Қазақстанда гендерлік теңгерімнің тұрақсыздығы мен аумақтық асимметрия жағдайында әйелдердің қаржылық ресурстарға қол жеткізуі шектеулі күйінде қалып отыр. Бұл зерттеудің мақсаты – құрылымдық факторларды талдау негізінде Қазақстандағы әйелдердің қаржылық инклюзия деңгейін бағалау және бұл факторлардың жұмыспен қамту құрылымының трансформациясымен өзара байланысын анықтау. Эмпирикалық база ретінде Қазақстан Республикасының Ұлттық статистика бюросының ресми деректері, Дүниежүзілік банктің есептері, сондай-ақ шағын бизнесті несиелеу динамикасына арналған салалық шолулар мен мамандандырылған базалар қолданылды. Зерттеудің әдіснамалық негізі ретінде ішінара ең кіші квадраттар әдісімен (PLS-SEM) құрылымдық модельдеу және Random Forest алгоритмі пайдаланылды. Нәтижелер көрсеткендей, ЖӨӨ және ЖІӨ-дегі еңбекақы үлесі айнымалылары Қазақстандағы әйелдердің кәсіпкерлік несиелеу көрсеткіштеріне ең үлкен әсер етеді. Ішінара ең кіші квадраттар моделінің деректері бойынша, несиелер көлеміне қатысты детерминация коэффициенті R² = 0.935, ал олардың санына қатысты R² = 0.822 құрады, бұл модельдің жоғары түсіндірмелі күшін дәлелдейді. Аймақтық талдау несиелеу динамикасында кеңістіктік біркелкі еместіктің бар екенін растады: несиелеудің ең жоғары синхрондылығы Жамбыл, Түркістан және Шығыс Қазақстан облыстарында байқалды; ең төменгісі – Маңғыстау және Атырау облыстарында. Алынған нәтижелер қаржылық қолдау құралдарын өңірлік ерекшеліктерді ескере отырып, жұмыспен қамту және кәсіптік бейімделу бағдарламаларымен үйлестіре отырып әзірлеу қажеттілігін негіздейді. Бұл институционалдық тосқауылдарды жоюға және қаржылық инклюзияның тиімділігін арттыруға мүмкіндік береді. Алдағы зерттеулер қаржылық қолдау механизмдерін бағалауға, сондай-ақ несиелік саясаттың жұмыспен қамту бағдарламаларымен және әйелдер кәсіпкерлігін цифрландырумен өзара байланысын талдауға бағытталуы мүмкін

Цифрлық трансформация және қарқынды жаһандану жағдайында университеттердің инклюзивті аймақтық өсу көзі ретінде зияткерлік капиталды қалыптастыруға қосқан үлесін талдау ерекше өзекті болып отыр. Бұл мақаланың мақсаты жоғары оқу орындарының зияткерлік капитал деңгейі мен Қазақстандағы өңірлік теңгерімсіздіктер арасындағы өзара байланысты анықтау болып табылады. Зерттеу әдістемесі қалыпқа келтіру және факторлық талдауды қолдана отырып, үш компонент бойынша (адам, құрылымдық, реляциялық капитал) интеллектуалды капиталдың интегралды индексін құруды және регрессиялық талдау жүргізуді қамтиды. Эмпирикалық база ретінде 2015 және 2020-2023 жылдардағы 20 өңір бойынша ҚР Ұлттық статистика бюросының панельдік іріктеме түрінде ұсынылған ресми деректері пайдаланылды. Нәтижелер жоғары оқу орындарының зияткерлік капитал индексі жан басына шаққандағы ЖӨӨ-нің өсуіне статистикалық маңызды әсер етіп, оның экономикалық дамудың драйвері ретіндегі рөлін растайтынын көрсетті. Сонымен қатар, ықпал ету бағыты IC деңгейіне байланысты өзгереді: жоғары IC бар өңірлер әдетте оның өсуінен ұтады, ал төмен IC бар өңірлерде бұл әсер бейтарап немесе теріс болуы мүмкін. Қосымша, номиналды табыстарға әсері статистикалық тұрғыда мәнсіз болып шықты (p = 0.857), ал Джини коэффициенті ИКның өсуімен айтарлықтай өсті (коэффициенттер 0.371 және 0.370, p = 0.008), бұл артықшылықтардың жекелеген әлеуметтік топтарда шоғырлануын көрсетуі мүмкін. Алынған нәтижелер жоғары білім мен ғылым саласындағы өңірлік саясатты аймақтық айырмашылықтарды ескере отырып бейімдеу қажеттігін айқындайды. Болашақ зерттеулерді жекелеген жоғары оқу орындарының инновациялық әлеуеті, білім трансфері және өңірлік экономикалармен өзара іс-қимылы тұрғысынан терең талдау жасауға бағыттау орынды.