Қазақстанда соңғы жылдары ауыл халқының қалаларға бақылаусыз көші-қоны есебінен урбандалу процестерінің жандануы байқалады. Осыған байланысты қалаларда өмір сүру сапасын қамтамасыз етуге байланысты бірқатар мәселелер туындайды.
Мақаланың мақсаты – Алматы қаласының мысалында қалалық кеңістіктің сапасын және оның тұрақты экономикалық дамудағы рөлін бағалау. Алматы қ. аудандары кеңістігінің сапасын бағалау кезінде қазіргі заманғы қаланың негізгі сипаттамаларын көрсететін қауіпсіздік, жайлылық, экология, әртүрлілік, заманауи, іскерлік орта, өмір сапасы, әлеуметтік даму және адами капитал сынды индикаторлар тобы есептелді. Алматы қ. статистика департаменті, Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының Құқықтық статистика және арнайы есепке алу жөніндегі комитеті, Алматы қ. Төтенше жағдайлар департаменті секілді ашық дереккөздерден алынған мәліметтер пайдаланылды.
Зерттеу нәтижесінде Алматы қаласының кеңістіктік дамуы біркелкі емес екендігі қорытындалды. Қаланың құрылымында аумақтардың төрт түрі анықталды: іргелес іскерлік орталықпен біріктірілген тарихи орталық; жаппай тұрғын үй құрылысының шағын аудандары (жатын аудандар); ескі аз қабатты құрылыс аудандары және жеке үй шаруашылықтары; реттелмейтін жеке тұрғын үй құрылысымен сипатталатын жаңа қосылған аудандар. Зерттеу нәтижесінде қалалық кеңістіктің сапасы қаланың орнықты экономикалық дамуының, атап айтқанда бизнестің маңызды факторы болып табылады деген қорытынды жасалды. Сондайақ, қалалық кеңістікті дамыту проблемаларын неғұрлым толық анықтау, қаланы дамытудың стратегиялық жоспарларын әзірлеу және іске асыру мақсатында бизнес пен Алматы қаласы әкімдігінің өкілдері, сондай-ақ урбанист-зерттеушілер тұрақты негізде пайдалану үшін қалалық даму индикаторларының әмбебап жүйесін әзірлеу қажеттігі туралы қорытынды жасалды.

Жұмыстың мақсаты мемлекеттік стратегиялық жоспарлау мен басқарудың тиімді үлгісін әзірлеуді қамтамасыз ететін негізгі әдіснамалық ережелерді негіздеу болып табылады. Мақалада қазіргі уақытта кеңінен қолданылатын “стратегиялық жоспарлау” ұғымының мағынасы мен мәніне талдау жасалынды. Нәтижесінде, мемлекеттік құрылымының орталықтандырылған унитарлық формасы бар елдерде «мемлекеттік стратегиялық жоспарлау» емес, “мемлекеттік стратегиялық жоспарлау және басқару” терминін қолдану дұрысырақ деген тұжырым жасалынды.
Бұл корпоративтік сектор кәсіпорындарының қызметін реттеуді жанама әдістермен жүзеге асыратындығына байланысты. Бюджет қаражатынан қаржыландырылатын ұйымдарға қатысты басшылық тікелей іс-қимылдың экономикалық және ұйымдық-құқықтық әдістерімен жүзеге асырады.
Мақалада мемлекеттік стратегиялық жоспарлау мен басқарудың принципті үлгісі ұсынылған және негізделген. Оның құрамына дәстүрлі элементтерден басқа, сонымен қатар миссия, мақсаттар жүйесі, оның қол жетімділігін қамтамасыз ететін құралдар жиынтығы, ұйымдық құрылым және басқару тетіктері қарастырылған. Соңғы элемент белгіленген мақсаттарға жету үшін басшылық пен ұжымның жұмысында үйлесімділікті қамтамасыз ететін негізгі және тиімді стратегиялық құралдарының бірі болып табылады. Алайда, мемлекеттік органдардың нақты тәжірибелік қызметінде бұл маңызды элемент жоспарлы, бағдарламалық және жобалық құжаттарды әзірлеу және іске асыру тәртібін регламенттейтін нормативтік құқықтық құжаттарға енгізілмейді.
Мақалада стратегиялық құжаттар мен оларға сәйкес әдістерді әзірлеу кезінде талаптары сақталуы керек принциптер жүйесі келтірілген. Сондай-ақ шетелдік тәжірибелерде, атап айтқанда ЕЭЫДҰ елдерінің тәжірибесін талдау негізінде стратегиялық жоспарлау мен басқаруды пайдалану саласындағы типтік қателер, сондай-ақ шектеулер келтірілген.

2020 жылдың екінші жартысында әлемде COVID-19 пандемиясының тез таралуы еліміздің сыртқы экономикасының құлдырауына себеп болды. Әлемдік экономиканың көптеген салаларындағы сұраныс дағдарысы биржалық индекстердің жаһандық құлдырауына және энергия бағасының күрт төмендеуіне себеп болды.
Пандемия кезеңі инвесторлардың қаржылық мінез-құлқына да әсер етті. COVID-19 пандемиясының әсері туралы соңғы зерттеулер мәлімдемелерден гөрі көп сұрақтары бар қаржылық қатынастар мен мінез-құлық көрсеткіштерінің өзара байланысын растайды. Бұл мақалада авторлар дағдарыс кезіндегі инвесторлардың мінез-құлқын зерттеді (COVID-19). Мақалада жасанды нейрондық желі (ЖНЖ) әдісіне талдау жасалды. Зерттеу ғалымдар мен саясаткерлерге инвесторлардың мінез-құлқын және олардың қаржылық есептілік көрсеткіштеріне әсерін түсінуге көмектеседі.

Қазіргі әлемде, экономикалық тұрақсыздық пен қатаң бәсекелестік жағдайында компаниялар қолданыстағы қаржылық жағдайды зерттеуге, ақша ағындары мен ағымдарын салыстыруға, кәсіпорынның кейінгі қалыптасуы мен дамуына ықпал ететін дұрыс ережелерді бекітуге, сондай-ақ басқару шығындарын оңтайландыруға мүмкіндік беретін тиімді құралдарға ие болуы керек. Компанияда қаржылық жоспарлаудың, сондай — ақ бақылаудың маңызды құралы-бұл бюджеттеу.
Бұл мақалада бюджеттеудің міндеттері, мақсаттары, әдістері, кемшіліктері мен артықшылықтары қарастырылады, бюджетті басқарудың толық тұрақты циклі және бюджеттеу тұжырымдамасының даму кезеңдері суреттелген. Теориялық тұрғыдан басқа, мақалада эмпирикалық және әдіснамалық аспектілер қарастырылған. Бұл мақаланың мақсаты-теориялық ережелерді жалпылау және бюджеттеуді қолданудың ұйымдастырушылық және әдістемелік аспектілерін дамыту және тиімді бюджеттеудің жалпы компанияның дамуынаәсері.Мақаладазерттелетінпроцестерменқұбылыстарғакешендіжәнежүйелітәсілдерқолданылады, оған әдістер арқылы қол жеткізіледі: талдау және синтездеу, ақпаратты шолу және жинау, статистикалық талдау, ғылыми абстракция және визуализация.
Мақаланың тұжырымында дұрыс құрылған бюджеттеу тұжырымдамасы, бюджеттік процестің әдістері мен элементтерін жетілдіру капиталды, сонымен қатар жеке коммерцияны да, тұтастай алғанда компанияны да басқаруға, бизнес түрлерінің дәйектілігін, мерзімдері мен қайта құрылымдау тенденцияларын белгілеуге мүмкіндік береді деген қорытынды жасалды. Бұл компания иелеріне өз бизнесін нарық жағдайындағы түрлі өзгерістерге уақытында бейімдеуге мүмкіндік береді.

COVID-19 пандемиясы FinTech-тің дамуын және әр түрлі елдердің, оның ішінде Қазақстанның тұрғындарының қолма-қол ақшасыз төлемдеріне көшуді жеделдетті. Қолма-қол ақшасыз төлемдер үшін NFC & MFS жүйелерінде жұмыс істейтін платформалар құрылады, олар қауіпсіздік протоколдарымен қорғалған (Secure Element (SE)), бұл пайдаланушының құпия деректерін сақтауға мүмкіндік береді. Банктердің бизнесмоделіндегі өзгерістер смартфондармен (банктік Android және iOS операциялық жүйелерімен) пайдалануға болатын банктік өнімдер мен қызметтердің жаңа форматының пайда болуына әкелді Зерттеудің мақсаты - банктердің әсер динамикасын талдау COVID-19 пандемиясы Қазақстандағы ұлттық төлем жүйелері арқылы қолма-қол жасалмайтын төлемдерді қолдану. Мақсат негізінде нөлдік және альтернативті гипотеза қойылды, оның нәтижесінде екіншісі расталды. Осы мақаланы жазу үшін қолданылған зерттеу әдістері: экономикалық және статистикалық талдау және синтез, графикалық әдіс, динамиканың серияларын талдау. Зерттеуге арналған деректер ҚҰБ-нің статистикалық бюллетенінен алынды: ақша аударымдарының банкаралық жүйесі (БААЖ) және банкаралық клиринг жүйесі (ICS) арқылы қолма-қол ақшасыз төлемдер туралы мәліметтер 2002 жылдан бастап 2020 жылға дейінгі аралықта. COVID-19 пандемиясының қаржылық технологияларды қолдана отырып жасалған қолма-қол ақшасыз төлемдердің өзгеру динамикасына әсері дәлелденді. Қаржы жүйесін одан әрі жетілдіру бойынша ұсыныстар берілді. Ұлттық төлем жүйелерінің дамуы қаржы саласындағы алаяқтық деңгейін төмендетуге, қолма-қол ақшасыз аударымдардың жылдамдығын арттыруға және транзакциялық қателіктерді түзетуге мүмкіндік береді. Зерттеуді шектеу: тек ISMT және ICS ұлттық төлем жүйелері пайдаланылды.

Мақалада 2010 жылы Еуразиялық кедендік одағын (ЕАКО) құру нәтижесінде тарифтік емес кедергілерді (ТЕК) төмендетудің Қазақстан саудасына әсері қарастырылады. ТЕК азайту әсерін бағалау динамикалық гравитациялық моделі және эконометриялық PMG әдісі арқылы жүзеге асырылды. Фитосанитарлық нормалар жүйесін синхрондау және кедендік реттеудің бірыңғай жүйесін бекіту сауда құнын арзандатты. Бұл инновациялар ЕАКО елдері арасындағы ТЕК-ді қысқарта отырып, өз кезегінде елдер арасындағы сауда ағындарын арттыруы керек.
Модельдің бағалауы бойынша, ТЕК-дің қысқаруы Қазақстанның ЕАКО елдерінен импортын 33% ұлғайтты, бірақ бұл елдерге экспортқа айтарлықтай әсер етпеді. Яғни орта есеппен басқа өндірушілерге қарағанда қазақстандық өндірушілер ЕАКО-ге кіруден айтарлықтай пайда көрмеді. Бұл нәтижелер халықаралық ұйымдардың ЕКО құру нәтижесінде елдер арасындағы тарифтік емес кедергілер айтарлықтай төмендеді деген қорытындыларын растайды. Өкінішке орай, қазақстандық өндірушілер ЕАКО-ге кірудің артықшылықтарын толық пайдалана алмады және елдер арасындағы ТЕК азайғанымен, ЕАКО елдеріне экспорттың жалпы көлемі артқан жоқ. Ал елдер арасындағы кедергілердің төмендеуі басқа елдердің кәсіпкерлеріне Қазақстанға экспортты (қазақстандық импорт) 33 пайызға арттыруға мүмкіндік берді.

Мақалада әлемдік мұнай нарығы атап айтқанда оның өзгеруіне қандай факторлар мен жағдайлар әсер ететіндігі талданылған. Әлемдік мұнай нарығының өзгеруіндегі басты көрсеткіш баға болып табылады. Осыған орай мұнай нарығындағы ахуал соған байланысты дамып келеді. Мақалада баға конъюнктурасына тәуелді әлемдік өндіріс пен мұнайдың әлемдік тұтынуына баса назар аударылған. Яғни, конъюнктуралық фактор, ол мұнай нарығының дамуында әлемдік мұнай өндірісі (ұсыныс) мен тұтынудың (сұраныс) өзгеруіне байланысты баға ұсыныстарын белгілейді. Сонымен қатар, бағаның айтарлықтай ауытқуы орын алады және оған әлемдік мұнай нарығының өзгеруіне әсер ететін басқа факторлар әсер етеді, мысалы: экономикалық факторлар, геосаяси факторлар және технологиялық факторлар.
Мақаланың мақсаты – әлімдік экономикалық жүйеде күрт және маңызды өзгерістерге алып келетін, нарықтағы баға «құлдырауы» жағдайында туындаған әлемдік мұнай нарығының трансформациялық факторларын анықтау болып табылады.
Мақаланың әдіснамалық құралдары жүйелік көзқарас, салыстырмалы талдау, жалпылау, эмпирикалық зерттеу әдісі - жүйелеу әдістерін қамтитын жалпы ғылыми зерттеу әдістеріне негізделген әлемдік мұнай нарығын талдаудың кешенді тәсіліне негізделген, экономикалық және статистикалық топтастыру, сонымен қатар тарихи-логикалық әдіс.

Кәсіпкерлік ұлттық экономиканың негізі болып табылады және әлемдегі кез-келген елдің экономикасының тиімді жұмыс істеуі үшін маңызды рөл атқарады. Авторлар экономикалық өсу кезеңінде де, экономикалық құлдырау кезеңінде де ұзақ уақыт бойы шағын және орта кәсіпкерлігі табысты дамып келе жатқан мемлекеттер ретінде АҚШ пен Қытайдың тәжірибесін зерттеді.
Мақаланың мақсаты - АҚШ пен Қытайдағы кәсіпкерлік қызметті ұйымдастырудың ерекшеліктерін зерттеу, салыстырмалы талдау жүргізу және осы елдердің тәжірибесіне сүйене отырып, Қазақстандағы кәсіпкерлікті тиімді дамытуға ұсыныстар әзірлеу. Авторлар шағын және орта бизнестің даму динамикасы мен факторларын, АҚШ пен Қытайдағы кәсіпкерлік қызметтің артықшылықтары мен кемшіліктерін талдап, COVID-19 пандемиясының осы елдердегі және Қазақстандағы кәсіпкерлік қызметке әсерін анықтады. Зерттеу барысында ғылыми білімнің әр түрлі әдістері қолданылды: мәліметтерді жинау және өңдеу, экономикалық, салыстырмалы және статистикалық талдау, жалпылау, синтез, индукция, дедукция. 2011 жылдан бастап 2021 жылға дейінгі аралықта АҚШ пен Қытайдағы шағын және орта кәсіпкерліктің жағдайы мен даму динамикасы туралы жаңа сандық мәліметтерді жинақталды және өңделді.
Шағын және орта кәсіпкерлік әлемнің барлық елдерінің экономикалық дамуының ажырамас және маңызды бөлігі болып табылады, АҚШ пен Қытай сияқты елдердің тәжірибесі Қазақстандық экономика үшін пайдалы бола алады. Кәсіпкерлік ел үшін бірқатар маңызды әлеуметтік-экономикалық функцияларды орындайды: жұмыспен қамтамасыз ету, бәсекелестік ортаны құру, инновацияларды қолдау және енгізу, әлеуметтік теңсіздікті азайту, өндірістік, коммерциялық процестерге табиғи, адами, материалдық және техникалық ресурстарды тарту, экономикалық өсуді ынталандыру және адамдардың әл-ауқатын жақсарту.
Авторлар дүниежүзілік экономиканың екі ірі жетекші елдерінің кәсіпкерлік қызметінің тәжірибесін зерттеу негізінде Қазақстан Республикасында шағын және орта кәсіпкерліктің дамуына ықпал ететін ұсыныстар әзірледі.

Қазақстанның аймақтық дамуының ерекшеліктері, жекелеген аймақтардағы өндірістің, ресурстардың бастапқы деңгейінің әртүрлілігі, нарықтық экономикадағы әртүрлі реформалар Қазақстанның аймақтарының тең емес жағдайда дамуына әкеліп соқты. Аймақ немесе аймақтық экономика «ұлттық экономика» макрожүйесінің ішкі жүйесі болып табылады. Ал ұлттық экономика болса әлемдік экономиканың ішкі жүйесі болып табылады. Аймақтық даму дегеніміз - бұл өзара байланысты тұрақтылық, пропорционалдылық және әлеуметтік бағдар секілді үш сипаттама мен қасиеттерге негізделген даму болып табылады. Негізі жекелеген аймақты тиімді түрде дамыту дегеніміз нарықтық экономикада құндылық жасау арқылы жекелеген факторлар мен әлеуеттерді қолдану деген сөз. Алайда барлық аймаққа ортақ даму стратегиясы болуы мүмкін емес. Себебі әр аймақтың өзіндік даму шарттары, экономикалық және әлеуметтік әлеуеті ерекше болып келеді. Сондықтан аймақтық экономиканы дамытуда осы факторларды ескерген жөн. Қазақстанның аймақтық саясатының басты міндеті аймақтың нарықтық экономика жағдайында бәсекеге қабілеттілігін арттыру, оның өндірістік және ресурстық потенциалын толығымен қолдану арқылы аймақ халқын жұмыспен қамтамасыз ету және өмір сүру деңгейін арттыру болып табылады. Бұл мақаланың мақсаты Қазақстан аймақтарының әлеуметтік- экономикалық даму тенденцияларын айқындау болып табылады. Мақалада аймақ, аймақтық даму тұжырымдамалары жүйе ретінде анықталып, негізгі сипаттамалары берілді. Қазақстан аймақтары әлеуметтікэкономикалық көрсеткіштерге негізделіп топтастырылып,статистикалық деректер мен фактілер талдана отырып, Қазақстан аймақтарының әлеуметтік- экономикалық даму тенденциялары анықталды. Қорытқанда Қазақстанның аймақтарының әлеуметтік-экономикалық дамуы жоғары екені көрсетілді. Қазіргі таңдағы Қазақстан аймақтарының әлеуметтік-экономикалық дамуы өткен жылдарға қарағанда едәуір жоғарылаған. Ал бұл дегеніміз, жекелеген аймақтардың дамуы халықтың өмір сүру сапасының жоғарылауы, жұмыспен қамтудың артуы, ел экономикасының өсуін білдіреді.

Жұмыстың мақсаты – Қазақстан Республикасының азық-түлік импортына тәуелділігін бағалау, сондайақ импортты алмастыру жағдайында мал шаруашылығы саласын дамытудың басым бағыттарын әзірлеу.
Зерттеу әдістері – жұмыста талданған әдеби дереккөздердің ақпаратын жүйелеу әдістері қолданылды, олардың ішінде: талдау, синтез, құрылымдау. Сонымен қатар сараптамалық бағалау, сауалнама, жедел сауалнама, сұхбат әдістері қолданылды.
Зерттеудің ақпараттық негізін қалыптастырудың негізгі әдісі Қазақстан Республикасы мемлекеттік мекемелерінің ресми деректері пайдаланылды.
Зерттеу нәтижелері – Қазақстан Республикасын азық-түлікпен қамтамасыз етудің қазіргі жай-күйіне талдау жасалды. Елдегі тамақ өнімдерінің экспорты импорттан едәуір төмен екені анықталды. Ел импортының номенклатурасында мал шаруашылығы өнімдері елеулі үлес салмағын алады, бұл отандық тауарлардың бәсекеге қабілеттілігін төмендетеді. Елдің азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында Қазақстан экономикасының импортты алмастыру әлеуетін қалыптастыру үшін мал шаруашылығын дамыту аспектілері ұсынылды.
Қорытындылар: тұтастай алғанда отандық ауыл шаруашылығының өнімділігі, атап айтқанда тамақ және қайта өңдеу өнеркәсібін дамыту – мемлекеттің маңызды міндеттері. Авторлар әзірлеген ұсыныстар аграрлық азық-түлік нарығын мемлекеттік реттеудің экономикалық тетіктерін өзгертуге мүмкіндік береді.

Жұмыстың мақсаты - Қазақстанның агроөнеркәсіптік кешенін жаңғыртудың факторлары мен негізгі бағыттарын зерттеу. Зерттелетін мәселеде агроөнеркәсіптік кешеннің ағымдағы жағдайына да, сондай-ақ оны жаңғыртуға да ықпал етуге қабілетті факторлар мен тетіктер жиынтығын анықтау мәселелері басты орын алады. Зерттеу әдіснамасы агроөнеркәсіптік кешенді жаңғырту тетіктерін негіздеуде институционалдық тәсілді қолдануға негізделген. Зерттеудің ақпараттық базасын Қазақстан Республикасының заңнамалық және нормативтік құқықтық актілері құрады.
Зерттеу көп қырлы теориялық, әдістемелік, қолданбалы зерттеулерді талдамалық жалпылау мен жүйелеуге және агроөнеркәсіптік кешенді жаңғыртудың факторлары мен негізгі бағыттарын ғылыми тұрғыдан түсіндіруге бағытталған. Сыртқы факторлардың әсерін ескере отырып, Қазақстанның агроөнеркәсіптік кешенін басқару жүйелерінің күшті және әлсіз жақтары анықталған. Әкімшілік (басқарушылық), қаржыэкономикалық және материалды-техникалық факторлар тобына баса назар аудара отырып, Қазақстандағы агроөнеркәсіптік кешен жұмысының макро- және микродеңгейлердегі ұйымдық-экономикалық тетігін үлгілеудің тұжырымдамалық аспектілері негізделген. Жүргізілген зерттеу Қазақстанның агроөнеркәсібін жаңғыртудың маңызды факторларын республикалық және аймақтық деңгейде анықтауға мүмкіндік берді. Анықталған факторлар негізінде агроөнеркәсіптік кешенді жаңғыртудың шешуші бағыттары ұсынылды және негізделді.
Зерттеу қорытындылары агроөнеркәсіптік кешен саласындағы мемлекеттік басқару органдарына Қазақстан Республикасының агроөнеркәсіптік саясатын әзірлеу, республиканың агроөнеркәсіптік кешенін дамыту бойынша бағдарламалық құжаттарды дайындау үдерісінде қолдану үшін, сонымен қатар осы тақырып бойынша зерттеулермен айналысатын ғалымдар, докторанттар мен магистранттар үшін қызығушылық тудыруы мүмкін.

Мақала Қазақстан Республикасындағы мал шаруашылығы саласының қазіргі жағдайын аймақтар тұрғысынан зерттеуге және талдауға арналған. 2015-2019 жылдар кезеңінде ауыл шаруашылығы мал санының динамикасының көрсеткіштері аймақтар бойынша, саладағы өнімділік көрсеткіштері, ет өндіру көлемінің көрсеткіштері талданды. Еліміздің мал шаруашылығы саласындағы шығындардың динамикасы мен құрылымы қарастырылды.
Бүгінгі күні агроөнеркәсіптік кешенді дамытудағы ең маңызды мәселелердің бірі – технологиялық процестерді автоматтандыру мен цифрландырудың төмен болуына байланысты еңбек өнімділігінің төмен деңгейі. Қазақстан Республикасының ішкі нарығында мал шаруашылығы өнімдеріне деген сұранысты қанағаттандыру, сондай-ақ оның экспорттық ресурстарын ұлғайту қажеттілігі, сонымен қатар арзан, экологиялық таза, бәсекеге қабілетті өнімдерін өндірудің заманауи технологияларын жасау, ғылыми негіздеу және игеру міндеттерін қазақстандық ғылым мен практикаға саланың алдында қойылып отыр. Олар республика аймақтарының нақты табиғи-экономикалық жағдайларына бейімделген ауылшаруашылық жануарларының генетикалық әлеуетін максималды пайдалану мен жақсартуға бағытталған ресурстарды үнемдейтін болуы керек. Осындай технологияларды жасау мен игеру саланың қоршаған ортаға тигізетін кері әсерін әлсіретуге, материалдық ресурстардың құнын төмендетуге, қолда бар жер-су қорларын тиімді пайдалануға мүмкіндік береді [5].
Мақалада еліміздің мал шаруашылығының тиімді дамуына кедергі болатын негізгі проблемалар анықталды. Осы саланы дамытудың перспективалық стратегиялық бағыттары айқындалды. Қаржы ұйымы сарапшыларының көзқарасы бойынша, елдің сиыр мен шошқа етін Қытайға, ал Еділбай қой тұқымының қозысын Таяу Шығыс елдеріне экспорттауға жақсы мүмкіндіктері мен мүмкіндіктері бар.

Мақалада авторлар Covid 19 коронавирус пандемиясымен байланысты дағдарыстың оның деңгейіне қалай әсер еткенін анықтау мақсатында Қазақстанның 2020 жылғы азық-түлік қауіпсіздігінің негізгі құрамдастарының өзгеруіне талдау жасады. Авторлар азық-түлік қауіпсіздігінің негізгі компоненттеріне талдау жасады: елдегі азық-түліктің физикалық және экономикалық қол жетімділігінің өзгеру динамикасы, өнімнің сапасы мен қауіпсіздігі, ресурстардың тұрақтылығы мен қол жетімділігі, сонымен қатар 113 ел үшін осы критерийлердің орташа мәнімен салыстырылды. Жүргізілген салыстырмалы талдау біздің еліміздегі азық-түлік қауіпсіздігі деңгейі салыстырылатын елдер бойынша орташа деңгейден асып түсетінін көрсетті және карантиндік кезеңде Қазақстан осы көрсеткіштерді арттыра алды, бұл азық-түлік өнімдерін үздіксіз жеткізуді қамтамасыз ету үшін ауыл шаруашылығы өндірушілерін дамытуды қолдау бойынша қабылданған мемлекеттік шаралардың тиімділігін көрсетеді.

Мақалада Қазақстан Республикасындағы туризм экономикасының тұрақты даму динамикасын бағалау мәселелері қарастырылған. Туризм экономикасының тұрақты дамуын зерттеуге отандық және шетелдік ғалымдар мен зерттеушілердің әртүрлі көзқарастары талданды. Қазіргі заманғы әдебиеттерді талдау негізінде анықтамалар нақтыланып, қазіргі жағдайдағы туризм экономикасының тұрақты даму динамикасын бағалау әдістері толықтырылды. Мақаланы жазған кезде авторлар мемлекеттік бағдарламаларды, оның ішінде Қазақстан Республикасының туристік cаласын дамытудың 2023 жылға дейінгі тұжырымдамасын, Қазақстан Республикасының туризм саласын дамытудың 2019-2025 жылға арналған мемлекеттік бағдарламасын және т.б.негізге алынды.
Туризм саласының көрсеткіштерін бағалаудың кейбір статистикалық әдістері сипатталған. Кірмелік және көшпелі туризміне келушілер санының динамикасын сипаттайтын 2015-2019 жылдарға арналған статистикалық мәліметтерді қолдана отырып, сәйкес белгінің вариациясы қарқындылығын, сонымен қатар зерттелетін жиынтық құрамның біртектілігін сипаттайтын вариациялық көрсеткіштердің есептеулері жүргізілді.

Бұл жұмыстың мақсаты – Индустрия 4.0 аясында логистикалық қызметтерді ұсынуды зерттеу және Қазақстандағы логистиканың тиімділік пен технологиялық дайындық, инновацияны дамыту арасындағы байланысты бағалау негізінде көлік және логистика саласындағы заманауи технологияларды қолдану деңгейін талдау. Дүниежүзілік банк пен Дүниежүзілік экономикалық форумның Логистикалық тиімділік (LPI) және Жаһандық бәсекеге қабілеттілік (GCI) индексі деректері негізінде технологиялық дайындық, инновация көрсеткіштері мен логистикалық өнімділіктің суб-индекстері арасындағы корреляциялық талдау жасалды. Сондай-ақ, Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің Ұлттық статистика бюросының елімізде АКТ-ны көлік және қойма саласында қолданылуы, цифрлық технологиялардың негізгі даму тенденциялары анықталды. Корреляциялық талдау Қазақстанда технологиялық дайындық деңгейі логистикалық тиімділік параметрлерімен: кедендік, жүк тасымалын қадағалау, қызмет көрсету сапасы мен құзыреттілігі, инфрақұрылымның сапасы, жеткізу мерзімдерін сақтаумен тығыз байланысты екенін көрсетті. Логистиканың дамуы елдің инновациялық дамуымен байланысты емес екенін ескеру керек, бұл елдегі инновация деңгейінің төмендігімен байланысты. Қазақстандағы статистикалық деректерді зерттеу барысында көлік-логистика саласының цифрлық трансформациясының төмен деңгейі анықталды: көлік және қойма кәсіпорындарында цифрлық технологиялар пассивті қолданылады, цифрландыруға салынатын инвестициялардың деңгейі төмен, логистикадағы АКТ кадрларға қажеттілік бар.

Қажетті деректердің жоқтығынан туындаған сыбайлас жемқорлықтың нақты деңгейіне эмпирикалық бағалау жүргізудің қиындығы, әртүрлі факторлардың сыбайлас жемқорлыққа ықпалын зерттеуге бағытталған зерттеулердің жаңа буынының пайда болуына себепші болды. Солай бола тұра, мұндай зерттеулер көрсеткіштер мен зерттеу объектілерін таңдаудың тәсілдерінің түрлілігімен, сондай-ақ зерттеу қорытындыларының алуан түрлілігімен, кейде қарама-қайшылықтарымен ерекшеленеді. Бұл жағдайлар зерттеу тақырыбының өзектілігін арттыра түседі. Мақаланың мақсаты - әлемнің әр түрлі бөліктері мен геоэкономикалық аймақтарды орналасқан әлемнің бес еліндегі сыбайлас жемқорлық, экономикалық өсу және халықтың өмір сүру сапасы арасындағы байланысты анықтау болып табылады. Зерттеу гипотезасы дамыған елдер үшін сыбайлас жемқорлық туралы түсінік пен көрсеткіштер арасындағы байланыс дамушы елдерге қарағанда төмен болады деген тұжырым болып табылады. Зерттеу нысандары - Қазақстан, Ресей, Германия, АҚШ және Финляндия мемлекеттері болып табылады. Зерттеу пәні – сыбайлас жемқорлық деңгейі, экономикалық өсу және халықтың өмір сапасы арасындағы өзара байланыс. Зерттеуде статистикалық зерттеу әдістері қолданылған. Зерттеудің бастапқы деректері Transparency International ұйымының сыбайлас жемқорлықты қабылдау индексі туралы, БҰҰДБның адами даму индексі туралы есептері, сонымен қатар қарастырылып отырған елдердің мемлекеттік статистикалық қызметтерінен алынған ресми мәліметтері болды.
Жұмыс барысында «сыбайлас жемқорлық» терминін түсіндірудің шекаралары анықталды, сыбайлас жемқорлық, жан басына шаққандағы ЖІӨ мен өмір сапасы арасындағы байланысты зерттеудің өзектілігі қысқаша сипатталды, осы көрсеткіштер арасында корреляциялық талдау жүргізілді. Зерттеу нәтижелері сыбайлас жемқорлықтың, экономикалық өсімнің және халықтың өмір сүру сапасының өзара байланысының сапасы мен күші туралы тұжырымдарды ұсынады. Зерттеудің ғылыми үлесі сыбайлас жемқорлық пен басқа әлеуметтік-экономикалық көрсеткіштер арасындағы байланысты орнату үшін зерттеулерді жетілдірудің мүмкін бағыттарын негіздеу болып табылады. Зерттеудің тәжірибелік маңыздылығы зерттелген көрсеткіштердің өзара байланысы түрлі елдерде әр түрлі болуы мүмкін екендігінің дәлелдемелік базасын ұсынуда жатыр. Болашақ зерттеулердің бағыттары - басқа елдер топтары үшін бағалау әдістемесін қолдану мүмкіндігі.

Осы ғылыми-зерттеу жұмысының мақсаты – «ақылды қала» тұжырымдамасын әдеби талдау жасап, Қазақстанда «ақылды қала» тұжырымдамасын «Smart Aqkol» жобасы негізінде қолдануын бағалай отырып, бірқатар проблемалар мен даму тенденцияларын анықтау. Зерттеу барысында автор отандық және шетелдік авторлардың «ақылды қала» тұжырымдамасына әдеби шолу жасап, сонымен қатар Ақкөл қаласында «Smart Aqkol» бағдарламасын енгізу тәжірибесін қарастырды. Жұмыстың әдістемесі - « Smart Aqkol» мысалын қолдана отырып, ақылды қала жобаларын талдаудың индикаторлары мен тәсілдерін жүйелеу. Автор осы жобаны бағалау және Қазақстандағы ақылды қалалардың болашақ жобаларына ұсыныстар қалыптастыру үшін SWOT-талдау жүргізген. Зерттеудің қорытындылары бойынша осыған ұқсас жобаларды Қазақстанның басқа қалаларында жүзеге асыруға мысал ретінде қарастыра отырып «Smart Aqkol» тәжірибесін қолданудың орындылығы туралы тұжырымдар жасалды. Зерттеу барысында «Smart Aqkol» негізінде енгізілген тәжірибенің артықшылықтары анықталды және Қазақстанда «Smart Aqkol» -ке ұқсас ақылды қалаларды тиімді дамытудың алғышарттары бар екендігінің айқын мысалы ретінде бұл жобаның сәттілігінің статистикалық дәлелдері келтірілген.

Гендерлік теңдік бүгінде бүкіл әлемде Мемлекеттік бағдарламаны жоспарлауда үлкен өзектілікке ие болуда. Мемлекеттік бағдарламаларды жоспарлау кезінде олар осы мақсатқа жету үшін белгілі бір қадамдарды орындайды. Алайда, бұл жүйенің мақсаты әлемнің көптеген елдерінде өткір болып қалуда. Бұл мақала Қазақстандағы гендерлік саясат мәселесіне арналған. Мақалада әйелдердің басшылық қызметке қатысуы, еңбек нарығындағы жұмыспен қамту, білім, жалақы айырмашылығы және олардың әйелдердің парламенттегі жұмысына қатысуы сияқты көрсеткіштер қарастырылды. Мақалада контекст теориясы қарастырылды. Зерттеу нәтижелері контекст теориясын растады. Гендерлік теңдік саясатын ілгерілету үшін саясатты қолдану мүмкіндігі қарастырылуы керек. Нәтижелер көрсеткендей, жалақы айырмашылығы және әйелдердің еңбек нарығына қатысуы әйелдердің парламентке қатысуына айтарлықтай әсер етеді. Әйелдердің білім берудегі белсенділігі, яғни студенттер арасында әйелдер санының көбеюі, алайда әйелдердің парламенттегі жұмысына айтарлықтай әсер етпеді. Регрессиялық талдау үшін SPSS бағдарламасы қолданылды. Сондай-ақ, штаттағы әйелдер белсенділігіне факторлардың әсерін тереңірек зерттеу үшін статистикалық талдау жүргізілді. Регрессиялық талдау үшін SPSS бағдарламасы қолданылды.