Қазақстанның еңбек нарығы үшін, сондай-ақ барлық әлем елдері үшін гендерлік теңсіздік мәселесі өзекті болып табылады. Бұл зерттеудің мақсаты Қазақстан Республикасының аймақтарындағы ерлер мен әйелдердің жұмыспен қамтылуының ағымдағы деңгейін талдау болып табылады. Зерттеу мақсатына жету үшін келесі міндеттер қойылды: гендерлік тұрғыдан аймақтық аспектіде жұмыспен қамту құрылымын зерттеу; халықаралық еңбек ұйымы ұсынған есептеу әдісі негізінде ерлер мен әйелдердің орташа жалақысын төлеудегі алшақтықты талдау; жұмыс істейтін ерлер мен әйелдердің үлесі және орташа жалақы мөлшері бойынша экономикалық қызмет түрлерін талдау; ең жоғары жалақы алатын экономикалық қызмет салаларын қарастыру. Гендерлік айырмашылықтар факторын зерттеу мен талдауда теориялық және эмпирикалық талдауы қолданылды. Жергілікті және халықаралық зерттеулердің әртүрлі көздерінің аналитикалық ақпараты зерттелді. Жалпы республика бойынша демография, әлеуметтік-экономикалық даму және адами даму бойынша ұлттық статистика, гендерлік теңдік және әйелдердің құқықтарын кеңейту саласындағы халықаралық және өңірлік салыстырмалы статистика мен көрсеткіштер зерделенді. Әйелдер мен ерлердің орташа жалақысы деңгейінің олар тартылатын экономикалық қызмет түріне тәуелділігі туралы қорытынды ұсынылады. Бұл зерттеудің нәтижелері Қазақстан Республикасындағы ерлер мен әйелдердің жұмыспен қамтылуының және жалақысының қазіргі жағдайын негіздеуге мүмкіндік береді.

Институционалдық-құқықтық база Қазақстандағы демографиялық процестерді мемлекеттік реттеу жүйесінің негізгі элементі болып табылады. Мақаланың мақсаты – еліміздегі халықтың табиғи көбею процесіне әсер ететін негізгі факторларды анықтау және тиісті институционалдық және құқықтық базаны бағалау. Зерттеу процесінде басқару жүйелерін зерттеудің функционалдық-құрылымдық әдіснамасы пайдаланылды, ол зерттеу объектілерін өзара байланысқан элементтерден тұратын интегралдық формациялар ретінде қарастыратын әдістер жиынтығы. Оның құралдары демографиялық және басқа да процестерді ретт-еудің институционалдық және құқықтық негіздерінің құрылымы мен иерархиясын, қолданылатын басқару және басқару нысандарын ескере отырып анықтауға мүмкіндік береді. Содан кейін нормативтік құқықтық құжаттардың мазмұнын институционалдық талдау негізінде олардың сапасын және олардың арасындағы қалыптасқан байланыстардың сипатын бағалау, сондай-ақ бар проблемаларды анықтау. Функционалдықұрылымдық әдістемені қолдану Қазақстан халқының табиғи өсімін арттыру процесіне негізінен мыналар әсер ететінін анықтауға мүмкіндік берді: гүлденген дәстүрлі отбасы; тиімді денсаулық сақтау жүйесі; әлауқатының жеткілікті деңгейі. Зерттеу нәтижесінде біздің еліміздің халқының ұдайы өндірісінің сипатына әсер ететін процестерді реттейтін нормативтік құқықтық актілердің негізгі тенденциялары мен кемшіліктері анықталды. Оларды жоюға бағытталған шаралар белгіленді.

Мақаланың тақырыбы адамдардың әл-ауқаты, олардың физикалық және әлеуметтік денсаулығы халықтың өмір сүру деңгейі мен сапасына және жалпы қоғамның экономикалық тұрақтылығына әсер ететіндігіне байланысты өзекті болып табылады. Зерттеу тақырыбының мақсаты Қазақстандағы халықтың өмір сүру деңгейін көрсету және проблемаларды шешудің негізгі жолдарын көрсету болып табылады. Зерттеу барысында келесі әдістер қолданылды: көрсеткіштердің абсолютті және салыстырмалы өзгеруі, аймақтар бойынша көрсеткіштерге салыстырмалы талдау, графикалық әдіс, дедукция және индукция, экономикалық- статистикалық әдіс. Авторлар жүргізген зерттеулердің нәтижелері бойынша қорытындылар мен ұсынымдар халықтың өмір сүру деңгейін арттыру мақсатында ел мен өңірлердің экономикалық дамуын одан әрі дамытуға және жетілдіруге бағытталған. Жүргізілген зерттеулердің нәтижелері бойынша халықтың өмір сүру деңгейін арттыру шаралары ұсынылды, оларға мыналар жатады: негізгі критерийлердің бірі ретінде халықтың табысын ұлғайту;әлеуметтік саланы қолдау және дамыту, халықтың кедейлік деңгейін төмендету;елдер халқының жоғары сапалы және қолжетімді азық-түлікпен және киіммен қамтамасыз етілуі және т. б. Зерттеу тақырыбы өзекті және ауқымды болып табылады, осыған байланысты бір басылымда халықтың өмір сүру деңгейін арттыру мәселелері мен жолдарын көрсету мүмкін емес болып көрінеді. Осыған байланысты проблемаларды әр түрлі аспектілерде одан әрі зерттеу және зерттеу жоспарлануда.

Бұл мақаланың мақсаты мегаполистерді цифрландырудың оның әлеуметтік-экономикалық көрсеткіштеріне әсерін зерттеу болып табылады, Алматы қаласы мысалында, өйткені ол мегаполистің талаптарына сай келетін қалалардың бірі. Цифрландыру бүгінде экономиканың да, басқа да салалардың даму факторларының бірі болып табылады. Әлемде болып жатқан цифрлық трансформация барлық аумақтардың маңызды аймақтары мен салаларына әсер етеді, бірақ бұл әсіресе ірі қалаларға қатысты. Өйткені ол қалалардың тіршілігін қамтамасыз етеді, халықтың өмірі мен басқару процестерін жеңілдетеді. Бұл зерттеуде үш субиндекстен тұратын мегаполис экономикасын цифрландыру индексі есептелді. Одан кейін цифрландыру көрсеткіштері мен әлеуметтік-экономикалық көрсеткіштер: орташа айлық жалақы, жалпы өңірлік өнім (ЖӨӨ), халық саны мен өмір сүру ұзақтығы арасында корреляциялық-регрессиялық талдау жүргізілді. Төрт гипотеза ұсынылды, олардың үшеуі қабылданды және біреуі қабылданбады. Экономиканы цифрландыру орташа айлық жалақыға, ЖІӨ-ге және халықтың өсуіне айтарлықтай әсер етеді. Есептеулер үшін Excel және SPSS бағдарламалары қолданылды. Деректер 2016 жыл мен 2021 жыл аралығындағы Қазақстан Республикасы Ұлттық статистика бюросынан пайдаланылды. Нәтижелер цифрландыру мен халық саны, орташа айлық жалақы және ЖІӨ арасындағы оң күшті және жоғары корреляцияны көрсетті. Ал өмір сүру ұзақтығы арасында теріс жоғары корреляция бар. Зерттеу нәтижелері әлеуметтік-экономикалық салаға цифрлық технологияларды енгізу нәтижелерін жақсарту үшін, цифрландыру бағдарламалары іске асырылатын, мегаполистерді дамыту кезінде пайдаланылуы мүмкін.

Мақалада Қазақстанның шикізат (мұнай және газ) өңірлерінің модернизациялық қайта құрумен өзара байланыс бар инновациялық даму заңдылықтарын анықтауға мүмкіндік беретін көп факторлы талдау жүргізудің қолданбалы аспектілері ашылады. 2008 жылдан 2021 жылға дейінгі кезеңдегі көрсеткіштердің бастапқы белгілеріне факторлық талдау жүргізіледі. Барлық деректер IBM SPSS 23 бағдарламалық жасақтамасында талданады. Авторлар статистикалық талдау нәтижелерін ұсына отырып, осы зерттеудің әдіснамасын егжей- тегжейлі сипаттайды. Жүргізілген талдау нәтижесінде факторлар анықталды: «өңірдің экономикалық дамуы және агломерациялық әсерлер», «нарықтық әлеует және инфрақұрылым», «инновациялық дамудың құрылымдық факторы», «инновациялық дамудың адами факторы» және «инновациялық дамудың инвестициялық факторы». Инновациялық қызметті ынталандыру негізгі капиталға инвестицияларды ұлғайту; жалпы өңірлік өнімнің өсуі және азық-түлік және процестік инновацияларға арналған шығындар; өңірлерде ақпараттық-коммуникациялық технологияларды дамыту; өмір бойы оқыту бағдарламаларын кеңейту; кедейлік деңгейін төмендету; зерттеулермен айналысатын қызметкерлердің үлесін ұлғайту; шағын бизнесті дамыту; білім беруге инвестицияларды арттыру және техникалық және STEM-мамандықтар бойынша студенттер санын арттыру сияқты мемлекеттік саясат шараларына негізделуі мүмкін деген қорытынды жасауға болады. Алынған нәтижелер Қазақстанның шикізат (мұнай және газ) өңірлерінің инновациялық дамуының анықталған факторларының толықтығы және мәлімделген проблеманы зерделеу контекстінде одан әрі зерттеулер жүргізу қажеттілігі туралы қорытынды жасауға мүмкіндік берді.

Бұл мақалада Қазақстан Республикасындағы инновация, білім беру мен экономикалық өсудің өзара байланысы зерттеледі. Көптеген эмпирикалық зерттеулер инновация мен экономикалық өсу арасында оң байланыс бар екенін және инновация қазіргі уақытта жаһандық экономикалық өсудің негізгі құрамдас бөлігі екенін дәлелдеді. Қазақстанды қоса алғанда, әртүрлі елдердегі экономикалық өсудің жеделдеуіне қарамастан, елдегі экономикалық өсу мен инновациялар арасындағы өзара байланысы түсініксіз болып қалуда. Бұл зерттеуде үш фактордың, мысалы, зерттеулер мен әзірлемелерге жұмсалатын шығыстардың, профессорлық-оқытушылық құрамы мен инновациялардың Қазақстан Республикасындағы экономикалық өсу арасындағы өзара байланыс зерттелді. Экономикалық дамуға әсер ететін көрсеткіштердің анықталған топтары субиндикаторлардан тұрады. 2009 жылдан 2021 жылға дейінгі статистикалық мәліметтер негізінде регрессиялық талдау жүргізілді. Деректерді өңдеу үшін SPSS бағдарламалық жасақтамасы қолданылды. Үш жұп гипотеза жасалды. Гипотезалардың бірінші және үшінші топтарының нәтижелері экономикалық дамуға әсері күшті болатын инновациялық дамуға қатысушылардың жалпы санын білдіретін көрсеткіштерде ғана ұқсас. Осылайша, білім беру факторы мен инновациялық факторы ЖІӨ-мен арасында күшті байланыс бар деген қорытынды жасауға болады. Яғни, ҒЗТКЖ саласындағы ПОҚ-ның көрсеткіштері мен Қазақстанда инновацияларды әзірлеу және енгізу процесіне тартылған барлық кәсіпорындар арасында өзара байланыс бар. Ұсынылған гипотезалар қабылданды. Осы зерттеудің нәтижелерін мемлекеттік органдар елдегі инновациялық саясатты дамытуда пайдалана алады.

Мақала жоғары оқу орындарының білім беру қызметтерін цифрлық ортада ілгерілетуді зерттеуге және олардың маркетингтік қызметінің осы бағытының тиімділігін арттыру бойынша ұсыныстар жасауға арналған. Әдебиеттерге шолу және ғылыми танымның жалпы және арнайы әдістерін қолдану қазіргі университеттің коммуникациясындағы желілік құралдардың рөлін нақтылауға, сыртқы және ішкі мақсатты аудитория топтарын анықтауға мүмкіндік берді. Университеттің цифрлық медиакоммуникациясының негізгі құралдары web-сайт және әлеуметтік желілер болып табылатыны анықталды. Веб-сайттардағы жоғары оқу орындарының сандық бейінін талдау мазмұнына да, техникалық жағына да байланысты кемшіліктерді: ақпаратты өзектендіру және қайталау проблемалары, сату шұңқырының кезеңдерінің реттілігін сақтамау, ақпаратқа қол жеткізуді шектеу, навигацияның күрделілігі, мобильді нұсқаның болмауын анықтауға мүмкіндік берді. Жоғары оқу орындарының әлеуметтік желілеріне аудит және контент-талдау сандық және сапалық индикаторлар бойынша жүзеге асырылды. Сандық талдау Instagram және Facebook сияқты платформаларға үлкен сұранысты көрсетті. Әлеуметтік желілерді жылжыту құралы ретінде пайдалану сапасы брендтің болмауымен және мақсатты аудиторияның мүдделері мен қажеттіліктерін ескермеумен төмендейді. Қазақстанның жоғары оқу орындарының интернет-ресурстарының күшті және әлсіз жақтарын, мүмкіндіктері мен қауіптерін SWOT - талдау матрицасы жасалды. Жоғары оқу орнының білім беру қызметтерін цифрлық ортада ілгерілету стратегиясының кезеңдері, құрылымы мен мазмұны ұсынылды.

Бүгінгі таңда Қазақстан Республикасының Үкіметі елімізде атом электр станциясын салуға қатысты маңызды шешім қабылдаған болатын. Атом энергетикасын дамыту саясатын жүзеге асыру мәселелерінде мемлекет жиі қоғам тарапынан қатты скептицизмге немесе сенімсіздікке тап болуда. Сондықтан билік қоғамды атом станциясының мақсаты мен маңыздылығымен таныстырып, қоғамның алаңдаушылығын және атом энергиясының қолайлылығын түсідіру қажет. Аталмыш жұмыс Қазақстан Республикасындағы атом электр станциясының құрылысына қатысты жүргізіліп жатқан мемлекеттік саясат шеңберінде халықтың хабардарлығын, мемлекеттік органдардың ашықтығын зерттейді. Бұл зерттеудің мақсаты – қоғамның мемлекетпен жүргізіліп жатқан энергетикалық саясатын қабылдауы мен дайындығын талдау, аталмыш саясатты жүзеге асыратын мемлекеттік органдарға сенімін талдау және Қазақстан Республикасында атом электр станциясын салудың қолайлылығын талдау болып табылады. Зерттеу аясында авторлар талдаудың сандық және сапалық әдістері сияқты зерттеу әдістерін қолданды, сауалнама және SWOT талдаулар жүргізді. Сонымен қатар, мақалада мемлекеттік мекемелердің ақпараттық материалдары, ақпараттық және жаңалықтар мақалалары ұсынылған, сондай-ақ атом энергетикасы саласындағы халықаралық тәжірибеге шолу жасалды. Сауалнама нәтижелері көрсеткендей, қазіргі уақытта мемлекет атом энергетикасын дамыту мақсатында кең қоғамдық қолдау алу үшін шаралар қабылдауы қажет, өйткені халықтың атом электр станциясын пайдаланудың пайдасы туралы түсінігі мүлдем басқа. Зерттеу нәтижесінде елімізде жүргізіліп жатқан энергетикалық саясат туралы ақпараттандырудағы олқылықтар және халықтың билікке деген төмен сенімділіге анықталған болатын. Сондай-ақ, SWOT-талдау нәтижесінде энергетикалық саясатты жүзеге асырудағы «әлсіз» тұстары және проблемалары анықталды.

Зерттеудің мақсаты Қазақстанның энергетикалық ауысуының келешегі мен күрделілігін айқындау, сондай-ақ бүгінгі таңда қалыптасқан қиындықтарды еңсеру үшін электр энергетикасы секторының даму бағытын талдау болып табылады. 2008 жылғы дағдарыс кезеңінде негізі қаланған көміртексіз экономикаға көшудің әлемдік тенденциялары Қазіргі уақытта екі фактордың әсерінен күшейіп келеді. Біріншіден, әлемдік қауымдастық антропогендік әсердің нәтижесі ретінде климаттың өзгеру фактісін мойындады. Екіншіден, COVID-19 пандемиясынан туындаған экономикалық дағдарыс көптеген мемлекеттерді, инвесторларды, сондай-ақ жеке компанияларды декарбонизация стратегияларын белсенді түрде жүзеге асыруға итермеледі. Бұл өсіп келе жатқан экологиялық мәселелермен ғана байланысты емес. Декарбонизация және энергетикалық ауысу технологияларды дамыту, инвестицияларды тарту және жаңа жұмыс орындарын құру арқылы экономиканың дамуын ынталандырудың тиімді құралы бола алады. Қаралған трендтің Қазақстан үшін салдарына талдау жүргізілді. Елдің стратегиялық құжаттарында көмірсутектер экспортын ұлғайту жоспарларына негізделген сақтықпен қарау тәсілі көрініс тапқаны көрсетілген. Алайда, біз бұл тәсілді сақтау бірқатар экономикалық және саяси тәуекелдерге толы деп санаймыз. Жүргізілген зерттеу нәтижелері бойынша белгіленген тәуекелдерді нивелирлеуге бағытталған кешенді стратегиялық тәсілдерді әзірлеудің маңыздылығы атап көрсетіліп, Қазақстанның біртіндеп энергетикалық ауысуын іске асыру бойынша нақты ұсыныстар тұжырымдалды.

Зерттеудің мақсаты – туризм индустриясын дамыту арқылы Ұлытау өңірінің экономикасын әртараптандыру мүмкіндіктерін анықтау. Қазақстанның кейбір өңірлері дағдарыс құбылыстары кезінде проблемалары шиеленісе түсетін өңірлердің монопрофильділігімен сипатталады. Ұлытау өңірінің экономикасын кеңістіктік ұйымдастыру түсті металлургияны дамытуға басым бағыттылықтың салдары ретінде монопрофильділікпен сипатталады. Соңғы жылдардағы әлемдік аренадағы оқиғалар көрсеткендей, ұзақ мерзімді перспективада шикізат нарықтарына шамадан тыс тәуелділік қандай да бір жолмен аймақтың әлеуметтік-экономикалық даму траекториясына тежеу және деформациялық әсер ету қаупін тудырады. Бұл шарт осы мақаланың тақырыбын, оның теориялық және практикалық маңыздылығын анықтайды. Зерттеуде жүйелік тәсіл қолданылады. Зерттеудің әдіснамалық негізін жалпы ғылыми әдістер құрайды: статистикалық деректерді талдау және синтездеу, логикалық әдіс, салыстырмалы талдау әдісі, аймақ экономикасын әртараптандыру деңгейін бағалау әдістері. Зерттеу нәтижесінде Ұлытау облысының экономикасын әртараптандыру жағдайына диагностика жүргізілді және туризм саласы өңірде туристік әлеуеттің жоғары болуына байланысты өңір экономикасының тұрақтылығына қол жеткізу бағыты ретінде айқындалды. Зерттеу нәтижелері бойынша жасалған қорытындылар мен ұсыныстарды Ұлытау өңірінің бағдарламалар мен өңірді дамытудың тұжырымдамаларын әзірлеуде пайдалануға болады.

Бұл зерттеуде эмпирикалық деректерді өңдеу негізінде Қазақстандағы өңірлік қолжетімділік пен экономикалық әлеует арасындағы өзара байланыс қарастырылады. Зерттеу көрсеткендей, автомобиль мен теміржол жолдарының ұзындығымен өлшенетін көлік инфрақұрылымы аймақтық қолжетімділікке әсер ететін шешуші факторлардың бірі болып табылады. Зерттеу құрылымы төрт маңызды кезеңнен тұрады: мәліметтер жинау; жетекші бағыттарды анықтау; корреляциялық-регрессиялық талдау; қорытындылар мен ұсыныстарды негіздеу. Салыстырмалы талдауда қолданылатын айнымалылар теміржол желілерінің пайдалану ұзындығы, жалпыға ортақ пайдаланылатын автомобиль жолдарының ұзындығы және жалпы өңірлік өнім болып табылады. Корреляциялық-регрессиялық талдау нәтижелері темір жолдар мен автомобиль жолдарының ұзындығы мен таңдалған өңірлердің жалпы өңірлік өнімі (ЖӨӨ) арасындағы маңыз бар байланыстарды анықтады. Оңтүстік Қазақстан, Солтүстік Қазақстан және Қарағанды облыстары үшін алынған модельдер R-квадраттардың жоғары мәндері негізінде жоғары оң байланыстарды көрсетті. Зерттеу нәтижелері осы модельдерге енгізілген айнымалылар жалпы аймақтық өндіріс көлемінің өзгеруімен тығыз байланысты екенін және олардың оң байланыстарын жақсырақ түсіндіретінін көрсетті. Зерттеу инфрақұрылым мен экономикалық көрсеткіштердің дамуындағы аймақтық айырмашылықтарды ескерудің маңыздылығын көрсетеді. Алынған нәтижелердің негізінде саясаткерлер теңсіздікті азайту арқылы теңгерімді және инклюзивті аймақтық дамуды ілгерілету үшін пайдалана алады.

Бұл зерттеудің мақсаты - аймақтық индустриялық жобаларды іріктеудің маңызды критерийлерін анықтау болып табылады. Зерттеу аясында авторлар осы тақырып бойынша заманауи әдебиеттерге шолу жасап, аймақтық индустриялық жобаларды іріктеудің 19 критерийін анықтады. Осы критерийлердің ішіндегі ең маңыздыларын анықтау үшін рангілеу әдісімен сараптамалық (эксперттік) бағалау жүргізілді. Сарапшылар ретінде, Жамбыл облысында бірнеше жобаларды жүзеге асырған кәсіпкерлер, мемлекеттік органдардың қызметкерлері, ғылыми саланың өкілдері және қаржы мекемелерінің қызметкерлері де таңдалды. Сараптамалық бағалау нәтижесінде алынған деректерді жалпылау үшін сипаттамалық статистика әдістері қолданылды (сарапшылардың пікірлерінің келісімдік дәрежесін, вариация коэффициенттерін сипаттайтын көрсеткіштер есептелді). Зерттеу нәтижелері бойынша аймақтық индустриялық жобаларды іріктеудің маңызды критерийлері анықталды. Аймақтық индустриялық жобаларды іріктеу критерийлері айқындалғаннан кейін жоба іске қосылғаннан кейін бірнеше жылдан кейін жобалық қуатқа шықпаған жобалар бойынша талдау жүргізілді. Олардың тоқтап қалу немесе жобалық қуатқа шықпау себептерін талдау осы зерттеу нәтижесінде біз анықтаған критерийлердің басымдыққа ие екендігін көрсетті. Осы зерттеудің нәтижелері осы салада зерттеу жүргізетін ғалымдар үшін және аймақтың индустрияландыру картасына енгізу үшін жобаларды іріктеу кезінде, аймақтық мемлекеттік органдардың басшылары үшін де қызығушылық тудыруы мүмкін.

Бұл зерттеудің мақсаты – Қазақстан аймақтарының мысалында аймақтардың экономикалық әлеуетін салыстырмалы бағалау әдістемесін әзірлеу және сынау. Мақалада аймақтың экономикалық әлеуетінің (ЭӘ) концепциясы мен құрылымына қатысты әртүрлі көзқарастарды қарастыру негізінде осы категорияны анықтауға, мазмұнына және бағалау әдістемесіне автордың көзқарасы ұсынылған. Авторлар 2000 жылдан 2021 жылға дейінгі кезеңдегі Қазақстанның барлық аймақтары бойынша статистикалық материалдарды өңдеді (кейбір көрсеткіштер бойынша талданатын кезеңдер өзгереді). ЭӘ талдау әдісі ретінде авторлар экономикалық әлеует деңгейі бойынша аймақтың кешенді рейтингтік бағасын алуға мүмкіндік беретін көп нұсқалы салыстырмалы талдауды қолдануды ұсынады. Авторлар таңдалған критерийлер – зерттеу кезеңінде орташа алынған әлеуметтік-экономикалық көрсеткіштер негізінде Қазақстанның барлық аймақтарының экономикалық әлеуетін талдады. Бұл ретте авторлар әрбір құрамдас бөлік бойынша: инвестициялық, инновациялық, еңбек, индустриялық, әлеуметтік, экологиялық әлеуеттер, сондай-ақ тұтастай алғанда экономикалық әлеуеттің кешенді көрсеткіші бойынша ел аймақтарының позицияларын егжей-тегжейлі қарастырды. Жалпы, рейтингтік бағалау нәтижелері бойынша Атырау облысы, Алматы қаласы, Астана қаласы ең жоғары экономикалық әлеуетке ие болса, Маңғыстау және Алматы облыстары ең төмен ұпай жинаған. Салыстырмалы талдау Қазақстан аймақтарының күшті және әлсіз жақтарын анықтауға, позицияларды қай бағытта дамыту және жақсарту керектігін анықтауға мүмкіндік берді.Мақалада әзірленген аймақтардың экономикалық әлеуетін салыстырмалы талдаудың тәсілі аймақтарды ЭӘ -нің жеке құрамдас бөліктері бойынша да жіктеуге, сонымен қатар жалпы алғанда ЭӘ деңгейіне кешенді баға алуға мүмкіндік береді, бұл жекелеген аймақтарды әлеуметтік-экономикалық дамытудың жоспарлары мен бағдарламаларын жасау кезінде сараланған тәсілді пайдалануға мүмкіндік береді.

Коронавирустық инфекция Covid-19 қор нарықтарына әсері туралы алдыңғы зерттеулер дамыған елдерге бағытталған болса, бұл зерттеу коронавирустық инфекция Covid-19 пандемиясының Иран қор биржасының дамып келе жатқан нарығына әсерін зерттеуге бағытталған. Зерттеу үлгісіне Тегеран қор биржасында (TҚБ) тіркелген 245 компания кірді. Бұл зерттеу 2020 жылдың 12 және 26 ақпаны аралығындағы коронавирустық инфекция Covid-19 акцияларының өнімділігіне әсерін бағалау үшін панельдік деректер регрессия үлгілерін пайдаланады. Зерттеу нәтижелері Ирандағы коронавирус індеті туралы хабарландыру қор нарығында қалыптан тыс өсуді тудырмағанын көрсетті. Пандемияның әртүрлі салаларға әсерін талдай отырып, банктердің, металлургиялық компаниялардың және фармацевтикалық компаниялардың үш тобын қоспағанда, басқа секторлар жаңалықтарға ерекше реакция көрсетпегені атап өтілді. Талқылау және қорытынды: Бұл зерттеудің нәтижелері TҚБ нарықтық тиімділігінің төмендігін көрсетеді. TҚБ елдегі макро айнымалыларға тәуелді екенін ескере отырып, біз Иранның металл өнеркәсібі әлемдік металдар нарығымен жақындасып жатқанын анықтадық. Болашақ зерттеулер мен салдарлар: Инвесторлар болашақ зерттеулер үшін жаңа тақырыптар ашатын болат өнеркәсібіне әсер ететін халықаралық оқиғаларға назар аударуы керек. Короновирустың капитал нарығына ұзақ мерзімді әсерін одан әрі зерттеу үшін болашақ зерттеулер GARCH сияқты модельдерді пайдалануды ұсынады.

Елдердің тұрақты дамуының жаһандық тұжырымдамасы көміртексіз энергия көздеріне көшудің әлемдік трендтерін алдын ала анықтады, олардың ішінде жаңартылатын энергия көздері ең перспективалы болып табылады. Осыған байланысты жаңартылатын энергетиканы дамытудың қаржылық тетігінің теориялық негіздерін әзірлеу мемлекеттердің қаржы саясаты мен энергетика саласының өзекті міндеті болып табылады. Жаңартылатын энергетиканы дамытудың қаржылық тетігінің базалық негіздері және оның экономикалық заңдармен өзара байланысы туралы әдеби деректердің болмауына немесе шектелуіне байланысты зерттеудің мақсаты жаңартылатын энергетиканы дамытудың қаржылық тетігінің теориялық негіздерін әзірлеу болып табылады. Қойылған мақсатқа жету үшін шетелдік авторлардың ғылыми және оқу әдебиеттерінен алынған мәліметтер және диалектикалық логика мен дедукция әдістері пайдаланылды. Мақалада экономикалық процестердің қаржылық механизмінің экономикалық заңдармен байланысы туралы әдеби деректерге шолу, жүйелеу және талдау жүргізілді. Қажеттіліктердің өсу, өндірістік қатынастардың өндіргіш күштердің даму деңгейі мен сипатына сәйкестігі, бәсекелестік, құн, сұраныс пен ұсыныс, ақша айналымы объективті экономикалық заңдарының жаңартылатын энергетика секторының экономикалық процестеріне әрекеті анықталды. Зерттеудің алынған нәтижелері теориялық құндылыққа ие, өйткені олар алғаш рет алынған және дамыған және дамушы елдерде және өтпелі экономикасы бар елдерде, оның ішінде Қазақстанда жаңартылатын энергияны дамыту үшін пайдалануға болады. Зерттеудің алынған нәтижелері теориялық мәнге ие, өйткені олар алғаш рет алынды және өтпелі экономикасы бар елдерде, дамыған және дамушы елдерде, оның ішінде Қазақстанда жаңартылатын энергетиканы дамыту үшін пайдаланылуы мүмкін.