Қазіргі заманғы кәсіпорынды басқару жүйесін бағалаудың әдіснамалық тәсілдері

Мақалада «менеджмент» және «менеджмент жүйесі» ұғымдарының терминологиясы, қазіргі заманғы кәсіпорындар қызметінің әр түрлі авторлар позициясынан маңызды аспектілері ретінде қарастырылады, сонымен қатар қазіргі заманғы кәсіпорынды басқару жүйелерінің тиімділігін бағалаудың әдіснамалық тәсілдеріне шолу жасалады. Басқару жүйесінің тиімділігі екі көзқарас тұрғысынан қарастырылады: экономикалық және әлеуметтік тиімділік. Екі тәсіл де көрсеткіштер жүйесі түрінде ұсынылған, олардың көмегімен қазіргі заманғы кәсіпорынды басқару жүйесін санмен анықтауға болады. Мақалада сандық детерминанттарда гипотетикалық кәсіпорын мысалын қолданып басқару жүйесі тиімділігінің көрсеткіштерін есептеу ұсынылған. Есептелген көрсеткіштер негізінде басқару жүйесінің тиімділігін дәлірек бағалау үшін Лоренц-Мейзелдің теңдестірілген индикаторлық модельдері қолданылды. Сонымен қатар, кәсіпорында жұмыс істейтін басқару жүйесін толығымен сипаттау үшін менеджер жұмысының екі компонентін қамтитын«басқару торы» ұғымы қолданылды: өндірістік мәселелерді шешуге, екіншісі - адамдарға назар аудару. Кәсіпорынды басқару жүйесінің экономикалық тиімділігін арттыру үшін келесі шаралар ұсынылды: 1) әкімшілік-басқарушылық персоналдың еңбегін реттеуді жетілдіру; 2) әкімшілік-басқарушылық құрамның жұмыс уақытын пайдалануды жақсарту арқылы өндіріс пен еңбекті ұйымдастыруды жетілдіру; 3) басқару персоналын ұстау шығындарын азайту. Ұсынылып отырған іс-шаралардың экономикалық тиімділігі ұсынылған шаралардың тиімділігін дәлелдейтін озық заманауи техниканы қолдану арқылы дәлелденді, бұл болжамды кезеңдегі техникалық-экономикалық көрсеткіштер кестесі түрінде көрінеді.

менеджмент, менеджмент жүйесі, басқару жүйесінің тиімділігі, басқару модельдері, басқару торы

1. Кнорринг В.И. Теория, практика и искусство управления: учебник для вузов - М.: Инфра-М, 2001. - 300 с.

2. Друкер П.Ф. Практика менеджмента: учебник. - М.: Вильямс, 2009. - 400 с.

3. Мескон М.Х., Хедоури М.А. Основы менеджмента: учебник. - М.: Вильамс, 2006. - 269 с.

4. Конаржевский Ю.А. Менеджмент и внутришкольное управление. - М.: Педагогический поиск, 2000. - 222 с.

5. Виханский О.С., Наумов А.И. Менеджмент: учебник. - М.: Экономистъ, 2006. - 670 с.

6. Диканов М.Ю. Экономический анализ предприятий сферы розничной торговли. - Ростов-на Дону: ФГБОУ ВО «Донской государственный технический университет», 2017. - 180 с.

7. Гладкова Ю.В., Диканов М.Ю., Иванова Е.В., Таранова Н.С., Кувалдина И.С., Валентейчик Д.В. Методические подходы к оценке эффективности инвестиционных проектов предприятий различных сфер деятельности. - Ростов-на Дону, Донской государственный технический университет., 2017. - 157 с.

8. Гладкова Ю.В., Диканов М.Ю. Методологический подход к оценке эффективности комплекса мероприятий по стимулированию продаж на примере предприятий розничной торговли// Современные фундаментальные и прикладные исследования.- 2017. - № 3 (26). - С. 52- 61.

9. Диканов М.Ю. Основные особенности и направления развития современного рынка услуг розничной торговли //Инженерный вестник Дона. - 2011. - № 2 (16). - С. 116-125.

10. Скрынникова И.А., Диканов М.Ю. Экспертная и потребительская оценка конкурентной позиции организаций розничной торговли // Научно-технические ведомости Санкт-Петербургского государственного политехнического университета. Экономические науки. - 2010. - № 6 (112). - С. 84-88.

11. Anton D. Murzin, Marina G. Leshcheva, Kometa T. Paytaeva, Maxim Y. Dikanov, Yulia V. Gladkova Information Priorities of Strategic Management of City Development Advances in Intelligent Systems and Computing: 5th National scientific and practical conference on Perspectives on the use of New Information and Communication Technology (ICT) in the Modern Economy, 2018, Pyatigorsk, Russian Federation, 1 February 2018. - 2019. - Volume 726

12. Abramov D.V., Anopchenko T.Y., Gubachev V.A., Revunov S.V., Volgina S.V. The factor model of formation of competitiveness// Advances in Intelligent Systems and Computing. - 2019. - Т. 726. - Pp. 350-357.

13. Georgiy N. Kutsuri, Sergey A Shanin, Svetlana V. Frumina, Tamar Gardapkhadze, Ekaterina V. Ivanova Russian Practice of Identifying And Assessing Budget Risks Journal of Applied Economic Sciences, Volume XIII - Issue 3 (57). - 2018. - Pp. 711 - 719

14. Rokotyanskaya V.V., Moshchenko O.V., Valuiskov N.V., Ostaev G.Y., Taranova N. Control and analytical management aspects of debtor and credit deposit of enterprises// Journal of Applied Economic Sciences.- 2018. - Т. 13. -№ 2 (56). - Pp. 446-453

15. Georgiy N. Kutsuri, Sergey A Shanin, Svetlana V. Frumina, Tamar Gardapkhadze, Ekaterina V. Ivanova Russian Practice of Identifying And Assessing Budget Risks. Journal of Applied Economic Sciences Volume XIII - Issue 3 (57). - 2018. - Pp. 413- 453

16. Moshchenko, O.V., Rokotyanskaya, V.V., Bayzulaev, S.A., Nepeeva, H.U., Kuvaldina, I.S.Fixed assets: Problems of reliable reflection in the reporting of industrial enterprises //Journal of Advanced Research in Law and Economics - №9(2),- 2018. - Pp. 581-590

17. Кувалдина И.С. Методологические основы изучения и анализа использования рабочего времени // Экономика хозяйствования. - Волгодонск, 2005.- С. 83-85.

18. Кувалдина И.С. Самооценка деятельности организации как фактор повышения эффективности и качества работы.// Проблемы экономики, науки и образования в сервисе. - Волгодонск, 2004. - С. 175-177.

19. Кувалдина И.С. Социально-психологические факторы формирования стабильных трудовых коллективов. //Проблемы экономики, науки и образования в сервисе. Волгодонск 2004.- С. 177-178

20. Кувалдина И.С. Состояние и перспективы развития малых предприятий. //Тенденции развития науки и образования. - 2016. -№18-1. -С.26-28.

21. Кувалдина И.С., Гетьман М.В. Использование зарубежного опыта мотивации труда в практике работы российских предприятий. //Научный потенциал высшей школы - будущему России. - Волгодонск, 2017. - С 155-160.