта бағамы, демографиялық өсу қарқыны, өндірістің техникалық және технологиялық жағдайы, кәсіпорынның мақсаттары, ынтымақтастық, дағдылар, жұмыс тәжірибесі кіреді.Маркетингтік зерттеулердің нәтижелері сапа менеджменті жүйесі Алматы қаласындағы жеңіл өнеркәсіп кәсіпорындарының еңбек өнімділігіне оң әсер етеді деген қорытынды жасауға мүмкіндік береді. Сапа менеджменті жүйесін енгізу кезінде ақаулар саны азаяды. Сапа менеджменті жүйесінің еңбек өнімділігіне әсері сарапшылармен расталады.

сапа менеджменті жүйесі (СМЖ), еңбек өнімділігі, жеңіл өнеркәсіп, сауалнама, өнім сапасы, система менеджмента качества (СМК), производительность труда, легкая промышленность, опрос, качество продукции

1. Yusof, N.J.M., Hayes, S., Sabir, T. and McLoughlin, J. (2014). «Quality Management in the Malaysian Garment Industry: Empirical Evidence from the Pilot Survey.» In making an impact with research. Proceedings of 7th Annual Manchester Metropolitan University Postgraduate Research Conference, 4th November 2014. Manchester: Manchester Metropolitan University Business School, pp.57.

2. Dolgov D.I. (2009). Quality management of engineering products (on the example of carriage products: abstract of thesis. Candidate of Economic Sciences / D.I. Dolgov. - Kazan, - 24 p. (in Russ.)

3. Gerasimov B. N. (2012). Quality management: textbook. allowance / B. N. Gerasimov, Yu. V. Churikov. - M.: INFRA-M, 304 p. (in Russ.)

4. Kane M. M.(2009). Systems, methods and tools of quality management: textbook. / M. M. Kane, B.V. Ivanov, V.N. Koreshkov, A.G. Shkhirtladze; under the editorship of M. M. Cane. - SPb. : Peter, 560 s.

5. ST RK ISO 9000-2017 “Basic Provisions and Dictionary”

6. Chiarini A.( 2011). Integrating lean thinking into ISO 9001: a first guideline // International Journal of Lean Six Sigma, 2(2), 96-117.

7. Solov’ev V.(2018). Produktivnye vzaimootnoshenija v kollektive, kak faktor kachestvennogo menedzhmenta // Novosti Gosstandarta.,1,19-2. (in Russ.)

8. Ankur Goyal , Rajat Agrawal, C.R. Saha (2019). Quality management for sustainable manufacturing: Moving from number to impact of defects // Journal of Cleaner Production -241,1-15 https://doi.org/10.1016/j. jclepro.2019.118348

9. BastasA.,LiyanageK.,(2019).Integratedquality and supply chain management business diagnostics for organizational sustainability improvement. // Sustainable Production and Consumption - 17,11-30. https://doi.org/10.1016/j.spc.2018.09.001

10. Thomas N, Ekambaram P, Mohan K.(2012) Costs and benefits of ISO9000-based quality management systems to construction contractors // Australasian Journal of Construction Economics and Building ,8(2), 23-29

11. Leong T, Zakuan N, Saman M, Ariff M, Tan C. (2014). Using project performance to measure effectiveness of quality management system maintenance and practices in construction industry // The Scientific World Journal, 1(1), 1-9.

12. Kalkabaeva G. (2015).Ocenka sovremennogo sostojanija i kreditnogo obespechenija predprijatij legkoj promyshlennosti Kazahstana v uslovijah Evrazijskogo Jekonomicheskogo Sojuza // Jekonomika i statistika otraslej i predprijatij, 3, 66-72. (in Russ.)

13. Junqian Xu, Yong Liu and Liling Yang A (2018). Comparative Study of the Role of China and India in Sustainable Textile Competition in the U.S. Market under Green Trade Barriers // Sustainability.10,1348; doi:10.3390/su10051348: 21-42.

14. Emrah Alkaya, Göksel N Demirer (2014). Sustainable textile production: a case study from a woven fabric manufacturing mill in Turkey // Journal of Cleaner Production, 65,595-603

15. Kym C.( 2013). Commitment to service quality in automotive dealerships: results from an Australian pilot study // Journal of Financial Services Research,13(1), 7-29

16. Mukhtar CA, Rosli MZ, Zuhairi AH, Rahman A. (2010). Quality cost in the construction industry - preliminary findings in Malaysia// Journal of Design and Built Environment.,6(1), 29-43.

17. Camila Fabricio Poltronieri, Gilberto Miller Devos Ganga, Mateus Cecilio Gerolamo (2019). Maturity in management system integration and its relationship with sustainable performance // Journal of Cleaner Production. 207, 236-247

18. Creswell, J.W. A (2015). Concise Introduction to Mixed Methods Research // London.

19. Nazarbaeva D. Mozhno li vozrodit’ legkuju promyshlennost’ Kazahstana? // Kazahstanskaja pravda 2020 [Jelektronnyj resurs]. URL: https://www. kazpravda.kz/articles/view/mozhno-li-vozrodit-legkuu- promishlennost-kazahstana pdf (data obrashhenija: 04.03.2020). (in Russ.)

20. Obzor sostojanija legkoj promyshlennosti Kazahstana: importozameshhenie, jeksport i gospodderzhka // Oficial’nyj informacionnyj resurus Prem’er-Ministra RK 2019 [Jelektronnyj resurs]. URL: https://primeminister.kz/ru/news/reviews/obzor- sostoyaniya-legkoy-promyshlennosti-kazahstana- importozameshchenie-eksport-i-gospodderzhka pdf (data obrashhenija: 23.12.2019). (in Russ.)

21. Oficial’nyj sajt Komiteta po statistiki Ministerstva Nacional’noj Jekonomiki RK [Jelektronnyj resurs]. URL: http://stat.gov.kz/ (data obrashhenija: 04.03.2020). (in Russ.)

22. Mark Keenan & Ali Rostami (2019). The impact of quality management systems on construction performance in the North West of England // International Journal of Construction Management,1-13. DOI: 10.1080/15623599.2019.1590974